Tạp chí Công dân và Khuyến học xin đăng bài phát biểu của GS.TS Nguyễn Thị Doan quán triệt, triển khai nhiệm vụ của Hội Khuyến học thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm qua bài viết "Học tập suốt đời" tới toàn thể cán bộ khuyến học các cấp của Hội Khuyến học Việt Nam.
GS.TS Nguyễn Thị Doan quán triệt tư tưởng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về "Học tập suốt đời".
Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có bài viết rất quan trọng, bài viết "Học tập suốt đời". Chúng tôi vui mừng khi công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã học tập và học tập suốt đời tiếp tục được Đảng và Nhà nước quan tâm và chỉ đạo.
Hôm nay, Lễ công bố các quyết định thành lập Chi bộ Hội Khuyến học Việt Nam (thuộc Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương), là một sự kiện quan trọng của Hội Khuyến học Việt Nam. Việc thành lập Chi bộ Hội Khuyến học Việt Nam là một dấu ấn về sự trưởng thành của Chi bộ trong thời điểm hiện nay, đánh dấu về sự quan tâm lãnh đạo của Đảng đối với Hội khuyến học Việt Nam trong giai đoạn mới.
Đây không chỉ là niềm vui của các đảng viên Chi bộ Hội Khuyến học Việt Nam mà còn là niềm vui của cả hệ thống Hội khuyến học cả nước.
Từ trước đến nay, sinh hoạt Chi bộ Hội Khuyến học Việt Nam thường tổ chức thảo luận các chuyên đề. Đặc biệt các buổi thảo luận thường đề cập đến việc thúc đẩy xây dựng xã hội học tập, như chuyên đề "Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu", hoặc "Hội Khuyến học Việt Nam với lời dạy dân vận khéo của Bác Hồ"... Sau những buổi thảo luận chuyên đề ấy, Hội Khuyến học Việt Nam đã nâng những nội dung này lên thành hội thảo có sự tham gia của Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Hôm nay, Chi bộ chúng ta sinh hoạt chuyên đề quan trọng là quán triệt tư tưởng chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về học tập suốt đời và xác định nhiệm vụ của Hội Khuyến học Việt Nam trong giai đoạn mới.
Tư tưởng của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm truyền thêm cho chúng ta năng lượng và nguồn cảm hứng, đồng thời đó cũng là việc giao nhiệm vụ, thúc giục Hội Khuyến học Việt Nam tiến lên phía trước để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình.
GS.TS Nguyễn Thị Doan - nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam.
Bài viết "Học tập suốt đời" của Tổng Bí thư Tô Lâm có mấy vấn đề quan trọng mà Hội Khuyến học Việt Nam cần nắm vững để triển khai nhiệm vụ trong thời gian sắp tới:
Thứ nhất, bài viết thể hiện tầm nhìn và phương pháp, tư duy hệ thống của đồng chí Tổng Bí thư; thể hiện sự kế thừa, phát triển tư tưởng của Bác Hồ về học tập, tư tưởng của Đảng ta, các chỉ thị, Nghị quyết của Đảng ta về học tập và học tập suốt đời.
Tư tưởng này được đồng chí Tổng Bí thư làm sâu sắc hơn trong bối cảnh chúng ta đang tiến hành đồng bộ công cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, đổi mới lĩnh vực tư pháp và chính sách, thủ tục hành chính.
Chúng ta nhận thấy đây là điều mà đồng chí Tổng Bí thư đã quán triệt từ đầu đến cuối bài viết.
Trong bài viết, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tư tưởng của Bác Hồ về học tập suốt đời từ năm 1945, trong đó Bác đã khẳng định một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Bác Hồ cũng đã dạy: "Khoa học kỹ thuật trên thế giới phát triển không ngừng, ai không học là lùi, công việc sẽ gạt mình lại phía sau". Cả cuộc đời Bác Hồ đấu tranh cách mạng đều vì con người.
Tổng Bí thư đã đặt vấn đề học tập suốt đời trong bối cảnh Bộ Chính trị đang chỉ đạo quyết liệt cải cách tư pháp, cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy, là rất cần thiết và mang tính nhất quán quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta từ trước tới nay về học tập và học tập suốt đời.
GS.TS Nguyễn Thị Doan xác định trách nhiệm và nhiều nhiệm vụ của hệ thống hội khuyến học trong nhiệm vụ xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời trong giai đoạn mới.
Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định: Nếu như không có con người có đầy đủ trí tuệ, có đầy đủ hiểu biết, năng lực, có những kỹ năng cần thiết để dám nghĩ, dám làm, dám quyết định và dám chịu trách nhiệm, thì không bao giờ thành công.
Thứ hai, đồng chí Tổng Bí thư nêu những thành tựu của xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời, nhưng cũng chỉ rõ những khuyết điểm còn tồn tại của một bộ phận cán bộ, đảng viên đối với việc học tập.
Bên cạnh kết quả, thực hiện chủ trương học tập suốt đời vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Đào tạo, bồi dưỡng còn chạy theo số lượng mà chưa thực sự chú trọng tới chất lượng; việc tự học, thực học và học tập suốt đời của đội ngũ cán bộ, đảng viên chưa đạt kết quả như mong muốn; còn tình trạng học theo phong trào, sính bằng cấp mà chưa thực sự căn cứ vào đòi hỏi thực tiễn, ngại khó, ngại khổ trong học tập, không đào sâu suy nghĩ để vươn lên chinh phục những đỉnh cao trong khoa học. Tình trạng hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ, chủ nghĩa cá nhân, bệnh kinh nghiệm trong một bộ phận cán bộ, đảng viên ảnh hưởng đến chất lượng thực thi công vụ, chất lượng phục vụ Nhân dân; ảnh hưởng đến tinh thần dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm; triệt tiêu động lực đổi mới, sáng tạo, không đủ nền tảng kiến thức và tự tin về năng lực đề xuất và thực hiện những sáng kiến, giải pháp đột phá. Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thỏa mãn với kiến thức đã học trong các trường lớp, cơ sở đào tạo, hoặc chạy theo việc học để hoàn thiện bằng cấp đủ điều kiện thăng tiến, không chịu nghiên cứu, học hỏi thường xuyên để nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực quản lý, kiến thức, kỹ năng hội nhập và khả năng thích ứng... Một bộ phận biểu hiện ngại học, không có khái niệm học thường xuyên, học suốt đời nên trở thành lạc hậu, bảo thủ, không thích nghi và bắt nhịp với "guồng quay" hối hả của nhịp sống "vũ bão" thời khoa học và công nghệ 4.0 và X.0.Trích bài viết "Học tập suốt đời" của Tổng Bí thư Tô Lâm
Trong bài viết của đồng chí Tổng Bí thư, tôi cũng rất tâm đắc là đồng chí Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ ra những khuyết điểm của cán bộ, đảng viên trong học tập, rèn luyện. Đó là một bộ phận còn ngại học dẫn đến yếu kém trong quá trình thực hiện nhiệm vụ công việc của mình. Và điều đó làm cản trở sự phát triển của đất nước.
Theo tôi, đây là ý thứ hai quan trọng trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm mà chúng ta phải soi vào mình, để tự nhìn nhận, đánh giá bản thân có những khuyết điểm như nhận xét của Tổng Bí thư hay không. Nhất là trong bối cảnh hiện nay chúng ta đang chuẩn bị hành trang để bước vào giai đoạn mới, giai đoạn phát triển bền vững, thịnh vượng. Nếu như mỗi chúng ta, trước hết là cán bộ đảng viên không chịu học tập thì có đáp ứng được yêu cầu phát triển trên hay không?
Thứ ba, Tổng Bí thư giao nhiệm vụ cho chúng ta trong giai đoạn mới. Trong đoạn kết của bài viết, đồng chí Tổng Bí thư nêu: "Học tập suốt đời là quy luật sống, là chìa khóa để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài, là con đường duy nhất, hướng đi tất yếu của mọi quốc gia để phát triển thịnh vượng và bền vững".
Đài truyền hình Việt Nam có phóng sự về bài viết "Học tập suốt đời" của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Như vậy, đồng chí Tổng Bí thư đã nhấn mạnh vai trò của học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam đặt trong bối cảnh thế giới phẳng hiện nay. Việt Nam không thể đứng ngoài con đường đi đến hạnh phúc, thịnh vượng nếu mọi người không học tập, học tập suốt đời.
Đồng chí Tổng Bí thư cũng giao nhiệm vụ: Muốn thực hiện được Nghị quyết 57--NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, phải phát triển công nghệ số để mọi người tự học, học tập suốt đời trong điều kiện chuyển đổi số ở Việt Nam hiện nay. Muốn vậy, chúng ta phải tự học, học tập suốt đời trên nền tảng số. Công nghệ số sẽ truyền bá những tri thức để mỗi chúng ta tự học trên nền tảng đó. Vấn đề "bình dân học vụ số" sẽ giúp người dân tiếp cận được nền tảng số này để tự học.
Tôi rất tâm đắc với sự chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư: "Mỗi cấp ủy, mỗi cán bộ đảng viên phải học tập, học tập suốt đời"; "Chỉ khi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, nhà nhà, người người thực hiện hiệu quả học tập suốt đời, xây dựng được đội ngũ cán bộ dám làm, dám nói, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh, chúng ta mới vững vàng tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh dưới sự lãnh đạo của Đảng". Tôi cho rằng, đây là sự chỉ đạo quyết liệt, là mệnh lệnh, là nhiệm vụ giao cho chúng ta phải thực hiện học tập suốt đời để dựng xây đất nước phát triển, dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh.
Đồng chí Tổng Bí thư còn chỉ rõ hơn nữa là mỗi cấp ủy Đảng, chính quyền cần theo dõi, kiểm tra, giám sát quá trình triển khai thí điểm về các đề xuất mới, sáng tạo. Có một điểm mới trong nhiệm vụ này, đó là phải thường xuyên trao đổi, kiểm tra và phát hiện vấn đề nảy sinh, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn và có chính sách kịp thời. Trong quá trình thực hiện mặc dù cả hệ thống đã cố gắng hết sức với tinh thần tận tụy, trong sáng, không quản ngại gian khó, nhưng do lý do khách quan vẫn không đạt kết quả như mong muốn, thì được miễn trừ trách nhiệm.
Đây là điểm rất mới khích lệ chúng ta học tập, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Mỗi người cần học, học tập suốt đời, để không chỉ bồi đắp tri thức, còn còn giúp trau dồi, hoàn thiện nhân cách, nâng cao bản lĩnh chính trị để đáp ứng yêu cầu mới.
Tất cả những chỉ đạo như thế được thể hiện đầy đủ trong bài viết của Tổng Bí thư.
Hội Khuyến học Việt Nam đã đi đúng hướng, đã tìm đúng đường. Con đường chúng tôi đi hiện nay đúng là con đường đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã đúc kết và chỉ đạo hướng tới - con đường xây dựng xã hội học tập của Đảng ta!
GS.TS Nguyễn Thị Doan
Nhiệm vụ xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời còn nhiều khó khăn phía trước
Vậy chúng ta cần xác định những việc phải làm, đó là gì?
Trong bài viết, đồng chí Tổng Bí thư giao trách nhiệm rất rõ ràng từ mỗi cấp ủy, chính quyền đến mỗi cán bộ, đảng viên, đến "nhà nhà, người người phải học tập suốt đời". Vậy bây giờ Hội Khuyến học phải làm gì để đáp ứng yêu cầu đó?
Hội Khuyến học Việt Nam các cấp được Chính phủ giao thực hiện việc thúc đẩy toàn dân học tập, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập và gặt hái được những thành công rất lớn. Đó là sự nỗ lực rất lớn của cán bộ khuyến học các cấp. Sự phối hợp của các ban ngành đoàn thể. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã giúp Hội thực hiện tốt nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao. Tuy còn nhiều khó khăn, nhất là nhiều địa phương còn thiếu kinh phí trong thực hiện nhiệm vụ, nhiều nơi giao nhiệm vụ nhưng không giao kinh phí nên ảnh hưởng đến việc hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Nay đã có sự chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư qua bài viết tâm huyết giao nhiệm vụ cho mỗi cấp ủy, chính quyền từ trung ương đến địa phương thực hiện học tập suốt đời, tôi hy vọng rằng các cấp hội khuyến học sẽ có điều kiện để hoàn thành xuất sắc hơn nhiệm vụ được giao.
Để thực hiện đúng sự chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, tôi thấy chúng ta cần xác định những việc quan trọng phải làm:
Trước hết, tôi mong muốn các cơ quan báo chí lan tỏa mạnh mẽ tư tưởng của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đến cấp ủy, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp, và toàn dân; từ đó tạo sự chuyển biến sâu sắc nhận thức về học tập suốt đời để góp phần thực hiện những mục tiêu đề ra. Trước hết phải nâng cao nhận thức của cán bộ đảng viên, đặc biệt là các cơ quan Trung ương về quyền và trách nhiệm đối với việc học tập suốt đời.
Thứ hai, muốn học tập suốt đời thành công, chúng ta phải xây dựng và ban hành Luật Học tập suốt đời trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của các quốc gia và thực tế của Việt Nam. Hiện nay, Chính phủ, Bộ Chính trị đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng Luật học tập suốt đời, cần sớm cho ra đời bộ luật này.
Thứ ba, phải xây dựng một nền tảng, cơ sở hạ tầng cho học tập suốt đời gồm 2 vấn đề: Công nghệ thông tin,nguồn tài nguyên giáo dục mở và các trung tâm học tập cộng đồng, các cơ sở đào tạo không chính quy.
Về công nghệ thông tin. Công nghệ thông tin để người người học tập, nhà nhà học tập trên cơ sở công nghệ số. Và yêu cầu là tất cả chúng ta phải thoát mù công nghệ, còn gọi là thoát mù chức năng. Ai cũng phải sử dụng được máy tính.
Cần tiến hành xây dựng nội dung, phương pháp để hướng dẫn cho tất cả những người còn mù công nghệ thông qua chương trình bình dân học vụ số.
Về nguồn tài nguyên giáo dục mở. Có công nghệ thông tin rồi nhưng không có nội dung thì học không giải quyết được gì. Do đó, yêu cầu tất cả các trường đại học, các viện nghiên cứu, trung tâm đào tạo phải viết chương trình, phải xây dựng nội dung và đổi mới phương pháp đào tạo nội dung, đổi mới phương pháp học tập để người dân có thể học mọi lúc, mọi nơi mà không phải đến trường.
Hội khuyến học Việt Nam đang làm nhiệm vụ thường xuyên, đó là thúc đẩy việc học tập thường xuyên, giúp quá trình giáo dục tiếp tục cho tất cả các đối tượng từ trẻ em đến người lớn. Để làm được điều đó, điều quan trọng là phải có tài nguyên giáo dục mở, có nền tảng công nghệ tốt và ai cũng sử dụng được các thiết bị học tập cần thiết.
Trong nội dung phát triển cơ sở hạ tầng của học tập suốt đời là thành lập các trung tâm học tập cộng đồng, các trung tâm đào tạo theo hướng mở liên thông. Hiện nay, các trung tâm học tập cộng đồng đã phủ kín xã phường, thị trấn nhưng đa số chưa được trang bị hiện đại nên khó thu hút người dân tham gia.
Với mong muốn hiện thực hóa việc học tập suốt đời, tạo cơ hội và quyền học tập cho tất cả nhân dân thì nên chăng chúng ta giao cho cả tư nhân xây dựng các trung tâm học tập cộng đồng.
Trong thời gian tới, để thực hiện thật tốt sự chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Hội Khuyến học Việt Nam và Hội Khuyến học các cấp sẽ tiếp tục thực hiện, triển khai mạnh mẽ hơn nữa một số nhiệm vụ trọng tâm về khuyến học, khuyến tài, học tập suốt đời, thúc đẩy xây dựng xã hội học tập bằng nhiều hình thức. Thực hiện tốt 5 mô hình học tập và trao học bổng, đặc biệt là học bổng học không bao giờ cùng. Trao giải "Nhân tài Đất Việt" - tự học thành tài. Làm tốt công tác phối hợp trong thúc đẩy sự học trong các cơ quan ban ngành, phối hợp tốt với Bộ Giáo dục và Đào tạo trong công tác tổ chức học tập ở các trung tâm học tập cộng đồng.
Đồng thời, Hội Khuyến học Việt Nam sẽ tổ chức hội thảo, tọa đàm, lấy ý kiến chuyên gia về các vấn đề trên, thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động hội cấp cơ sở để kịp thời rút kinh nghiệm.
Tôi tin tưởng rằng, khi đã có chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm trong tình hình mới, công tác khuyến học, khuyến tài, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập sẽ được triển khai mạnh mẽ và hiệu quả hơn!
GS.TS Nguyễn Thị Doan