Phát huy vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển của dân tộc

8 giờ trướcBài gốc

Định hướng dư luận xã hội, dẫn dắt tư tưởng, củng cố sự đồng thuận

Một trong những vai trò cốt lõi của báo chí cách mạng Việt Nam là làm rõ và lan tỏa sâu rộng các đường lối, chủ trương, đặc biệt là tư duy, tầm nhìn và quyết sách mới mang tính đột phá, chiến lược của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Trong bối cảnh đất nước đang thực hiện những cuộc cách mạng về thể chế, tinh gọn bộ máy, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, báo chí có sứ mệnh diễn giải, phân tích, làm cho các chủ trương này trở nên gần gũi, dễ hiểu, thấm sâu vào nhận thức và hành động của mọi tầng lớp nhân dân.

Trong một thế giới biến động, thông tin đa dạng nhưng cũng đầy nhiễu loạn, công chúng cần những phân tích có chiều sâu, những bình luận sắc sảo, những dự báo có cơ sở từ các cơ quan báo chí chính thống để hiểu đúng bản chất từ các sự kiện thực tiễn, nhận diện rõ cơ hội và thách thức. Điều này đòi hỏi các nhà báo, các cơ quan báo chí phải đầu tư nghiên cứu, nâng cao trình độ lý luận, năng lực phân tích, tổng hợp để có những bài viết, chương trình chất lượng, có tầm ảnh hưởng, giúp củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển đất nước.

Vai trò tiên phong của báo chí còn thể hiện ở việc chủ động kiến tạo môi trường thông tin tích cực, lành mạnh, cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đổi mới, sáng tạo, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng cống hiến và lòng tự hào dân tộc. Báo chí cần là nơi lan tỏa những giá trị tốt đẹp, những câu chuyện truyền cảm hứng, những tấm gương người tốt, việc tốt, những mô hình mới, cách làm hay trên mọi lĩnh vực.

Trong bối cảnh các thế lực thù địch, phản động không ngừng chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta, các cơ quan báo chí phải chủ động, kịp thời nhận diện, đấu tranh trực diện với các thông tin sai trái bằng những lập luận chặt chẽ, bằng chứng thuyết phục, hình thức thể hiện phù hợp, dễ tiếp cận. Việc xây dựng các chuyên mục, tuyến bài chuyên sâu về bảo vệ nền tảng tư tưởng, tăng cường các bài viết chính luận sắc bén, có tính chiến đấu cao là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục của báo chí cách mạng Việt Nam.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cùng các đại biểu tham quan gian trưng bày của Khối báo chí Quân đội tại Hội Báo toàn quốc 2025. Ảnh: TUẤN HUY

Báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới cần chủ động mở các diễn đàn, tuyến bài phân tích lợi ích lâu dài, tính tất yếu, khách quan của các chủ trương, đồng thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng, giải đáp kịp thời những băn khoăn, vướng mắc của cán bộ, đảng viên và nhân dân, qua đó củng cố niềm tin và tạo sự ủng hộ rộng rãi. Việc tuyên truyền hiệu quả về công tác chuẩn bị Đại hội đại biểu lần thứ XIV của Đảng, làm rõ những điểm mới, những vấn đề lý luận và thực tiễn đặt ra, chính là góp phần huy động trí tuệ, tâm huyết của toàn dân vào sự kiện chính trị trọng đại này.

Bên cạnh đó, báo chí có nhiệm vụ phản ánh sinh động, toàn diện và kịp thời những thành tựu to lớn, những dấu ấn nổi bật trên tất cả lĩnh vực kinh tế-xã hội, văn hóa, đối ngoại, quốc phòng, an ninh của đất nước. Báo chí còn có sứ mệnh đặc biệt trong việc khơi dậy và phát huy mạnh mẽ những giá trị văn hóa tốt đẹp, sức mạnh nội sinh của con người Việt Nam. Cùng với đó, vai trò tuyên truyền của báo chí còn vươn ra phạm vi quốc tế, đó là quảng bá hình ảnh một đất nước Việt Nam đổi mới, năng động, hội nhập sâu rộng, là bạn, là đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Thông qua các sản phẩm báo chí đối ngoại góp phần giới thiệu tiềm năng, thế mạnh, thành tựu phát triển, những nét đẹp về văn hóa, đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè năm châu, thu hút đầu tư, du lịch, tăng cường hợp tác quốc tế, đồng thời đấu tranh phản bác những luận điệu sai lệch, xuyên tạc về tình hình Việt Nam.

Các nhà báo tác nghiệp tại Hội Báo toàn quốc 2025. Ảnh: TUẤN HUY

Tiên phong trong chuyển đổi số

Chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành xu thế tất yếu, một yêu cầu sống còn để báo chí có thể tồn tại, cạnh tranh, phát triển và thực hiện tốt sứ mệnh trong môi trường thông tin đa dạng, phức tạp hiện nay. Theo nhận định của Viện Nghiên cứu báo chí Reuters, sự trỗi dậy của các thiết bị mới, nền tảng số chuyên biệt và thói quen tiêu thụ thông tin bằng âm thanh, video của độc giả trẻ đang tạo ra “giai đoạn thứ hai” của cuộc cách mạng kỹ thuật số, đòi hỏi sự thay đổi căn bản từ văn hóa văn bản sang sản xuất đa phương tiện. Việc chủ động nắm bắt, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo là con đường duy nhất để báo chí giữ vững vai trò chủ lực, định hướng thông tin và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công chúng.

Đối với báo điện tử, loại hình có lợi thế và chịu tác động trực tiếp nhất từ chuyển đổi số, vai trò tiên phong càng phải được thể hiện rõ nét và toàn diện. Trước hết, đó là việc mạnh dạn nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ tiên tiến, như trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) vào toàn bộ chu trình hoạt động. Vai trò tiên phong còn đòi hỏi báo điện tử phải phát triển mạnh mẽ trên đa nền tảng, không chỉ giới hạn ở website truyền thống. Việc tối ưu hóa nội dung và giao diện cho các thiết bị di động, đồng thời tận dụng hiệu quả các nền tảng mạng xã hội phổ biến (Facebook, YouTube, TikTok, Zalo...) để lan tỏa thông tin, tiếp cận độc giả mọi lúc, mọi nơi là yêu cầu tất yếu. Bên cạnh đó, báo chí cần chủ động xây dựng các cộng đồng độc giả trung thành, lắng nghe phản hồi, khuyến khích sự tham gia bình luận, chia sẻ, thậm chí đồng sáng tạo nội dung, biến độc giả từ người tiếp nhận thụ động thành người đồng hành tích cực.

Các diễn giả tại phiên thảo luận thứ ba Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025. Ảnh: TRUNG THÀNH

Các diễn giả và công chúng tại phiên thảo luận thứ ba Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025. Ảnh: TRUNG THÀNH

Phát huy vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam trong kỷ nguyên phát triển mới

Để báo chí cách mạng Việt Nam vượt qua thách thức, phát huy tối đa vai trò và sứ mệnh trong kỷ nguyên phát triển mới, cần có những giải pháp đồng bộ với sự tham gia quyết liệt của các cơ quan chỉ đạo, quản lý, cơ quan chủ quản và bản thân mỗi cơ quan báo chí, đội ngũ những người làm báo.

Trước hết, xây dựng thể chế, chính sách có tính định hướng và kiến tạo môi trường cho sự phát triển của báo chí. Cần tiếp tục khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí năm 2016 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Quá trình sửa đổi cần quán triệt tinh thần “kiến tạo cho sự phát triển báo chí”, đồng thời cập nhật, thể chế hóa các quan điểm, chủ trương mới của Đảng, đặc biệt là tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW. Luật sửa đổi cần tạo khung pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới, phát triển kinh tế báo chí lành mạnh, đồng thời quy định rõ hơn trách nhiệm, quyền hạn của các chủ thể trong hoạt động báo chí và truyền thông số. Bên cạnh đó, cần xây dựng và hoàn thiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ đối với các cơ quan báo chí trong việc thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền thiết yếu, phục vụ nhiệm vụ chính trị. Có cơ chế tài chính đặc thù hỗ trợ báo chí trong quá trình chuyển đổi số, đầu tư vào công nghệ, hạ tầng và đào tạo nhân lực.

Thứ hai, đẩy mạnh đầu tư và ứng dụng công nghệ là giải pháp đột phá để báo chí nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động. Nhà nước cần tăng cường đầu tư, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông quốc gia, tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số báo chí. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích mạnh mẽ các cơ quan báo chí nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ mới như AI, Big Data, điện toán đám mây, blockchain... vào quy trình sản xuất, phân phối nội dung và tương tác với công chúng.

Thứ ba, tập trung xác định “đúng, trúng” nội dung xuất bản-yếu tố cốt lõi quyết định sức sống và uy tín của báo chí. Trong kỷ nguyên phát triển mới, báo chí trước hết phải kiên định tôn chỉ, mục đích, giữ vững các giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng: Tính Đảng, tính nhân dân, tính chân thực, tính chiến đấu và tính nhân văn. Mọi đổi mới, sáng tạo đều phải dựa trên nền tảng này. Tuy nhiên, kiên định không có nghĩa là bảo thủ. Báo chí cần không ngừng đổi mới, sáng tạo cả về nội dung và hình thức thể hiện để đáp ứng thị hiếu ngày càng đa dạng của công chúng, đặc biệt là độc giả trẻ.

Thứ tư, tập trung xây dựng và phát triển toàn diện cho đội ngũ nhân lực làm báo. Con người là yếu tố quyết định thành công của mọi cuộc đổi mới. Cần đặc biệt chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà báo theo hướng toàn diện: Vừa vững vàng về bản lĩnh chính trị, trong sáng về đạo đức nghề nghiệp (hồng), vừa giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, nhạy bén với công nghệ (chuyên). Chương trình đào tạo tại các cơ sở đào tạo báo chí cần được cập nhật thường xuyên, tăng cường thực hành, trang bị kỹ năng số, kỹ năng làm báo đa phương tiện. Các cơ quan báo chí cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên về lý luận chính trị, nghiệp vụ, công nghệ cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên.

Thứ năm, nâng cao hiệu quả kinh tế báo chí gắn với tự chủ và đầu tư cho phát triển. Chủ động nghiên cứu, phát triển các mô hình kinh doanh mới phù hợp với môi trường số như: Thu phí đọc báo trực tuyến với các gói nội dung chất lượng cao, độc quyền; phát triển thương mại điện tử trên nền tảng báo chí; tổ chức sự kiện; cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng dựa trên dữ liệu và nội dung (báo cáo phân tích, tư vấn truyền thông); sản xuất và kinh doanh nội dung số trên các nền tảng khác... Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý thuận lợi và có thể hỗ trợ ban đầu cho việc thử nghiệm các mô hình này. Bên cạnh đó, cần tiếp tục duy trì và hoàn thiện cơ chế đặt hàng, hỗ trợ từ ngân sách nhà nước đối với các nội dung, ấn phẩm phục vụ nhiệm vụ chính trị, đối ngoại, các vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số... bảo đảm báo chí thực hiện tốt trách nhiệm xã hội.

Thứ sáu, về tăng cường công tác quản lý nhà nước về báo chí theo hướng hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả. Cần kiên quyết xử lý nghiêm các sai phạm trong hoạt động báo chí, đặc biệt là tình trạng hoạt động sai tôn chỉ, mục đích, “báo hóa” tạp chí, “báo hóa" trang tin điện tử tổng hợp, thông tin sai sự thật, gây phương hại đến lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Việc xem xét thu hồi giấy phép đối với các cơ quan báo chí, tạp chí để xảy ra sai phạm nghiêm trọng, kéo dài là biện pháp cần thiết để làm trong sạch môi trường báo chí. Công tác quản lý cần được thực hiện trên tinh thần thượng tôn pháp luật, minh bạch, công bằng, kết hợp giữa kiểm tra, giám sát với định hướng, hỗ trợ, tạo điều kiện để báo chí cách mạng phát triển đúng hướng, hiệu quả và bền vững...

PGS, TS HOÀNG PHÚC LÂM, Phó bí thư Đảng ủy, Phó giám đốc, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Nguồn QĐND : https://www.qdnd.vn/dien-dan-100-nam-bao-chi-dong-hanh-cung-dan-toc/phat-huy-vai-tro-cua-bao-chi-cach-mang-viet-nam-trong-ky-nguyen-phat-trien-cua-dan-toc-833739