Phân định rõ trách nhiệm của người bán, người livestream và chủ quản nền tảng

11 giờ trướcBài gốc

Cần bao quát các hoạt động có yếu tố thu thập, chia sẻ dữ liệu

Sau gần 20 năm thực hiện Luật Thương mại năm 2005, hoạt động thương mại đã chuyển từ trực tiếp sang môi trường số với tốc độ rất nhanh. Tuy nhiên, mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội bán hàng, livestream, thương mại xuyên biên giới, sàn thương mại điện tử (TMĐT) đa dịch vụ… chưa có hành lang pháp lý đầy đủ, dẫn đến nhiều bất cập trong quản lý. Do đó, các ĐBQH cho rằng, việc xây dựng Luật Thương mại điện tử là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa chủ trương chuyển đổi số quốc gia.

Về đối tượng áp dụng, tại Điều 2 của dự thảo Luật đang quy định “Luật này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam”.

Lấy ví dụ từ vi phạm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng của Ngân 98, ĐBQH Bế Minh Đức (Cao Bằng) đề nghị bổ sung chủ thể "hộ gia đình" vào đối tượng áp dụng của luật này. Lý do bởi, đối tượng "hộ gia đình" không nằm trong chủ thể "tổ chức". Việc bổ sung chủ thể "hộ gia đình" vào đối tượng áp dụng sẽ bảo đảm bao quát về đối tượng quản lý, không bỏ sót những trường hợp như Ngân 98 - đã sử dụng tên mẹ ruột để đăng ký kinh doanh cho hộ gia đình mình.

ĐBQH Quản Minh Cường (Cao Bằng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Chỉ rõ tình trạng buôn bán thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng giả trên các nền tảng thương mại điện tử diễn ra thời gian qua đã gây nhiều hệ lụy cho người tiêu dùng, ĐBQH Quản Minh Cường (Cao Bằng) cho rằng, “mua hàng trên sàn giao dịch TMĐT hiện nay phần lớn là mua bằng niềm tin”; đồng thời băn khoăn việc Luật sẽ điều chỉnh, bảo vệ, hỗ trợ người tiêu dùng ra sao trong trường hợp giá trị thực của hàng hóa không tương xứng với giá trị được quảng cáo trên các nền tảng TMĐT?

Từ thực tế đó, đại biểu Quản Minh Cường đề nghị bổ sung chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại điện tử, không chỉ giao cho Bộ Công Thương mà cần xác định rõ trách nhiệm của UBND các tỉnh, thành phố. “Nếu chính quyền địa phương không chủ động, tích cực vào cuộc thì khó có thể quản lý hiệu quả, bảo đảm hoạt động thương mại điện tử diễn ra minh bạch, đúng chuẩn mực và lành mạnh”, đại biểu nhấn mạnh.

ĐBQH Đặng Thị Bảo Trinh (TP. Đà Nẵng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh (Đà Nẵng) cũng cho rằng, livestream bán hàng về bản chất là một hình thức quảng cáo thương mại trên môi trường điện tử, song trong xu thế ngày nay, hình thức này có tính tương tác và lan tỏa rất mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng. Do đó, cần quy định rõ biện pháp kiểm soát và ngăn chặn hành vi vi phạm trong hoạt động livestream bán hàng; phân định rõ trách nhiệm giữa các chủ thể người bán, người livestream và chủ quản nền tảng TMĐT.

Với sản phẩm thuộc diện phải có xác nhận nội dung quảng cáo, đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh đề nghị cần quy định rõ người bán là chủ thể xin phép; người livestream phải xuất trình văn bản xác nhận cho nền tảng trước khi phát trực tiếp. “Quy định như vậy sẽ vừa tăng tính minh bạch, vừa bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhất là trong bối cảnh xuất hiện tình trạng bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc thậm chí là hàng cấm qua mạng xã hội”, đại biểu nhấn mạnh.

Tránh tạo rào cản với doanh nghiệp nhỏ và vừa

Về trách nhiệm của người bán trên nền tảng TMĐT trung gian, mạng xã hội hoạt động TMĐT (Điều 19), dự thảo Luật quy định "cung cấp cho chủ quản nền tảng TMĐT thông tin định danh điện tử đối với người bán có địa điểm kinh doanh trong nước; các giấy tờ chứng minh hoạt động hợp pháp đối với người bán nước ngoài”.

ĐBQH Bế Minh Đức (Cao Bằng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Bế Minh Đức cho rằng, với quy định này thì nền tảng TMĐT trung gian yêu cầu phải xác thực điện tử danh tính của người bán, áp dụng kể cả người bán mới gia nhập thị trường. Tuy nhiên, người bán mới gia nhập thị trường chưa thực sự có tác động lớn khi chưa có nhiều doanh thu; đồng thời, họ cần thích nghi với thị trường mới.

Do vậy, đại biểu cho rằng, nếu yêu cầu người bán mới gia nhập thị trường thực hiện ngay các thủ tục hành chính là chưa phù hợp. Định danh điện tử không phải là cách duy nhất để xác định người bán, mà có thể thông qua số điện thoại đăng ký, tài khoản ngân hàng nhận tiền...

Để tạo thuận lợi cho người bán mới gia nhập thị trường, đại biểu Bế Minh Đức đề nghị sửa đổi theo hướng: chỉ yêu cầu xác thực điện tử danh tính của người bán khi người bán đạt đến ngưỡng thu nhập chịu thuế. Đồng thời, bổ sung quy định về áp dụng chế tài đối với nhà cung cấp hàng nhái, hàng giả hoặc hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng. Theo đó, khi nhận được khiếu nại của người tiêu dùng về hàng nhái, hàng giả hoặc sản phẩm kém chất lượng nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm bồi thường và hoàn tiền cho người tiêu dùng.

Về nội dung này, ĐBQH Tráng A Dương (Tuyên Quang) đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định về các loại hình và trách nhiệm của chủ thể trong hoạt động TMĐT để không tạo ra rào cản đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo và sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân trong phát triển TMĐT.

ĐBQH Tráng A Dương (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Cần tiếp tục nghiên cứu các quy định về phân loại đối với các nền tảng quy mô lớn, vừa và nhỏ, tạo môi trường thuận lợi cho các mô hình kinh doanh linh hoạt, sáng tạo phát triển. Đồng thời, tránh tình trạng áp dụng đồng nhất các điều kiện quá khắt khe cho mọi loại hình doanh nghiệp.

Đặc biệt, theo đại biểu, khi xây dựng và hoàn thiện các quy định liên quan phát triển TMĐT, cần cân nhắc kỹ lưỡng các tác động đối với nhiều đối tượng khác nhau, bao gồm cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài, các nền tảng công nghệ lớn và nhỏ, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp khi tham gia hoạt động TMĐT.

Bên cạnh đó, ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) cũng nêu rõ, theo nguyên tắc của pháp luật quốc tế, nền tảng TMĐT không chỉ là trung gian kỹ thuật mà còn là chủ thể có trách nhiệm pháp lý độc lập, vì họ kiểm soát môi trường giao dịch và hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động này. Việc gắn trách nhiệm pháp lý cho nền tảng là cách tiếp cận cân bằng giữa thúc đẩy đổi mới sáng tạo và bảo vệ lợi ích công cộng.

ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Việt Nam hiện có hơn 70.000 website và ứng dụng TMĐT, trong đó nhiều nền tảng xuyên biên giới chưa tuân thủ đầy đủ quy định trong nước. Hàng nghìn vụ khiếu nại người tiêu dùng liên quan đến giao dịch TMĐT chưa được giải quyết hiệu quả do nền tảng từ chối trách nhiệm.

Các nước như Trung Quốc, Hàn Quốc đều quy định nghĩa vụ xác minh người bán, gỡ bỏ hàng hóa vi phạm, bảo vệ người tiêu dùng. Cho rằng đây là thông lệ cần tham chiếu, đại biểu đề nghị bổ sung quy định chủ sở hữu nền tảng TMĐT có trách nhiệm thực hiện cơ chế thông báo và gỡ bỏ hàng hóa, dịch vụ, nội dung vi phạm pháp luật khi phát hiện hoặc khi có yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết việc xác minh người bán, cơ chế gỡ bỏ thông tin vi phạm và thời hạn lưu trữ dữ liệu giao dịch.

Thanh Hải

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phan-dinh-ro-trach-nhiem-cua-nguoi-ban-nguoi-livestream-va-chu-quan-nen-tang-10394195.html