Một trong những nguồn phát thải lớn của khí mê-tan lại đến từ rác thải sinh hoạt, đặc biệt là rác hữu cơ. Việc phân loại rác ngay từ hộ gia đình, tưởng chừng nhỏ bé, lại mang đến lợi ích to lớn, không chỉ giảm phát thải khí nhà kính mà còn mở ra cơ hội tái chế, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường sống.
Rác thải sinh hoạt – nguồn phát thải mê-tan bị lãng quên
Mỗi ngày, các đô thị lớn tại Việt Nam như Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng thải ra hàng nghìn tấn rác sinh hoạt, trong đó khoảng 60 - 70% là rác hữu cơ như thức ăn thừa, rau củ, vỏ trái cây, lá cây hay giấy vụn. Phần lớn lượng rác này sau khi được thu gom thường bị chôn lấp trực tiếp. Trong môi trường thiếu oxy của bãi rác, các vi sinh vật kỵ khí sẽ phân hủy phần hữu cơ, tạo ra một lượng lớn khí mê-tan.
Rác hữu cơ khi bị chôn lấp sẽ là nguồn phát sinh khí mê-tan. Nguồn ảnh: Absfood
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, lượng khí mê-tan phát sinh từ các bãi chôn lấp rác thải sinh hoạt chiếm gần 20% tổng lượng phát thải khí mê-tan của Việt Nam. Con số này không ngừng tăng khi tốc độ đô thị hóa và tiêu dùng tăng nhanh, trong khi hạ tầng xử lý rác thải chưa đáp ứng kịp. Đó là lý do vì sao phân loại rác ngay tại nguồn được xem là giải pháp hiệu quả và cấp thiết để hạn chế phát thải mê-tan từ rác thải sinh hoạt.
Phân loại rác sinh hoạt, một hành động nhiều lợi ích
Khi rác hữu cơ bị lẫn trong các loại rác khác và đem đi chôn lấp, quá trình phân hủy yếm khí sẽ diễn ra và tạo ra khí mê-tan. Tuy nhiên, nếu phần rác hữu cơ này được phân loại ngay từ đầu, nó có thể được xử lý bằng các phương pháp như ủ compost, sản xuất phân bón hữu cơ hoặc đưa vào hệ thống biogas. Những phương pháp này giúp quá trình phân hủy diễn ra trong điều kiện có kiểm soát, không phát thải hoặc phát thải rất ít khí mê-tan.
Khi phân loại rác tại nhà trở thành thói quen, điều này sẽ có tác động tích cực đến môi trường. Trước hết, lượng khí mê-tan phát thải từ các bãi rác sẽ giảm đáng kể. Không chỉ giảm phát thải khí nhà kính, phân loại rác còn giúp giảm ô nhiễm đất, nước và không khí. Các bãi rác ít bị quá tải, nguy cơ rò rỉ nước rỉ rác gây ô nhiễm nguồn nước ngầm cũng được kiểm soát tốt hơn. Khi rác hữu cơ được xử lý đúng cách, mùi hôi thối quanh khu dân cư bớt dần, góp phần nâng cao chất lượng sống của cộng đồng.
Mỗi người dân hãy tập thói quen phân loại rác tại nhà Nguồn ảnh: Scdi.org.vn
Thêm vào đó, phân loại rác tại nhà còn tạo ra giá trị kinh tế rõ rệt. Rác hữu cơ khi được thu gom riêng biệt có thể trở thành nguyên liệu sản xuất phân bón hữu cơ chất lượng cao, phục vụ nông nghiệp sạch. Rác tái chế như nhựa, kim loại, giấy khi được phân loại ngay từ đầu cũng có giá trị thu hồi lớn. Ở Nhật Bản, chương trình phân loại rác tại nhà đã giúp tiết kiệm hàng tỷ yên mỗi năm nhờ tái chế nguyên liệu và giảm chi phí vận hành bãi rác. Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi kinh nghiệm này để xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, nơi rác thải không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn tài nguyên quý giá.
Chung tay hướng tới tương lai xanh
Trong bối cảnh Việt Nam cam kết giảm ít nhất 30% lượng phát thải khí mê-tan vào năm 2030, phân loại rác tại nhà trở thành một trong những giải pháp quan trọng và dễ triển khai nhất. Khi mỗi gia đình hình thành thói quen phân loại, tổng lượng rác hữu cơ được xử lý đúng cách sẽ tăng lên, kéo theo lượng khí mê-tan phát sinh từ bãi chôn lấp giảm mạnh.
Những lợi ích ấy chỉ có thể đạt được khi hành động phân loại rác trở thành thói quen của từng người dân, được hỗ trợ bởi chính sách đồng bộ và hạ tầng phù hợp. Bằng sự chung tay của cộng đồng và sự quyết tâm của chính quyền, Việt Nam hoàn toàn có thể biến rác thải sinh hoạt từ gánh nặng thành cơ hội, góp phần quan trọng trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính. Đó chính là con đường hướng tới một tương lai xanh, bền vững, nơi mỗi hành động nhỏ trong cuộc sống hàng ngày đều góp phần bảo vệ hành tinh.
Tân Cương/Bnews/TTXVN