Phát triển bền vững từ cây thuốc: Lợi ích kép cho đa dạng sinh học và kinh tế địa phương

4 giờ trướcBài gốc

Chuyển mình từ khai thác hoang dã

Cộng đồng người Dao tại vùng đệm Vườn Quốc gia Ba Vì (Hà Nội) có truyền thống lâu đời về nghề thuốc nam, xem đây là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và là nguồn kế sinh nhai chính. Tuy nhiên, trước đây, việc thu hái dược liệu, bao gồm các loại cây quý như ba kích, hà thủ ô, tam thất, diệp hạ châu, chủ yếu dựa vào khai thác tự nhiên. Phương thức khai thác không có kế hoạch và thiếu kiểm soát này đã dẫn đến tình trạng suy thoái nghiêm trọng nguồn tài nguyên dược liệu. Nhiều loài cây thuốc quý dần trở nên khan hiếm, thậm chí đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái rừng Ba Vì.

Người dân chuyển từ khai thác tự nhiên sang trồng trọt cây dược liệu trong vườn nhà và dưới tán rừng.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo tồn nguồn gen và hệ sinh thái, chính quyền địa phương cùng cộng đồng người Dao đã triển khai các biện pháp chuyển đổi phương thức sản xuất. Giải pháp cốt lõi là chuyển từ khai thác tự nhiên sang trồng trọt cây dược liệu trong vườn nhà và dưới tán rừng. Việc này không chỉ giải quyết được bài toán nguyên liệu ổn định cho làng nghề mà còn góp phần bảo vệ thảm thực vật rừng.

Đến nay, nơi đây đã được công nhận là Làng nghề thuốc nam truyền thống, với khoảng 250 hộ dân tham gia vào toàn bộ chuỗi từ trồng trọt, chế biến đến kinh doanh dược liệu. Sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, đặc biệt là các chương trình đào tạo về kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái và chế biến, đã giúp mô hình này phát triển vững chắc.

Chủ trương phân đất, giao rừng cho người dân, đặc biệt là các hộ dân tộc thiểu số như người Dao ở vùng đệm Vườn Quốc gia Ba Vì đã trở thành đòn bẩy quan trọng, giúp nghề thuốc nam chuyển mình từ khai thác hoang dã sang mô hình canh tác có kiểm soát. Đây là một hướng đi chiến lược đã được Đảng và Nhà nước xác định trong nhiều văn bản quan trọng, điển hình là Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và Đề án phát triển dược liệu đến năm 2030.

Bảo tồn đa dạng sinh học gắn với gìn giữ văn hóa

Tại Vườn Quốc gia Ba Vì, công tác bảo tồn được lồng ghép chặt chẽ với phát triển sinh kế. Ông Đỗ Thanh Hùng, Phó Giám đốc Vườn Quốc gia Ba Vì, cho biết Vườn đang tích cực phối hợp với các bộ, ban, ngành để đề xuất Chính phủ xem xét cho phép triển khai mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng đặc dụng theo hướng có quy hoạch và quản lý chặt chẽ.

Vườn Quốc gia Ba Vì cũng là đơn vị chủ trì các đề tài nghiên cứu về bảo tồn nguồn gen cây thuốc quý hiếm. Hiện tại, Vườn đang chủ trì đề tài cấp quốc gia liên quan đến bảo tồn nguồn gen cây lan hài hilen – một loài thực vật đặc hữu có giá trị sinh học cao, nằm trong sách đỏ.

Ông Hùng khẳng định các chương trình hỗ trợ hiện nay bao gồm việc xây dựng mô hình vườn giống, vườn ươm cây thuốc, hỗ trợ kỹ thuật trồng cây dưới tán rừng, đồng thời gìn giữ các nét văn hóa truyền thống của đồng bào như nghề thuốc nam, kiến trúc bản làng, và phong tục tập quán. Đây được coi là giải pháp kép: vừa bảo tồn đa dạng sinh học và nguồn gen quý, vừa bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế bền vững cho cộng đồng người Dao vùng núi Ba Vì.

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/phat-trien-ben-vung-tu-cay-thuoc-loi-ich-kep-cho-da-dang-sinh-hoc-va-kinh-te-dia-phuong-169251013125419273.htm