Quân đội Mỹ thông báo một biến thể mới của hệ thống tên lửa phòng không tầm xa MIM-104 Patriot sẽ có khả năng tấn công các mục tiêu không nằm trực tiếp phía trước bệ phóng – một năng lực mà lâu nay bị coi là điểm yếu lớn nhất của Patriot so với các hệ thống đối thủ do nước ngoài phát triển.
Khả năng này sẽ đạt được nhờ việc phát triển cả bệ phóng mới lẫn tên lửa đánh chặn thế hệ mới, cho phép hệ thống khai hỏa vào các mối đe dọa xuất hiện phía sau, bao gồm cả tên lửa đạn đạo hoặc tên lửa hành trình đã bay qua đầu hệ thống.
Hiện nay, các bệ phóng Patriot buộc phải xoay vật lý mới có thể tấn công mục tiêu nằm ngoài một góc bắn hạn chế phía trước nó, điều gây ra nhiều khó khăn trong các kịch bản đánh chặn phức tạp. Các hệ thống Patriot đang được triển khai chỉ bao phủ góc 120 độ, trong khi các hệ thống của Trung Quốc, Nga và Triều Tiên đều có khả năng bao phủ trọn 360 độ.
Hệ thống phóng tên lửa đất đối không từ hệ thống phòng không Patriot. Ảnh: MW.
Trong cuộc trao đổi với Bộ trưởng Chiến tranh Mỹ Pete Hegseth về các năng lực hiện tại và kế hoạch tương lai của Patriot, Trung tá Steven Moebes – Quản lý sản phẩm chương trình đánh chặn tầng thấp – đã công bố việc phát triển các thế hệ bệ phóng và tên lửa mới.
“Bệ phóng [M903] hiện tại sẽ có khả năng xoay”, ông nói với Bộ trưởng Hegseth, đồng thời nhấn mạnh: “Năm nay chúng tôi bắt đầu một chương trình tên lửa đánh chặn mới với tầm bắn xa hơn và độ cao lớn hơn”.
Khi nói rõ hơn về khả năng tấn công mục tiêu phía sau hệ thống, ông Moebes cho biết: “Tất cả các mô phỏng kỹ thuật số của chúng tôi đều cho thấy rằng với tên lửa đánh chặn mới này, chúng tôi sẽ có cái gọi là ‘phát bắn qua vai’. Nó sẽ có đủ động năng để phóng lên và thực sự đánh chặn mục tiêu ở phía sau”.
Cảnh phóng tên lửa đất đối không từ hệ thống phòng không Patriot. Ảnh: MW.
Một trong những yếu tố chính được cho là đã thúc đẩy quyết định khắc phục muộn màng nhược điểm về góc bắn của Patriot là sự gia tăng nhanh chóng về năng lực của các loại tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình do các đối thủ tiềm tàng của Mỹ triển khai. Những loại vũ khí này có thể chuyển hướng trong quá trình bay, cho phép chúng tấn công mục tiêu từ các hướng không ngờ tới.
Lực lượng vũ trang Nga được xác nhận đã sử dụng rộng rãi tên lửa đạn đạo Iskander-M với khả năng này để phá hủy các hệ thống Patriot do quân đội Ukraine triển khai từ đầu năm 2024. Phiên bản phóng từ trên không của Iskander-M là hệ thống Kinzhal cũng được cho là đã được sử dụng trong các đòn tấn công tương tự.
Các nguồn tin từ Ukraine và phương Tây đã nhiều lần nhấn mạnh những hạn chế nghiêm trọng của Patriot trong việc đối phó với các cuộc tấn công bằng tên lửa Nga. Điều này kéo theo những hệ lụy lớn không chỉ với Mỹ mà còn với các đối tác chiến lược của Washington trên toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc và Triều Tiên đều đang sở hữu các loại tên lửa chiến thuật tiên tiến hơn cả Nga. Đây được coi là một động lực quan trọng buộc Lục quân Mỹ phải phát triển một biến thể Patriot mới có năng lực vượt trội hơn.
Hệ thống phòng không Pyongae-6 của Triều Tiên phóng tên lửa đất đối không theo phương thẳng đứng. Ảnh: MW.
Ngay từ năm 1978, các hệ thống S-300 của Liên Xô đã tiên phong áp dụng cơ chế phóng lạnh, cho phép tấn công mục tiêu trong phạm vi 360 độ quanh bệ phóng – yếu tố được xem là lợi thế then chốt của hệ thống này.
Các phiên bản kế nhiệm như S-400 của Nga, HQ-9B của Trung Quốc, cùng các hệ thống Peonage-5 và Pyongae-6 của Triều Tiên đều có khả năng thực hiện “phát bắn qua vai”. Biến thể Patriot mới được kỳ vọng sẽ thu hẹp khoảng cách hiệu năng kéo dài nhiều thập kỷ này.
Trong khi các bệ phóng Patriot hiện tại phóng tên lửa theo góc nghiêng, các bệ phóng tương lai nhiều khả năng sẽ áp dụng cơ chế phóng thẳng đứng, phóng lạnh – tương tự các hệ thống của Trung Quốc, Nga và Triều Tiên. Điều này có thể khiến thiết kế của Patriot mới trở nên hoàn toàn khác biệt về mặt hình dáng so với tất cả các biến thể Patriot đã được đưa vào biên chế kể từ những năm 1980.
Theo MW
Huyền Chi