Phải có cơ chế quản lý chặt chẽ với 'kho báu' đất hiếm

3 giờ trướcBài gốc

Hoàn thiện cơ chế quản lý về đất hiếm

Thảo luận tổ tại Quốc hội ngày 6.11, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) thông tin, tỉnh có trữ lượng đất hiếm nằm rải rác ở khu vực thuộc huyện Tam Đường trước đây, trải dài 60 ha, rất khó cho công tác quản lý; kinh phí của địa phương cho công tác này cũng khó khăn.

Dự thảo luật nêu: Khu vực dự trữ khoáng sản và bảo vệ khoáng sản đất hiếm là khu vực có khoáng sản đất hiếm nhưng chưa khai thác, cần được bảo vệ và được xác định căn cứ vào kết quả điều tra địa chất về khoáng sản, kết quả thăm dò khoáng sản đất hiếm.

“Quy định này vẫn chưa rõ về chính sách bảo vệ đất hiếm”, ông Khánh nói và đề nghị tại khoản 6, Điều 85a cần bổ sung theo hướng: Nhà nước có chính sách dự trữ, điều tiết và bảo đảm kinh phí để bảo vệ đất hiếm, điều tiết hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu đất hiếm trong từng thời kỳ phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững kinh tế - xã hội, thay vì chỉ nêu “Nhà nước có chính sách dự trữ đất hiếm, điều tiết hoạt động xuất khẩu…” như dự thảo luật.

Các đại biểu thảo luận tại Quốc hội

ĐBQH Nguyễn Thị Lan Anh (Lào Cai) cho rằng, Chính phủ cần quy định chặt chẽ về khái niệm, phân loại đất hiếm, bởi mỗi vùng có đất hiếm nặng, nhẹ khác nhau, kèm theo đó là công nghệ thăm dò, khai thác, chế biến phù hợp mới tận dụng tối đa đất hiếm.

"Việc thăm dò đất hiếm là bí mật quốc gia nên không thể giao tràn lan sẽ khó quản lý nhưng cần xác định rõ tiêu chí để lựa chọn chỉ định đơn vị được phép thăm dò", bà Lan Anh nói.

Ngoài ra, theo bà Lan Anh, hoạt động chế biến sâu đất hiếm đòi hỏi sử dụng các chất hóa học nên dù công nghệ tiên tiến vẫn gây ra tác động tới môi trường. Bởi vậy, cần có quy định chế biến sâu đất hiếm phải gắn liền với công tác bảo vệ môi trường và khắc phục môi trường sau chế biến.

Đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) cho biết tại khoản 1 Điều 85a quy định “hoạt động điều tra, đánh giá, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm phải tuân thủ chiến lược quốc gia về đất hiếm, quy hoạch, kế hoạch về đất hiếm”.

Tuy nhiên, tại Điều 85b chỉ mới quy định “chiến lược quốc gia về đất hiếm” và “quy hoạch khoáng sản về đất hiếm” mà chưa có điều khoản quy định về “kế hoạch về đất hiếm”. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung để đảm bảo đầy đủ, tránh vướng mắc trong quá trình áp dụng văn bản.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Cần Thơ)

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Cần Thơ) đề nghị cần làm rõ hơn về căn cứ, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan. Hiện nay Bộ Công Thương đang được giao chủ trì xây dựng chiến lược quốc gia về đất hiếm trình Thủ tướng phê duyệt và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cấp giấy phép thăm dò và khai thác đất hiếm.

“Cần xem quy định có phù hợp và bảo đảm hiệu quả cao trong thực tế hay không? Do tính chất quan trọng của khoáng sản này, đề nghị tiếp tục nghiên cứu các quy định của các nước khác để có các quy định chặt chẽ, giao thẩm quyền cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc quản lý đối với khoáng sản chiến lược này”, ông Nguyễn Tuấn Anh đề nghị.

Phân cấp cho địa phương nhưng không “thả nổi” quản lý

Về vấn đề phân cấp trong cấp phép khoáng sản, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh cho rằng việc giao thẩm quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh cấp giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm I tại khu vực phân tán, nhỏ lẻ và việc cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhóm II, III, IV đã cho thấy sự phân cấp mạnh mẽ.

Tuy nhiên, ông Tuấn Anh đề nghị đối với những khoáng sản nhóm I cần phải báo cáo rõ hơn về các điều kiện cần thiết (hồ sơ, cơ sở dữ liệu, thông tin...) để bảo đảm cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện đầy đủ thẩm quyền được phân cấp này vì nhiều nội dung, thông tin trước đây do bộ quản lý.

Bên cạnh đó, cần làm rõ, trong trường hợp việc cấp phép trước đây do bộ quản lý nay chuyển về địa phương quản lý, nếu có phát sinh vướng mắc thì sẽ được xử lý như thế nào, cần có quy định chuyển tiếp hay không?

ĐBQH Đào Chí Nghĩa phát biểu

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (TP.Cần Thơ) bày tỏ băn khoăn khi khoáng sản nhóm II vẫn là nhóm khoáng sản có giá trị và quy trình thăm dò cũng như khai thác rất phức tạp.

“Việc phân cấp triệt để có thể dẫn đến rủi ro trong quá trình điều hành ở địa phương”, đại biểu lo ngại và đề nghị cần phải điều chỉnh và phải có sự giám sát của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong việc kiểm soát chất lượng kỹ thuật.

Cụ thể, cần điều chỉnh lại quy định theo hướng: việc cấp giấy phép thăm dò khai thác khoáng sản nhóm II phải được chấp thuận bằng văn bản của bộ đối với đề án thăm dò, báo cáo trữ lượng cũng như thiết kế cơ sở mỏ trừ trường hợp có quy định khác. “Quy định này sẽ chặt chẽ, tạo sự giám sát từ bộ ngành trung ương đến địa phương”, đại biểu nói.

Đại biểu Lò Thị Luyến, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên

Đại biểu Lò Thị Luyến (Điện Biên) cũng đề nghị vẫn nên “thận trọng”, không nên “thả nổi” cho địa phương cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản loại I đối với kim loại quý.

“Nếu như sau này chúng ta muốn giao cho địa phương thẩm quyền cấp phép với một số khoáng sản nhóm I này thì chúng ta sẽ tiến hành thí điểm ở một vài nơi chứ còn bây giờ không nên thả nổi. Bởi vì việc khai thác kim loại chúng ta thấy ở nơi này nơi kia khi mà khai thác xong đã để lại hậu quả rất lớn cho môi trường. Thực tế có những đơn vị, những doanh nghiệp họ khai thác xong họ không hoàn thổ, không phục hồi môi trường”, bà Luyến cho biết.

Lam Thanh

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/phai-co-co-che-quan-ly-chat-che-voi-kho-bau-dat-hiem-240749.html