Trải qua 80 năm phát triển, ngành nông nghiệp và môi trường đang bước vào hành trình mới - hành trình của chuyển đổi số. Chuyển đổi số của ngành nông nghiệp bắt đầu từ những bước đi nền tảng về tin học hóa đầu những năm 2000.
Bước ngoặt lớn nhất là từ giai đoạn 2021 đến nay, khi Chính phủ xác định chuyển đổi số là trọng tâm chiến lược phát triển nông nghiệp. Ngành đã chuyển từ “ứng dụng công nghệ thông tin” sang “chuyển đổi số toàn diện” với trọng tâm là thể chế, dữ liệu số, hạ tầng số, nền tảng số, công nghệ số và an toàn thông tin. Các quy trình nghiệp vụ được tái cấu trúc theo hướng lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.
Những thành tựu nổi bật mà ngành đã đạt được khi chuyển đổi số toàn diện là hệ thống văn bản quy phạm, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật về công nghệ thông tin, an toàn thông tin và Chính phủ số được hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý đồng bộ. Quy trình quản lý, điều hành được tái cấu trúc, thủ tục hành chính được cắt giảm mạnh, dịch vụ công trực tuyến toàn trình ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.
Đến năm 2030, ngành Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu 100% dịch vụ công trực tuyến phục vụ nông dân và doanh nghiệp.
Hạ tầng số dùng chung được đầu tư hiện đại với trung tâm dữ liệu tập trung, đảm bảo chia sẻ tài nguyên hiệu quả giữa các đơn vị trong Bộ và hỗ trợ các địa phương. Các nền tảng số và hệ thống thông tin tích hợp - liên thông dữ liệu được triển khai rộng rãi, kết nối thông suốt với các nền tảng dữ liệu quốc gia...
Với những kết quả đó, chuyển đổi số không còn là hoạt động hỗ trợ, mà trở thành động lực chính thúc đẩy năng suất, chất lượng, truy xuất nguồn gốc và kết nối thị trường, góp phần hiện đại hóa toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp.
Quán triệt thực hiện định hướng của Đảng và Nhà nước, gần đây nhất là Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, ngành Nông nghiệp và Môi trường xác định chuyển đổi số là con đường tất yếu để đạt mục tiêu tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.
Chiến lược giai đoạn 2025 - 2035 được xây dựng với các mục tiêu rõ ràng, đột phá. Cụ thể, đến năm 2030, ngành đặt mục tiêu 100% dịch vụ công trực tuyến phục vụ nông dân và doanh nghiệp hoạt động hiệu quả; toàn bộ quy trình quản lý, điều hành diễn ra trên môi trường số; dữ liệu nông nghiệp được số hóa, kết nối và chia sẻ với cơ sở dữ liệu quốc gia. Đặc biệt, 80% hoạt động giám sát, dự báo, cảnh báo thời tiết, môi trường, thiên tai, sâu bệnh sẽ được vận hành bằng công nghệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI).
Ngành cũng hướng tới việc hình thành hệ sinh thái kinh tế số nông nghiệp, trong đó 10% GDP ngành đến từ các hoạt động kinh tế số: thương mại số, nông nghiệp thông minh, truy xuất nguồn gốc blockchain, thương mại điện tử, dịch vụ số hóa chuỗi cung ứng… Đồng thời, phấn đấu 80% nông dân sử dụng hiệu quả nền tảng số, giúp thu hẹp khoảng cách số và nâng cao trình độ sản xuất.
Tầm nhìn đến năm 2035 càng thể hiện rõ sự chuyển dịch sang quản trị thông minh dựa trên dữ liệu thời gian thực. Nông nghiệp sẽ áp dụng mạnh mẽ các công nghệ như AI, blockchain, IoT, digital twin (mô hình song sinh số) để mô phỏng, dự báo và tối ưu hóa sản xuất, chế biến, tiêu thụ. Khi đó, tỷ trọng kinh tế số trong nông nghiệp đạt tối thiểu 20% và 90% nông dân làm chủ các công nghệ số trong sản xuất.
Phấn đấu tỷ trọng kinh tế số trong nông nghiệp đạt tối thiểu 20% và 90% nông dân làm chủ các công nghệ số trong sản xuất.
Để hiện thực hóa các mục tiêu này, ngành nông nghiệp và môi trường đã đề ra những giải pháp trọng tâm. Theo đó, đặt vị trí ưu tiên sẽ là an toàn thông tin, an ninh mạng. Ngành triển khai đầy đủ mô hình an toàn thông tin 4 lớp, vận hành hệ thống giám sát chuyên sâu, kết nối với Trung tâm an toàn không gian mạng quốc gia, bảo đảm dữ liệu nông nghiệp luôn được bảo vệ trước các nguy cơ tấn công mạng.
Đồng thời, thúc đẩy việc hoàn thiện thể chế và khung pháp lý; tạo điều kiện cho dữ liệu được chia sẻ an toàn, công nghệ mới như AI hay blockchain được thử nghiệm theo cơ chế sandbox, thủ tục hành chính được tái cấu trúc toàn diện.
Ngành cũng sẽ chú trọng đầu tư hạ tầng số hiện đại, bao gồm: trung tâm dữ liệu xanh đạt tiêu chuẩn quốc tế, hệ thống IoT, cảm biến, thiết bị thông minh, hạ tầng điện toán đám mây và các nền tảng AI giúp phân tích dữ liệu lớn.../.
Diệu Hoa