Phần Lan loay hoay tìm 'kế hoạch B' cho an ninh sau 2 năm gia nhập NATO

6 giờ trướcBài gốc

Trụ sở NATO tại Brussels, Bỉ. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Chỉ hai năm sau khi gia nhập Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO), Phần Lan đang phải đối mặt với một thực tế mới: cần phải cân nhắc các phương án thay thế để đảm bảo an ninh quốc gia. Theo phân tích của Tiến sĩ Matti Pesu và Tiến sĩ Tomas Wallenius từ Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI) tại Anh, Helsinki đang trong tình trạng khó xử.

Từ niềm tin đến lo ngại

Hành trình gia nhập NATO của Phần Lan bắt đầu sau cuộc xung đột Nga - Ukraine năm 2022. Chỉ hai tháng sau khi chiến sự nổ ra, gần 80% người dân Phần Lan đã ủng hộ việc gia nhập liên minh quân sự này. Ngày 4/4/2023 đánh dấu cột mốc quan trọng khi Phần Lan chính thức trở thành thành viên NATO, được nhiều chính trị gia ca ngợi là "điểm kết thúc của hành trình dài để gia nhập phương Tây".

Tuy nhiên, việc Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng đã làm thay đổi mọi thứ. Cách đối xử của Tổng thống Trump với Ukraine và cam kết có điều kiện đối với phòng thủ tập thể của NATO đã làm tan biến cảm giác an toàn ở Helsinki. Hiện chỉ còn 50% người dân Phần Lan nói rằng họ tin tưởng Mỹ. Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo, dù vẫn tuyên bố tin tưởng đồng minh quan trọng nhất, cũng phải thừa nhận rằng "Mỹ đã thay đổi".

Theo một báo cáo chưa được xác nhận, Phần Lan đã bắt đầu tìm hiểu "Kế hoạch B" trong trường hợp Điều 5 của NATO - điều khoản phòng thủ tập thể - không hoạt động như mong đợi.

Kế hoạch A: Liên minh với Mỹ

Kế hoạch an ninh ban đầu của Phần Lan chủ yếu dựa trên mối quan hệ với Mỹ. Chính quyền Biden trước đây nhiều lần khẳng định "cam kết sắt đá" của Mỹ đối với Điều 5, chỉ đạo quân đội tiến hành các nhiệm vụ huấn luyện thường xuyên tại Phần Lan và thậm chí đến thăm Helsinki để đánh dấu quá trình "NATO hóa" của đất nước này.

Vào tháng 12/2023, Phần Lan đã ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Mỹ, dự đoán các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng quân sự cũng như sự hiện diện thường xuyên của quân đội Mỹ tại quốc gia này.
Tuy nhiên, khi trở lại nắm quyền, Tổng thống Trump đã nêu rõ cách tiếp cận dựa trên lợi ích và giao dịch đối với các vấn đề đối ngoại. Ông đã nhiều lần công khai bày tỏ sự tin tưởng vào Tổng thống Nga Vladimir Putin hơn là các đồng minh lâu năm của Mỹ tại châu Âu. Thêm vào đó, Tổng thống Trump cũng từng nhận xét rằng có "một đại dương giữa Mỹ và châu Âu", hàm ý rằng các các vấn đề ở Đông Âu không gây ra mối đe dọa trực tiếp nào đối với Mỹ.

"Bắc Âu +": Kế hoạch B khả thi

Các nhà nghiên cứu từ RUSI đề xuất một phương án thay thế được gọi là "Nordic Plus" (Bắc Âu +). Tư cách thành viên NATO đã mở ra tiềm năng mới đáng kể cho hợp tác quân sự giữa Phần Lan và các đồng minh, đặc biệt là Thụy Điển, Na Uy, Anh và có thể cả Pháp.

Về mặt hậu cần, các nước Bắc Âu đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Phần Lan trong trường hợp xảy ra xung đột. Cùng nhau, các quốc gia này sở hữu lực lượng không quân gồm khoảng 200 máy bay chiến đấu hiện đại. Na Uy và Thụy Điển, với tư cách là những quốc gia giàu có, có thể phân bổ thêm nguồn lực đáng kể cho phòng thủ tập thể.

Anh, được xem là nhà cung cấp an ninh nghiêm túc với mối quan tâm thực sự đến khu vực Bắc Âu, có thể cung cấp hỗ trợ quân sự trên bộ, trên biển và trên không, cùng các khả năng đặc biệt như tình báo và giám sát. Pháp cũng có thể đóng góp vào năng lực răn đe của Phần Lan, đặc biệt thông qua vũ khí hạt nhân.

Ngoài ra, Phần Lan cũng ủng hộ mạnh mẽ các nỗ lực quốc phòng của Liên minh châu Âu (EU). Helsinki đã hối thúc các nhà lãnh đạo EU tổ chức hội nghị thượng đỉnh tập trung vào quốc phòng, đã diễn ra vào ngày 6/3 vừa qua. Phần Lan thậm chí còn ủng hộ ý tưởng tăng nợ chung để tài trợ cho việc xây dựng một tổ hợp công nghiệp-quân sự châu Âu tự chủ.

Câu hỏi then chốt là liệu Kế hoạch B có hiệu quả hay không nếu cần kích hoạt. Thách thức lớn nhất là đảm bảo cam kết của Tây Âu trong việc bảo vệ các quốc gia tiền tuyến của NATO.

Lịch sử cũng cho thấy những thách thức đáng kể. Vào những năm 1920, khi Mỹ rút lui khỏi các vấn đề châu Âu, Anh và Pháp đã không đủ mạnh về kinh tế và quân sự để ngăn chặn hiệu quả các tham vọng của các quốc gia xét lại.

Kế hoạch C: Điều không ai muốn nhắc đến

Nếu cả Kế hoạch A và B đều thất bại, Phần Lan có thể buộc phải xem xét một Kế hoạch C, dù hiện tại có rất ít cuộc thảo luận công khai về điều này. Các nhà lãnh đạo Phần Lan đang tập trung vào việc trấn an công chúng bằng cách nhấn mạnh những nỗ lực thúc đẩy sự phối hợp an ninh châu Âu, hợp tác hàng ngày với Mỹ và năng lực phòng thủ độc lập.

Tuy nhiên, kinh nghiệm từ Ukraine cho thấy Phần Lan chỉ có thể răn đe thành công với sự hỗ trợ từ bên ngoài. Nếu việc duy trì sự hỗ trợ này ngày càng khó khăn, có khả năng Phần Lan sẽ phải khám phá một Kế hoạch C dựa trên sự xích lại gần với Nga, dù với sự miễn cưỡng đáng kể.

Như vậy, hành trình hai năm của Phần Lan trong NATO nhấn mạnh sự khó lường của quan hệ quốc tế. Helsinki muốn giữ các lựa chọn mở và đang chuẩn bị cho mọi tình huống. Mặc dù tập trung vào việc thúc đẩy sự răn đe tập thể của châu Âu, Phần Lan vẫn sẽ tiếp tục mở rộng quan hệ với Mỹ và, nếu cần thiết, chuẩn bị cơ sở cho khả năng hòa hoãn với Nga.

Vũ Thanh/Báo Tin tức

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/phan-tichnhan-dinh/phan-lan-loay-hoay-tim-ke-hoach-b-cho-an-ninh-sau-2-nam-gia-nhap-nato-20250319113721455.htm