Phát huy di sản văn hóa Chăm trong phát triển du lịch cộng đồng

3 giờ trướcBài gốc

Các nghệ sĩ người Chăm biểu diễn múa truyền thống trong trang phục rực rỡ, đội chum trên đầu tại khu di tích tháp Chăm cổ, thể hiện nét đẹp văn hóa đặc trưng của dân tộc Chăm. Ảnh: ST

Hướng đi mới trong phát triển du lịch văn hóa

Dự án tập trung xây dựng hai mô hình tiêu biểu: nghề thủ công truyền thống của người Chăm trong hành trình Bàu Trúc - Mỹ Nghiệp (Khánh Hòa) và nghề làm gốm của người Chăm trong hành trình Bình Đức - Bình Tiến (Lâm Đồng).

Việc triển khai dự án nói trên là bước cụ thể hóa Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021-2030 (giai đoạn I: 2021-2025), đồng thời thực hiện Kế hoạch của Bộ VHTTDL về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS gắn với phát triển du lịch.

Trên cơ sở các di sản văn hóa phi vật thể tương đồng của đồng bào DTTS, dự án hướng đến việc tạo dựng các tuyến, điểm du lịch di sản có tính liên kết vùng, liên tỉnh, góp phần phát triển sinh kế bền vững, tăng thu nhập và nâng cao năng lực tự chủ cho cộng đồng địa phương.

Trong bối cảnh vùng miền núi, vùng sâu vùng xa vẫn còn nhiều khó khăn, dự án hướng đến phát triển du lịch tự lực dựa vào tài nguyên bản địa, đặc biệt là nghề thủ công truyền thống. Các sản phẩm gốm, dệt, thủ công của người Chăm không chỉ mang giá trị nghệ thuật cao mà còn là kết tinh tri thức dân gian, bản sắc văn hóa và mối quan hệ hài hòa giữa con người với thiên nhiên.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều làng nghề Chăm đang đứng trước nguy cơ mai một do thiếu lực lượng kế cận, thị trường tiêu thụ hạn chế và sự cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp. Việc xây dựng mô hình kết nối di sản - du lịch sẽ giúp cộng đồng khai thác giá trị di sản một cách chủ động, có định hướng và bền vững, đồng thời nâng cao vị thế của người thợ thủ công trong nền kinh tế sáng tạo hiện nay.

Theo kế hoạch, Cục Di sản văn hóa là đơn vị chủ trì triển khai các mô hình, phối hợp cùng Sở VHTTDL hai tỉnh Khánh Hòa và Lâm Đồng, cùng chính quyền cấp xã và cộng đồng địa phương.

Tại Khánh Hòa, mô hình “Nghề thủ công truyền thống của người Chăm” sẽ gắn kết làng gốm Bàu Trúc và làng dệt Mỹ Nghiệp thành hành trình du lịch di sản Bàu Trúc - Mỹ Nghiệp, nơi du khách được trải nghiệm quy trình làm gốm, dệt vải, nghe kể chuyện nghề, tìm hiểu lịch sử và văn hóa Chăm Pa vùng Nam Trung Bộ.

Tại Lâm Đồng, mô hình “Nghề làm gốm của người Chăm” tập trung tại hai làng Bình Đức và Bình Tiến (xã Bắc Bình), hướng tới hình thành tuyến du lịch trải nghiệm “Lửa gốm Bình Đức - Bình Tiến”, nơi du khách có thể trực tiếp tham gia vào công đoạn nặn, trang trí, nung gốm và tìm hiểu đời sống sinh hoạt của cư dân Chăm nơi cao nguyên.

Lan tỏa giá trị di sản trong dòng chảy đương đại

Các hoạt động chính bao gồm: khảo sát, tập huấn, truyền dạy nghề, tư liệu hóa tri thức bản địa, tổ chức trình diễn và trưng bày di sản, xây dựng pano tuyên truyền, đồng thời ghi hình, dựng phim tư liệu phục vụ lưu trữ, quảng bá di sản văn hóa phi vật thể. Mỗi mô hình dự kiến huy động hàng chục nghệ nhân, người thực hành, học viên và cán bộ văn hóa địa phương tham gia.

Các dự án được triển khai trên cơ sở tuân thủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Luật Di sản văn hóa năm 2024, cùng hệ thống các văn bản hướng dẫn theo quy định.

Đáng chú ý, dự án không chỉ huy động nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước theo Chương trình MTQG, mà còn khuyến khích xã hội hóa, kêu gọi sự tham gia của các doanh nghiệp, hiệp hội du lịch, tổ chức phi chính phủ và các cơ sở đào tạo, nghiên cứu.

Mô hình sẽ được triển khai trong quý IV/2025, với lộ trình cụ thể: khảo sát - tập huấn - truyền dạy - trình diễn - tổng kết và báo cáo. Toàn bộ quá trình được thiết kế theo nguyên tắc “cộng đồng là trung tâm”, đảm bảo người dân được tham gia, được hưởng lợi và có tiếng nói trong bảo tồn di sản.

Thông qua việc kết nối các làng nghề truyền thống của người Chăm ở Khánh Hòa và Lâm Đồng, Bộ VHTTDL kỳ vọng hình thành mạng lưới di sản - du lịch liên vùng, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa Chăm trong dòng chảy đương đại.

Dự án cũng đặt mục tiêu tăng cường năng lực quản lý di sản tại chỗ, hỗ trợ cộng đồng tổ chức các lớp truyền nghề, ghi chép tri thức dân gian, thiết kế tour trải nghiệm, qua đó biến di sản thành sản phẩm du lịch đặc sắc, hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Với cách tiếp cận tổng thể - liên kết - bền vững, hai mô hình di sản kết nối hứa hẹn sẽ trở thành hình mẫu trong công tác bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể gắn với phát triển du lịch cộng đồng, vừa khẳng định giá trị văn hóa dân tộc, vừa mở ra hướng đi mới cho kinh tế du lịch ở vùng đồng bào DTTS./.

THẢO CHI

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/phat-huy-di-san-van-hoa-cham-trong-phat-trien-du-lich-cong-dong-43344.html