Phát hiện đám tiểu hành tinh đe dọa Trái đất

5 giờ trướcBài gốc

Đám tiểu hành tinh quay quanh sao Kim rất khó nắm bắt.

Các nhà thiên văn học vừa phát hiện một quần thể tiểu hành tinh đang chia sẻ cùng quỹ đạo với sao Kim, âm thầm chuyển động quanh Mặt trời mà hầu như không thể quan sát được từ Trái đất.

Khám phá này, đến từ nhóm nghiên cứu do Giáo sư Valerio Carruba tại Đại học bang São Paulo (Brazil) dẫn đầu, mở ra một chương mới đầy hấp dẫn – và đáng lo ngại – trong hành trình tìm hiểu những mối đe dọa tiềm ẩn trong hệ Mặt trời.

Những tiểu hành tinh có hành tung bí ẩn

Theo mô phỏng quỹ đạo của nhóm Carruba, các tiểu hành tinh “đồng quỹ đạo” này di chuyển cùng tốc độ và cùng chu kỳ quay quanh Mặt trời với sao Kim, khiến chúng luôn ở vị trí gần với Mặt trời trên bầu trời. Chính đặc điểm ấy khiến mọi kính thiên văn mặt đất đều gần như bất lực trong việc phát hiện chúng, bởi ánh sáng Mặt trời chói lòa hoàn toàn khiến không thể thấy những thiên thể nhỏ bé này.

Khác với các tiểu hành tinh nằm trong vành đai chính giữa sao Hỏa và sao Mộc, nhóm thiên thể quanh sao Kim chuyển động trong vùng ánh sáng rực rỡ nhất của bầu trời. Chỉ khi chúng rơi vào những vị trí hiếm hoi vào lúc bình minh hoặc hoàng hôn, ánh sáng Mặt trời yếu đi đôi chút, thì các nhà thiên văn mới có cơ hội quan sát.

Điều đáng ngạc nhiên là, dù đến nay chỉ có khoảng hai chục vật thể như vậy được xác định, các mô hình toán học lại cho thấy số lượng thực tế có thể lớn hơn gấp hàng chục lần. Một số trong đó được dự đoán có kích thước lên tới 300 mét, tương đương một tòa nhà chọc trời và vẫn đang di chuyển trong vùng không gian khó tiếp cận nhất.

Việc chúng ở vùng quá sáng khiến quan sát từ Trái đất trở nên vô cùng khó

Nghiên cứu đăng trên tạp chí Astronomy & Astrophysics cho thấy các quỹ đạo này không hoàn toàn ổn định. Dưới tác động của lực hấp dẫn từ sao Kim, Trái đất và Mặt trời, một phần trong số đó có thể dần trôi khỏi vị trí cân bằng và bắt đầu cắt ngang quỹ đạo Trái đất sau hàng nghìn năm dịch chuyển.

Tuy nhiên, việc theo dõi những vật thể này gần như không thể bằng công nghệ hiện nay. Ngay cả Đài quan sát Vera C. Rubin - công trình được kỳ vọng thay đổi năng lực giám sát bầu trời của nhân loại, cũng không thể phát hiện những tiểu hành tinh quá gần Mặt trời, trừ phi khi chúng xuất hiện ở độ cao trên 20 độ so với đường chân trời.

Vì thế, các nhà khoa học đang hướng đến những giải pháp ngoài Trái đất. Dự án kính NEO Surveyor của NASA, dự kiến được phóng trong vài năm tới, sẽ là kính thiên văn không gian đầu tiên chuyên theo dõi khu vực quanh sao Kim và Mặt trời, nhằm phát hiện những “kẻ ẩn mình” này trước khi quá muộn.

Mối đe dọa tiềm ẩn với Trái đất

Mối quan tâm của giới khoa học không dừng lại ở sự kỳ lạ trong quỹ đạo của chúng, mà nằm ở nguy cơ thực sự nếu một trong số những tiểu hành tinh này thay đổi hướng bay và lao về phía Trái đất.

Theo tính toán, một vật thể đường kính 300 mét khi va chạm có thể tạo ra một hố thiên thạch rộng hơn 4km và giải phóng năng lượng tương đương vài trăm megaton thuốc nổ – mạnh gấp hàng nghìn lần quả bom hạt nhân từng được ném xuống Hiroshima.

Một vụ va chạm như vậy có thể phá hủy toàn bộ một thành phố lớn, gây ra hiệu ứng khí hậu khu vực và làm biến đổi quỹ đạo gió, nhiệt độ trong nhiều năm liền.

Điều đáng sợ là những tiểu hành tinh đồng quỹ đạo với sao Kim hoàn toàn nằm ngoài tầm giám sát thông thường. Chúng không phản xạ ánh sáng đủ mạnh để được hệ thống cảnh báo sớm phát hiện, lại bị nhòa đi bởi ánh Mặt trời, khiến các nhà khoa học ví chúng như “những bóng ma trong quỹ đạo hành tinh”.

Giáo sư Carruba cảnh báo: “Mối đe dọa với Trái đất không chỉ đến từ những gì ta có thể thấy trên bầu trời, mà còn từ những vật thể đang âm thầm di chuyển ngay trong vùng ánh sáng mà ta không thể nhìn thấu”.

Nếu một trong số chúng lao vào Trái đất thì sẽ là thảm họa

Những cảnh báo này khiến công tác phòng vệ hành tinh - lĩnh vực đang dần trở thành một nhánh chiến lược trong khoa học vũ trụ, trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.

Khác với trước đây, khi việc bảo vệ Trái đất chỉ là chủ đề giả tưởng, nay các cơ quan vũ trụ lớn đều xem đó là nhiệm vụ có thật. NASA, ESA (Cơ quan Vũ trụ châu Âu) và các tổ chức quốc tế đang cùng nhau xây dựng hệ thống giám sát toàn cầu, nhằm phát hiện sớm các vật thể có quỹ đạo nguy hiểm.

Các biện pháp đối phó được nghiên cứu gồm: Va chạm động năng (kinetic impactor) - phóng một tàu vũ trụ đâm trực diện vào tiểu hành tinh để làm lệch hướng; máy kéo hấp dẫn (gravity tractor) – cho tàu vũ trụ bay gần vật thể để tác động bằng lực hấp dẫn, dần thay đổi quỹ đạo của nó...

Và trong trường hợp khẩn cấp, có thể cân nhắc nổ hạt nhân có kiểm soát ngoài không gian, tuy nhiên đây là lựa chọn cuối cùng vì rủi ro cực lớn. Tất cả những giải pháp ấy đều phụ thuộc vào một yếu tố cốt lõi: thời gian cảnh báo sớm.

Nếu con người phát hiện mối đe dọa vài năm hoặc vài tháng trước khi va chạm, mọi nỗ lực sẽ trở nên quá muộn. Do đó, việc phát hiện sớm các tiểu hành tinh quanh sao Kim, vốn đang “vô hình” trong ánh sáng Mặt trời, được xem là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phòng vệ hành tinh của thập niên tới.

Trong bức tranh rộng lớn của vũ trụ, Trái đất chỉ là một hạt bụi mong manh và những vật thể như các tiểu hành tinh đồng quỹ đạo của sao Kim nhắc nhở chúng ta rằng sự yên bình mà con người đang tận hưởng không hề vĩnh cửu như chúng ta tưởng.

Những “kẻ theo bóng sao Kim” ấy vẫn đang lặng lẽ di chuyển trên cùng quỹ đạo quanh Mặt trời và chỉ cần một sai lệch nhỏ, chúng có thể từ kẻ đồng hành thành hiểm họa sinh tồn cho cả hành tinh của chúng ta.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/phat-hien-dam-tieu-hanh-tinh-de-doa-trai-dat-238710.html