Pháp luật phải trở thành công cụ phát triển, không giới hạn ở quản lý cho đúng

17 phút trướcBài gốc

Trao quyền đầy đủ, gắn với trách nhiệm rõ ràng

Tại Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ Nhất diễn ra sáng nay, 22/11, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp là một cuộc cách mạng. Chúng ta đã thực hiện một bước cơ bản và đã đạt được những mục tiêu chủ yếu. Theo đó, đã bỏ được cấp huyện, cấp trung gian, cũng như thực hiện được một số vấn đề khác, nhờ đó đưa chính quyền cơ sở ngày càng gần dân, sát dân hơn, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Tuy nhiên, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cũng thẳng thắn chỉ rõ, thực tiễn đang cho thấy nhiều lúng túng ở các cấp trong thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, nhất là năng lực tổ chức thực hiện. Nguyên nhân chủ yếu là do phân cấp, phân quyền chưa rõ ràng, trong thực hiện mới chủ yếu quan tâm nhiều đến phân cấp.

Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung lý phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Cũng theo GS. Phan Trung Lý, quá trình phân cấp hiện nay chủ yếu tập trung vào khía cạnh hành chính, trong khi phân quyền thực chất lại chưa được quan tâm đúng mức. Trong nhiều trường hợp, chúng ta mới chỉ chú trọng tới việc chuyển giao nhiệm vụ theo chiều dọc, mà chưa bảo đảm trao quyền tương ứng. Hệ quả là nhiều quyền hạn vẫn nằm ở cơ quan trung ương, cấp trên phân cấp xuống cấp dưới, nhưng chủ yếu là giao việc chứ chưa kèm theo quyền hạn đầy đủ.

“Ví dụ, 1.065 nhiệm vụ từ cấp huyện chuyển xuống cấp xã – vậy đó là phân cấp hay phân quyền? Khi chuyển xuống như vậy, liệu năng lực thực hiện của cấp xã đã được chuẩn bị tương xứng? Thực tế cho thấy vẫn chưa rõ ràng, chưa có đánh giá đầy đủ”. Do vậy, ông đề nghị, phải thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ phân cấp và phân quyền. Phân quyền trong luật phải rõ ràng, phân cấp phải đầy đủ. Phân cấp nhiệm vụ phải đi kèm điều kiện và nguồn lực bảo đảm thì mới có thể bảo đảm thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này.

Về mối quan hệ phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, GS. Phan Trung Lý cho rằng, có ba điểm nghẽn lớn về tư duy; hệ thống quy định pháp luật về phân cấp, phân quyền chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn; điều kiện bảo đảm trong bối cảnh chuyển đổi số. Đặc biệt, ông lưu ý, điều kiện bảo đảm lớn nhất cho chính quyền cơ sở thực hiện được nhiệm vụ, quyền hạn của họ là cơ sở dữ liệu phải có tính liên thông. Nhưng, cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý nhà nước còn thiếu tính liên thông, các cơ quan vẫn giữ phần dữ liệu riêng, chưa có cơ chế chia sẻ đồng bộ và đầy đủ.

Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung lý phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Bên cạnh đó, theo GS. Phan Trung Lý, khi bỏ cấp trung gian bằng bỏ chính quyền cấp huyện thì về nguyên tắc nhiều nhiệm vụ của cấp huyện sẽ chuyển xuống cấp xã. Nhưng, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã chưa đủ năng lực để gánh vác những nhiệm vụ được chuyển giao, nhất là trong điều kiện chuyển đổi số hiện nay đòi hỏi năng lực công nghệ, dữ liệu và kỹ năng quản trị cao hơn nhiều so với trước đây.

Từ những lý lẽ nêu trên, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị, cần quan tâm hơn và làm mạnh mẽ hơn cả phân cấp lẫn phân quyền, nhất là cần đẩy mạnh phân quyền cho các cấp. Khi được trao quyền đầy đủ, gắn với trách nhiệm rõ ràng, địa phương mới có thể thực sự phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Chỉ khi đó, chúng ta mới hiện thực hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là “việc của địa phương thì địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Thể hiện vai trò đồng hành hỗ trợ, thay cho mệnh lệnh và kiểm soát

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng cho biết, hệ thống pháp luật lĩnh vực nông nghiệp và môi trường đã và đang được hoàn thiện tương đối đồng bộ, với hơn 1.100 văn bản có hiệu lực, trong đó có 17 luật và nghị định, thông tư quan trọng điều chỉnh toàn bộ các lĩnh vực của ngành.

Trong năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Chính phủ ban hành 17 nghị định, hai nghị quyết và nhiều văn bản tháo gỡ vướng mắc, ban hành 66 thông tư theo thẩm quyền. Đặc biệt, đã thực hiện phân cấp, phân quyền 381 nhiệm vụ, góp phần giảm tầng nấc trung gian, nâng cao tính tự chủ của chính quyền địa phương phù hợp với chính quyền hai cấp. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét thông qua hai dự án luật, một nghị quyết của Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Hồ Long

Cùng với đó, Thứ trưởng Võ Văn Hưng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng luôn lắng nghe các địa phương, hướng dẫn kịp thời, thiết lập đường dây nóng, tiếp nhận vướng mắc, tổ chức tập huấn và hỗ trợ trực tiếp triển khai các văn bản, “thể hiện vai trò đồng hành hỗ trợ, thay cho mệnh lệnh và kiểm soát”.

Bước vào kỷ nguyên mới, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng nhấn mạnh, quản trị nhà nước không thể dừng lại ở kiểm soát và quản lý theo tư duy truyền thống, pháp luật phải trở thành công cụ phát triển, không chỉ giới hạn trong quản lý cho đúng. Vì vậy, ngành nông nghiệp và môi trường cũng kiến nghị và đang tập trung tổ chức thực hiện các yêu cầu then chốt:

Một là, thể chế phải đi trước mở đường cho phát triển, đặc biệt là trong kinh tế xanh, nông nghiệp tuần hoàn, kinh tế sinh thái, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ.

Các đại biểu tham dự Diễn đàn. Ảnh: Hồ Long

Hai là, chuyển mình sang hậu kiểm, giảm thủ tục, giảm chi phí tuân thủ, tạo kho thử nghiệm, thúc đẩy mô hình kinh doanh mới. Phân quyền mạnh mẽ gắn với trách nhiệm giải trình, tạo động lực mới cho các cấp cơ sở, nơi trực tiếp làm việc với người dân và doanh nghiệp.

“Chỉ khi pháp luật trở thành đòn bẩy thay vì giấy phép, chúng ta mới giải phóng được toàn bộ tiềm năng của nền nông nghiệp, phát triển về môi trường, cũng như các lĩnh vực khác”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Nhấn mạnh “Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định hoàn thiện thể chế là nhiệm vụ trung tâm”, Thứ trưởng Võ Văn Hưng nêu cụ thể các nhiệm vụ trong thời gian tới gồm: Xây dựng hệ thống pháp luật hiện đại, đồng bộ, đặt trong tổng thể chiến lược phát triển xanh, tuần hoàn... Tiếp tục hoàn thiện thể chế, trong đó dự kiến đánh giá đầy đủ tổng thể để sửa đổi toàn diện Luật Đất đai, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và sự vận hành của chính quyền hai cấp. Hoàn thiện thể chế phân cấp, phân quyền, nâng cao năng lực thực thi pháp luật ở cơ sở, đẩy mạnh số hóa và chuyển đổi số toàn diện trên lĩnh vực xây dựng và áp dụng pháp luật.

“Đây là định hướng lập pháp có quy mô lớn nhất của ngành trong nhiều năm vừa qua. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tập trung tổ chức thực hiện, quyết tâm tạo đột phá thể chế để khơi thông mọi nguồn lực cho sự phát triển đất nước”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thanh Hải

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phap-luat-phai-tro-thanh-cong-cu-phat-trien-khong-gioi-han-o-quan-ly-cho-dung-10396708.html