Theo hãng tin Al Jazeera, thành phố Pokrovsk, một cứ điểm trọng yếu và trung tâm hậu cần của lực lượng Ukraine tại vùng Donbass ở miền đông, đã bị bao vây gần 2 năm nay.
Liệu thất thủ chỉ còn là vấn đề thời gian?
Những tuần gần đây, hàng chục nghìn binh sĩ Nga liên tục mở các đợt tấn công suốt ngày đêm, tràn vào các con phố mà phần lớn nhà cửa chỉ còn là đống đổ nát hoang tàn. Quân Nga sử dụng máy bay không người lái (UAV) trinh sát và ảnh vệ tinh để phát hiện lỗ hổng trong phòng tuyến của Ukraine.
Sau đó, Moscow điều động các đội tác chiến tiến lên, dù có bị UAV Ukraine cản trở, song vẫn có nhiều binh sĩ thâm nhập được, nhắm vào các tổ vận hành UAV, giao chiến ở cự ly gần, mở đường cho các đơn vị lớn hơn phía sau.
Các đội này được yểm trợ bằng pháo binh, UAV và bom lượn của Nga - những loại có thể phá hủy cả các hầm ngầm kiên cố nhất.
Hiện trường sau đợt pháo kích tại Pokrovsk mà Ukraine nói là do Nga làm hồi năm 2023. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
“Thị trấn giờ như một chiếc bánh nhiều tầng, tầng nào cũng có giao tranh, có vị trí của ta và của đối thủ. Không còn ranh giới tiền tuyến, không có khu vực nào hoàn toàn thuộc quyền kiểm soát của bên nào cả” - ông Kirill Sazonov, một nhà khoa học chính trị Ukraine đang phục vụ trong quân đội, viết trên Telegram.
Theo ông Sazonov, Ukraine sẽ không bỏ Pokrovsk vì Kiev quyết giữ thành phố này “bằng mọi giá”, khi mà các cánh đồng trống bên ngoài còn nguy hiểm hơn những tầng hầm của thị trấn.
Phía Moscow thì muốn đẩy nhanh chiến dịch giành quyền kiểm soát hoàn toàn Pokrovsk trước khi thời tiết xấu hơn, đường sá lầy lội và cây rụng lá khiến việc cơ động quân dễ bị phát hiện.
Một số nhà phân tích lại không đồng tình với đánh giá của ông Sazonov rằng Ukraine sẽ giữ được vị trí của mình.
“Lực lượng Ukraine ở tiền tuyến quá ít. Họ chỉ có thể cản bước Nga khi quân Nga còn ở ngoài cánh đồng” - nhà nghiên cứu Nikolay Mitrokhin thuộc Đại học Bremen (Đức) nói với Al Jazeera.
“Khi lính Nga tiến được vào thị trấn, họ hầu như không gặp kháng cự vì quân Ukraine quá mỏng, mà UAV thì kém hiệu quả trong môi trường đô thị. Viễn cảnh Pokrovsk thất thủ chỉ còn là vấn đề thời gian” - ông Mitrokhin bình luận.
Theo ông Mitrokhin, Kiev có thể sớm buộc phải đưa ra quyết định khó khăn: rút quân để tránh bị bao vây, hoặc ở lại và chấp nhận nguy cơ bị tiêu diệt.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky gần đây cũng thừa nhận quân Kiev đang gặp rất nhiều khó khăn tại mặt trận này, và cũng không bác bỏ hoàn toàn khả năng sẽ cho quân rút lui.
“Tôi sẽ ủng hộ binh sĩ, đặc biệt là các chỉ huy đang có mặt tại đó, tùy cách họ kiểm soát tình hình. Nếu cái giá quá đắt, điều quan trọng nhất đối với chúng tôi là mạng sống của binh sĩ” - ông Zelensky chia sẻ với hãng tin Bloomberg.
Vì sao Nga quyết giành bằng được Pokrovsk?
Pokrovsk - từng được gọi là Krasnoarmeysk thời Liên Xô - cùng với thành phố lân cận Mirnograd và nhiều thị trấn, khu dân cư công nhân xung quanh tạo thành cụm đô thị lớn thứ hai còn nằm dưới quyền kiểm soát của Ukraine ở Donbass.
Vậy vì sao Pokrovsk lại quan trọng? Theo ông Sergey Poletaev - nhà phân tích chính trị và quân sự Nga, trước hết, quy mô lớn mang lại cho nơi đây sức nặng chiến lược, đài RT đưa tin.
Quân Nga và Ukraine giằng co quyết liệt để giành quyền kiểm soát Pokrovsk - pháo đài quan trọng của Kiev ở Donbass. Ảnh minh họa: RT
Trong những năm đầu chiến dịch quân sự của Nga, Pokrovsk là trung tâm hậu cần then chốt dọc mặt trận phía nam. Đây là nút giao đường sắt, đường bộ quan trọng với hệ thống kho tàng lớn, phù hợp cho các đơn vị đồn trú quy mô lớn, lực lượng hỗ trợ và bệnh viện dã chiến.
Thứ hai, Pokrovsk hoạt động như một pháo đài, ngăn lực lượng Nga tiến xa hơn về phía tây. Donbass là vùng đô thị hóa dày đặc, giao tranh ở đây vô cùng khó khăn, song vùng đồng bằng phía sau đó thuận lợi hơn nhiều cho chuyển quân.
Nếu Pokrovsk thất thủ, một hiệu ứng domino mạnh mẽ có thể xảy ra. Gần 100 km về phía tây thành phố không có trung tâm đô thị lớn, không có sông ngòi hay chướng ngại tự nhiên. Pokrovsk lại nằm trên một dải cao, đồng nghĩa việc tiến quân sang phía tây sẽ “đổ đèo” - địa hình thuận lợi hơn cho lực lượng tấn công.
Hơn nữa, việc Ukraine có nguy cơ mất nhiều lữ đoàn trong một vòng vây sẽ tạo ra lỗ hổng lớn trong tuyến phòng thủ, kéo theo thách thức nghiêm trọng về mặt tác chiến.
Theo Al Jazeera, Moscow muốn biến Pokrovsk thành bàn đạp để kiểm soát nốt phần vùng Donbass (miền đông Ukraine) còn đang chịu sự quản lý của Ukraine. Donbass là một vùng công nghiệp trọng yếu mà Nga đơn phương tuyên bố sáp nhập hồi tháng 9-2022.
Hiện Ukraine vẫn giữ khoảng 1/3 Donbass, và nếu Pokrovsk thất thủ, Nga sẽ mở đường tiến công và giành tiếp chuỗi “pháo đài” mà Kiev đã xây dựng kiên cố từ năm 2014.
Địa thế cao của Pokrovsk cũng cho phép Nga triển khai UAV quy mô lớn để yểm trợ tiến quân về phía tây, hướng đến vùng Dnipro.
Cuối cùng, tầm quan trọng của Pokrovsk không chỉ nằm ở yếu tố quân sự. Một trong những mỏ lithium lớn nhất châu Âu nằm gần đó. Ông Poletaev coi đây là chi tiết đặc biệt đáng chú ý trong bối cảnh từng có cuộc thảo luận giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và ông Zelensky về “thỏa thuận khoáng sản hiếm”.
Tác động sao đến các cuộc hòa đàm?
Theo chuyên gia Volodymyr Fesenko, Giám đốc Viện nghiên cứu Penta (Kiev), nếu Pokrovsk rơi vào tay Nga, Moscow sẽ lập luận rằng “tuyến tiền phương đang dịch chuyển” và thuyết phục Washington rằng “ép ngừng bắn lúc này là vô nghĩa”.
Washington và Kiev hiện mong muốn đóng băng giao tranh dọc tiền tuyến dài hơn 1.000 km và bắt đầu đàm phán về việc phân định kiểm soát lãnh thổ.
“Tiến trình hòa bình sẽ bị đình trệ trong vài tuần, thậm chí vài tháng” - ông Fesenko nói.
Các cuộc đàm phán do Mỹ làm trung gian đã đình trệ nhiều tháng và khó có thể nối lại sau khi ông Trump hủy hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Nga Vladimir Putin, vốn dự kiến diễn ra tại Budapest.
Trong khi đó, Moscow liên tục đưa ra các yêu cầu mới, như: Ukraine phải giữ trạng thái trung lập, hạn chế quân đội, công nhận việc Nga sáp nhập bốn vùng lãnh thổ, dỡ bỏ toàn bộ trừng phạt và công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức thứ hai.
Tuy vậy, các chuyên gia nhận định việc mất Pokrovsk khó làm suy giảm tinh thần chiến đấu của quân Ukraine.
“Đây không phải là thị trấn đầu tiên ở Donbass mà quân Ukraine buộc phải rút lui. Tôi không nghĩ điều đó sẽ khiến tinh thần của họ suy sụp nghiêm trọng” - ông Fesenko nhận định.
DƯƠNG KHANG