Phân biệt sốt Chikungunya và sốt xuất huyết

5 giờ trướcBài gốc

Muỗi vằn là trung gian truyền bệnh Chikungunya và sốt xuất huyết.

Nguyên nhân và đường lây truyền

Sốt Chikungunya do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra, trong khi sốt xuất huyết Dengue do virus Dengue với bốn type huyết thanh (DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4). Cả hai loại virus này đều truyền sang người qua vết đốt của muỗi vằn.

Muỗi vằn có tập tính đốt người cả ban ngày lẫn ban đêm, sinh sản ở các dụng cụ chứa nước đọng quanh nhà. Chúng nhiễm virus khi hút máu người bệnh và có thể truyền cho người khác sau thời gian ủ virus trong cơ thể.

Sốt Chikungunya có thời gian ủ bệnh trung bình 3–7 ngày (dao động 1–12 ngày), còn sốt xuất huyết Dengue ủ bệnh khoảng 3–14 ngày, phổ biến nhất trong khoảng 4–7 ngày.

Triệu chứng điển hình

Cả hai bệnh đều khởi phát đột ngột với sốt cao 39–40°C, kèm mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, phát ban. Tuy nhiên, đặc điểm nổi bật của Chikungunya là đau khớp dữ dội (thường ở các khớp nhỏ như ngón tay, ngón chân, cổ tay) có thể kéo dài nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng sau khi hết sốt. Đau khớp có thể kèm sưng, khiến bệnh nhân khó đi lại, đôi khi phải “uốn cong người” khi di chuyển – điều này chính là nguồn gốc tên gọi “Chikungunya” trong tiếng Makonde.

Ngược lại, sốt xuất huyết Dengue thường gây đau cơ dữ dội hơn đau khớp (sốt xuất huyết gây đau nhẹ hơn, tập trung ở các khớp lớn như gối hoặc vai), mỏi toàn thân. Đặc điểm khác biệt nữa là Dengue thường kèm xuất huyết như chấm xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, kinh nguyệt kéo dài; trong khi Chikungunya hiếm khi có biểu hiện xuất huyết.

Cả hai bệnh đều có thể xuất hiện phát ban. Ở Chikungunya, ban dát sẩn thường xuất hiện sớm, chỉ sau vài ngày sốt. Trong sốt xuất huyết, phát ban thường xuất hiện muộn hơn và có thể kèm xuất huyết dưới da.

Diễn tiến của Chikungunya thường kéo dài 7–10 ngày ở giai đoạn cấp, sau đó đa số bệnh nhân hồi phục. Tuy nhiên, tình trạng đau khớp mạn tính có thể kéo dài, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Dengue cũng thường khỏi sau 7–10 ngày, nhưng nếu có biến chứng như sốc, xuất huyết nặng, suy tạng… thì nguy hiểm hơn rất nhiều và cần nhập viện điều trị tích cực.

Biến chứng và nhóm nguy cơ

- Chikungunya: có thể gây viêm khớp mạn, viêm mắt, biến chứng thần kinh (viêm màng não, viêm tủy, hội chứng Guillain-Barré), viêm cơ tim… nhưng hiếm khi gây tử vong.

- Dengue: nguy cơ sốc sốt xuất huyết, xuất huyết nội tạng, suy gan, suy thận, tỷ lệ tử vong cao hơn nếu không điều trị kịp thời.

Nhóm nguy cơ cao ở cả hai bệnh gồm trẻ sơ sinh, người cao tuổi, người có bệnh nền như tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường.

Do triệu chứng chồng lấp, để chẩn đoán chính xác cần khai thác kỹ tiền sử đi lại, vùng dịch tễ và làm xét nghiệm máu. Người dân không nên tự chẩn đoán, mà cần đến cơ sở y tế khi có sốt cao đột ngột kèm đau khớp hoặc đau cơ nhiều, phát ban hoặc biểu hiện xuất huyết.

Điều trị và phòng ngừa

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho cả hai bệnh, chủ yếu điều trị hỗ trợ, hạ sốt, giảm đau và theo dõi sát diễn biến. WHO cho biết đã có một số vaccine phòng Chikungunya được phê duyệt ở vài quốc gia nhưng chưa phổ biến, chưa có tại Việt Nam. Với sốt xuất huyết, Việt Nam đã triển khai tiêm vaccine ở một số nơi nhưng vẫn chưa phổ cập toàn quốc.

Biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất vẫn là kiểm soát muỗi và bọ gậy: dọn vệ sinh môi trường, đậy kín dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa thường xuyên, thả cá diệt lăng quăng, mặc quần áo dài tay, ngủ mùng kể cả ban ngày, dùng kem hoặc nhang xua muỗi.

Vân Lê

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/phan-biet-sot-chikungunya-va-sot-xuat-huyet-427489.html