Phát triển điện hạt nhân module nhỏ phải đi kèm với điều kiện an toàn

4 giờ trướcBài gốc

Chiều 8/12, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026 - 2030.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Làm rõ cơ chế kiểm soát việc phê duyệt dự án trước, điều chỉnh quy hoạch sau

Tại khoản 2, Điều 4, dự thảo Nghị quyết cho phép dự án năng lượng quan trọng cấp bách có nội dung khác với quy hoạch có liên quan thì không phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch. Và sau khi dự án được phê duyệt, các quy hoạch có liên quan phải được kịp thời rà soát, điều chỉnh, cập nhật và công bố.

ĐBQH Triệu Thị Ngọc Diễm (Cần Thơ) nhận định, đây là cơ chế đột phá nhằm tạo điều kiện tối ưu cho các dự án năng lượng được triển khai nhanh. Tuy nhiên, sẽ có vấn đề phát sinh cần quan tâm trong thực tiễn.

ĐBQH Triệu Thị Ngọc Diễm (Cần Thơ) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu đề nghị làm rõ, quy hoạch có liên quan là những quy hoạch gì? Vì hiện nay mỗi loại quy hoạch đều có vai trò và tầm quan trọng riêng trong định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia. Cũng khó để có thể cho rằng quy hoạch năng lượng quan trọng hơn các quy hoạch khác và thực chất trong quá trình lập quy hoạch cũng đã tích hợp quy hoạch đất, năng lượng trong quy hoạch từng địa phương theo từng cấp độ và từng loại quy hoạch.

Hơn nữa, thủ tục và cách thức để rà soát, điều chỉnh, cập nhật và công bố các quy hoạch có liên quan được thực hiện như thế nào?

Theo đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm, vì thời gian triển khai Nghị quyết này là giai đoạn 2026 - 2030. Theo quy định tại Điều 23 khi Nghị quyết được ban hành vào tháng 1/2026, thì Chính phủ và Bộ Công Thương cùng các đơn vị tiến hành xây dựng và ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn một số nhiệm vụ. Quá trình này sẽ mất thêm thời gian; giai đoạn để khai thác tối đa chính sách ưu đãi trong Nghị quyết sẽ không còn nhiều. Do đó, nên hạn chế tối đa thêm các hướng dẫn "con" tạo tính nhất quán trong công tác quy hoạch.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm kiến nghị tiến hành đồng thời việc lập, thẩm định các dự án năng lượng quan trọng cấp bách cùng với quá trình điều chỉnh các quy hoạch có liên quan. Phương án này sẽ nhanh và bảo đảm tính đồng bộ với các quy hoạch khác, ít phát sinh thêm các quy định, hướng dẫn mới hoặc là khẩn trương ban hành quy định hướng dẫn tiêu chí, trình tự, thủ tục trình, thẩm định, phê duyệt công trình dự án có tính chất quan trọng cấp bách của dự án năng lượng quốc gia để khi Nghị quyết có hiệu lực sẽ thi hành ngay, không phải mất thời gian chờ đợi hướng dẫn.

Đồng thời, làm rõ cơ chế kiểm soát việc phê duyệt dự án trước, điều chỉnh quy hoạch sau để tạo tính đồng bộ và phát huy hiệu quả của các loại quy hoạch, không phải quá quan trọng quy hoạch lĩnh vực năng lượng mà xem nhẹ quy hoạch lĩnh vực khác, đặc biệt là không lãng phí, chồng chéo trong công tác lập quy hoạch.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

“Rà soát bổ sung các tiêu chí trong nguyên tắc và căn cứ điều chỉnh linh hoạt quy hoạch, phương án phát triển mạng lưới cấp điện. Ví dụ như tiêu chí bảo đảm quy hoạch tổng thể chung và hài hòa các quy hoạch khác, bảo đảm tác động đến an toàn hệ thống, môi trường, xã hội, cân bằng cung cầu khu vực cũng như việc bảo đảm khả năng giải tỏa công suất”, đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm nhấn mạnh.

Mở ra cơ hội hình thành công nghiệp chế tạo module trong nước

ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) tán thành với quy định tại Điều 10, khuyến khích doanh nghiệp nhà nước và tư nhân tham gia nghiên cứu, đầu tư phát triển điện hạt nhân module nhỏ.

Đại biểu phân tích, lĩnh vực điện hạt nhân module nhỏ đòi hỏi nguồn lực lớn, công nghệ cao, chuỗi cung ứng dài hạn. Nếu chỉ dựa vào ngân sách nhà nước thì không thể tạo được hệ sinh thái công nghiệp hạt nhân hiện đại. Việc huy động doanh nghiệp nhà nước cùng doanh nghiệp tư nhân sẽ giúp đa dạng hóa nguồn lực, chia sẻ rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Nhiều nước cũng chứng minh mô hình công - tư mang lại hiệu quả cao. Doanh nghiệp tư nhân có động lực đầu tư, tiếp cận công nghệ nhanh, còn doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, bảo đảm an ninh, an toàn và định hướng chiến lược. Sự kết hợp này giúp rút ngắn thời gian nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai dự án.

“Việc khuyến khích doanh nghiệp nghiên cứu và đầu tư hạt nhân module nhỏ cũng đồng nghĩa mở ra cơ hội hình thành công nghiệp chế tạo module trong nước, tạo việc làm chất lượng cao và nâng vị thế khoa học công nghệ Việt Nam trong chuỗi giá trị hạt nhân toàn cầu” đại biểu nêu rõ.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị, phát triển điện hạt nhân module nhỏ phải đi kèm với điều kiện an toàn, trách nhiệm, minh bạch. Điện hạt nhân luôn đòi hỏi những tiêu chuẩn cao nhất về an toàn, an ninh và quản lý rủi ro. Việc khuyến khích doanh nghiệp tham gia không có nghĩa là mở cửa hoàn toàn, mà phải dựa trên ba trụ cột.
Một là, cần xây dựng khung pháp lý riêng cho điện hạt nhân module nhỏ bao gồm cấp phép thiết kế, thẩm định công nghệ, giám sát vận hành và kiểm soát chất thải phóng xạ.

Hai là, yêu cầu năng lực tài chính, năng lực công nghệ và trách nhiệm môi trường rõ ràng đối với doanh nghiệp tham gia, bảo đảm Nhà nước giữ vai trò kiểm soát cuối cùng.

Ba là, triển khai thận trọng, có lộ trình bắt đầu từ dự án nghiên cứu, thử nghiệm, trình diễn, đánh giá kỹ tác động xã hội và môi trường, lấy ý kiến cộng đồng một cách minh bạch. Khuyến khích không phải là “buông lỏng”, mà là tạo hành lang để những chủ thể có năng lực thực sự phát triển công nghệ mới trong khi Nhà nước giữ vai trò điều tiết và giám sát tối cao.

Đại biểu nhấn mạnh, năng lượng là mạch máu của nền kinh tế, trong bối cảnh cam kết NetZero vào năm 2050 đang đến gần và nhu cầu điện năng ngày càng lớn, chúng ta cần có những "cú hích táo bạo nhưng khoa học". Và điện hạt nhân module nhỏ chính là cơ hội để Việt Nam vừa bảo đảm an ninh năng lượng vừa từng bước làm chủ công nghệ cao.

Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh khẳng định, việc trao quyền cho cả khu vực tư nhân tham gia lĩnh vực này thể hiện sự tin tưởng của Quốc hội vào năng lực của doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời khẳng định quyết tâm trong việc đa dạng hóa nguồn năng lượng, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Hoàng Ngọc

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/phat-trien-dien-hat-nhan-module-nho-phai-di-kem-voi-dieu-kien-an-toan-10399675.html