Tái hiện các trò chơi dân gian trong đời sống người Nùng ở xã Quang Sơn.
Trên địa bàn xã Quang Sơn, có 3/5 di sản văn hóa của người Nùng được đưa vào danh mục quốc gia gồm: nghi lễ Hét khoăn (nghi lễ mừng sinh nhật), nghi lễ Cấp sắc và hát sli. Đối với người Nùng nơi đây, di sản văn hóa không chỉ là “hồn cốt” dân tộc mà còn là phương thức gắn kết cộng đồng. Những nghi lễ truyền thống như Cấp sắc, hát sli hay Hét khoăn được duy trì qua nhiều thế hệ, phản ánh đời sống tín ngưỡng, quan niệm về con người, gia đình và xã hội.
Trước đây, phong trào văn hóa, nghệ thuật của xã Quang Sơn đã phát triển rộng rãi, đến khi thành lập câu lạc bộ (CLB) Sinh hoạt văn hóa dân gian dân tộc Nùng với 28 thành viên đã tạo nên điểm nhấn cho các hoạt động bảo tồn văn hóa. Đều đặn, các thành viên CLB sẽ luyện tập hát then, sli, lượn; trao đổi kinh nghiệm và truyền dạy kỹ năng biểu diễn. Các nghệ nhân lớn tuổi là người dẫn dắt, vừa biểu diễn, vừa giảng giải ý nghĩa của từng bài then, từng câu sli, giúp lớp trẻ hiểu và yêu hơn văn hóa truyền thống.
Tại các sự kiện lớn như Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, các lễ hội mùa xuân, hội diễn trong và ngoài xã, CLB luôn là lực lượng nòng cốt. Những tiết mục dân ca mượt mà, các trích đoạn nghi lễ truyền thống được tái hiện đã thu hút đông đảo người dân và du khách.
Nhiều thành viên cho biết, niềm vui không chỉ đến từ việc hát, biểu diễn, mà còn từ việc thấy những giá trị truyền thống được gìn giữ, lưu truyền rộng rãi. “Mỗi lần cất tiếng sli hay gảy đàn tính, chúng tôi như đang kể câu chuyện của dân tộc mình với bạn bè gần xa”, bà Lý Thị Chao, Chủ nhiệm CLB chia sẻ.
Xã Quang Sơn xác định phát triển du lịch gắn với văn hóa Nùng.
Nhận thức rõ giá trị của văn hóa, xã Quang Sơn đang xây dựng kế hoạch phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa bản địa.
Ông Khúc Kim Quảng, Phó Chủ tịch UBND xã Quang Sơn cho biết: Chúng tôi xác định văn hóa là tài nguyên của Quang Sơn. Khi phát triển du lịch, mục tiêu hàng đầu vẫn là bảo tồn di sản. Bà con vừa có thêm thu nhập, vừa tự hào vì được gìn giữ văn hóa của chính mình. Hiện nay di sản hát sli vẫn được các CLB bảo tồn, duy trì và phát huy bằng nhiều hình thức, truyền dạy cho nhiều thế hệ.
Triển khai kế hoạch, xã sẽ tổ chức các hoạt động như: Tập huấn về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống; tổ chức hoạt động tuyên truyền cổ động trực quan trên các phương tiện truyền thông về giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Nùng - ông Khúc Kim Quảng, cho biết thêm.
Định hướng này không chỉ nhằm bảo tồn di sản mà còn giúp người dân có thêm nguồn thu nhập, nâng cao đời sống. Một số thôn bản đã bắt đầu thí điểm các mô hình homestay, dịch vụ trải nghiệm lễ nghi truyền thống, thưởng thức then, sli, giới thiệu ẩm thực Nùng và sản phẩm nông nghiệp địa phương.
Chính quyền xã phối hợp với ngành văn hóa đang tiến hành khảo sát, lập hồ sơ bảo tồn thêm các thực hành văn hóa khác của người Nùng, trong đó có các lễ hội nông nghiệp và nghề thủ công truyền thống. Trong tương lai, Quang Sơn mong muốn mở rộng quy mô CLB, tổ chức lớp truyền dạy văn hóa cho học sinh, xây dựng không gian diễn xướng dân gian phục vụ du khách, đồng thời đẩy mạnh truyền thông để các di sản tiếp tục được lan tỏa...
Linh Giang