Với tốc độ tăng trưởng trên 25%, đến năm 2030 quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại. Khi đó, lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800.000 tấn/năm. Ảnh minh họa: TL
TPHCM hiện có khoảng 16.000 hàng quán kinh doanh dịch vụ ăn uống hiện có địa chỉ cố định tại đây, theo thống kê của Ban quản lý An toàn thực phẩm, vậy thì số lượng nhựa một ngày thải ra môi trường là bao nhiêu?
Các vật dụng này cần số lượng bao nhiêu cũng có, rẻ hơn mua trực tiếp tại các cửa hàng bán lẻ đồ nhựa ít nhất là 20%, có món rẻ hơn lên tới gần…100%, như trường hợp được đề cập ở trên. Tất cả công việc mua sắm này chỉ phải thực hiện thông qua vài thao tác đơn giản trên chiếc điện thoại di động có cài ứng dụng của trang mua sắm trực tuyến và có thể mua trả chậm.
Điều này rõ ràng là một nghịch lý khi mà vấn đề giảm và loại bỏ rác thải nhựa luôn là chủ đề “nóng” được các cấp chính quyền và xã hội quan tâm bởi những tác hại to lớn mà loại rác thải này đang và sẽ gây ra cho môi trường và con người. Theo đó, hàng loạt các biện pháp đang được triển khai nhằm hạn chế việc sản xuất, mua bán và tiêu dùng loại sản phẩm có hại này, từ tuyên truyền, vận động đến đánh thuế bảo vệ môi trường cao, thậm chí là cấm đoán (chẳng hạn, theo quy định tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP, từ sau năm 2025, túi nylon khó phân hủy sẽ không được sử dụng tại các trung tâm thương mại, khách sạn hay khu du lịch).
Theo dự báo, với tốc độ tăng trưởng trên 25%, tới năm 2030 quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ gấp trên 4,7 lần hiện tại, khi đó lượng rác thải nhựa từ thương mại điện tử sẽ lên tới 800.000 tấn/năm(1), trong đó hẳn có phần “đóng góp” không hề nhỏ của hoạt động gọi đồ ăn trực tuyến. Đây là con số thật sự rất đáng kể khi so sánh với con số tổng cộng khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường mỗi năm ở nước ta, theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Để bài toán “xanh hóa” dụng cụ ăn uống sử dụng một lần có lời giải, khó có thể trông chờ vào ý thức bảo vệ môi trường, qua đó dẫn đến sự tự nguyện vô điều kiện của các cơ sở kinh doanh. Việc thay đổi sẽ đánh thẳng vào túi tiền của họ, làm tăng chi phí đầu vào, giảm hiệu quả kinh doanh. Chỉ khi giá cả hai mặt hàng thay thế lẫn nhau này bằng nhau hoặc không chênh lệch đáng kể, người tiêu dùng mới dễ dàng lựa chọn vật liệu thân thiện với môi trường.
Một công cụ thường được nhắc tới là thuế. Nhà nước có thể tăng thuế nhằm hạn chế túi nylon, đồ nhựa sử dụng một lần, ưu đãi thuế nhằm khuyến khích sản xuất, lưu thông và tiêu dùng đối với các vật dụng thay thế, thân thiện với môi trường. Vấn đề ở đây là làm sao công cụ “lợi hại” này của Nhà nước được sử dụng một cách hiệu quả. Điều này phụ thuộc phần lớn vào những người triển khai, thực thi các quy định pháp luật liên quan.
Nên chăng, nỗ lực “xanh hóa” rác thải ra môi trường nói chung và rác thải từ hoạt động kinh tế giao đồ ăn online nói riêng cần được tổ chức lại một cách thực chất hơn, bắt đầu từ việc thực thi có hiệu quả các quy định pháp luật đang có sẵn. Chẳng hạn như, làm sao để mỗi ki lô gam túi nhựa sản xuất ra phải “gánh” 50.000 đồng thuế bảo vệ môi trường trong thực tế chứ không phải chỉ là theo quy định.
(1) https://vecom.vn/tong-ket-hoi-thao-rac-thai-nhua-tu-thuong-mai-dien-tu-thuc-trang-va-giai-phap
Phạm Đăng Khoa