Phát triển kinh tế tư nhân: Không để 'trống đánh xuôi, kèn thổi ngược'

7 ngày trướcBài gốc

Môi trường kinh doanh là yếu tố quan trọng bậc nhất trong việc thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển. Ảnh minh họa

Nhiều “chốt hãm” kinh tế tư nhân

Kinh tế tư nhân đã và đang đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, hiện đóng góp khoảng 51% GDP và hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước.

Học hỏi kinh nghiệm từ Trung Quốc

Về kinh nghiệm quốc tế, TS. Cấn Văn Lực đề xuất Việt Nam có thể học hỏi bài học thực tiễn của Trung Quốc trong việc thay đổi cách tiếp cận từ kiểm soát sang kiến tạo, để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.

Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu và đào tạo BIDV, sau khi GDP được đánh giá lại, đóng góp của doanh nghiệp (DN) tư nhân trong GDP tăng lên 24,13% vào năm 2021. Đến năm 2023, DN tư nhân đóng góp 24,23% GDP. Năm 2023, đóng góp của hộ kinh doanh vào GDP là 23,25%, trong khi kinh tế tập thể (hợp tác xã) đóng góp 2,94%. Mặc dù vậy, trên thực tế, phần lớn các DN tư nhân vẫn là DN vừa và nhỏ, gặp nhiều rào cản trong việc mở rộng quy mô và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế. Đặc biệt, Việt Nam vẫn thiếu những DN đầu tàu có sức ảnh hưởng lớn trong khu vực và toàn cầu.

Bình luận về vấn đề này, tại tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân” do báo Người lao động tổ chức ngày 20/3, PGS.TS Trần Đình Thiên cho biết, thực tế trong thời gian qua, khu vực DN tư nhân Việt Nam vẫn đang lép vế so với DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Đội ngũ DN tư nhân còn nhỏ, yếu, gặp nhiều khó khăn; số DN rút lui khỏi thị trường nhiều hơn số DN tham gia vào thị trường. Trong khi đó, khu vực này lẽ ra phải đóng vai trò nền tảng cho nền kinh tế.

Theo GS.TS Vũ Minh Khương (Đại học Quốc gia Singapore), các DN tư nhân Việt Nam nói riêng đang chịu những khó khăn nhất định, trong đó, cơ chế thể chế còn hạn chế, còn rất nhiều “chốt hãm”. Cả 35 ngành công nghiệp đều có chốt hãm. Chốt hãm này cho DN tồn tại nhưng khó có thể phát triển, thúc đẩy tối đa DN đi lên mà DN chỉ cầm chừng, chỉ nắm bắt cơ hội chứ không dám vượt qua những thách thức, chấp nhận rủi ro để tạo ra những bước chuyển vượt bậc.

Điểm yếu của Việt Nam hiện nay nằm ở thể chế và chưa thực sự chú trọng phát triển khoa học - công nghệ. Tuy nhiên, nếu có thể khắc phục và biến những điểm yếu này thành lợi thế, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra bước đột phá trong phát triển kinh tế.

Công bằng, minh bạch trong môi trường kinh doanh

Từ kinh nghiệm của Singapore, GS.TS Vũ Minh Khương cho rằng, Việt Nam có thể biến điểm yếu thành điểm mạnh và khi làm được điều đó, Việt Nam sẽ có sự phát triển phi thường.

Theo ông, với quan điểm giao cho khu vực tư nhân gánh vác thì các lĩnh vực lớn như hạ tầng, viễn thông… đều có thể được tư nhân đảm nhiệm. Nếu chưa làm được, có thể học hỏi để từng bước làm tốt hơn. Ông cũng nhấn mạnh, không thể để xảy ra tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” - những người ban hành hoặc thực thi chính sách mà gây khó khăn cho DN tư nhân thì cần được loại bỏ khỏi hệ thống để tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi và minh bạch.

Đồng thời, phải đi sâu vào từng ngành cụ thể, xác định đúng quy hoạch và định hướng để mang lại hiệu quả thực chất cho đất nước và dân tộc. “Cần rà soát lại toàn bộ các cái chốt hãm của 35 ngành công nghiệp. Phải đi xuống từng ngành, khảo sát để đưa ra một hệ thống kiến nghị, rút ra được từng chốt hãm, thì lực lượng sản xuất sẽ được giải phóng” - GS.TS Vũ Minh Khương lưu ý.

Theo TS. Nguyễn Quốc Việt - chuyên gia chính sách công, để hiện thực hóa các mục tiêu này, nhà nước cần rà soát, điều chỉnh và đồng bộ hóa các luật liên quan, đặc biệt là Luật Đầu tư công, Luật Hợp tác công - tư và Luật Đấu thầu, nhằm tạo ra hành lang pháp lý thông thoáng và nhất quán cho DN tư nhân phát triển. Bên cạnh đó, cần ban hành các chính sách ưu đãi cụ thể cho các DN được đặt hàng như ưu đãi về tiếp cận nguồn lực, bao gồm vốn, đất đai, lao động; chính sách ưu đãi về thuế; đồng thời đơn giản hóa các thủ tục hành chính để tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong quá trình triển khai các dự án.

Vị chuyên gia này cho rằng, môi trường kinh doanh là yếu tố quan trọng bậc nhất trong việc thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển. Đơn giản hóa các thủ tục hành chính là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải đảm bảo tính minh bạch và công khai trong quá trình thực hiện các chính sách. Các DN cần được hướng dẫn rõ ràng, dễ hiểu về các quy trình, thủ tục liên quan. Bên cạnh đó, Nhà nước cần xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp một cách công bằng, minh bạch để tạo niềm tin cho DN khi tham gia thị trường. Giảm chi phí giao dịch trong kinh doanh là yếu tố quan trọng hơn so với việc giảm chi phí tuân thủ, vì điều này giúp DN tập trung hơn vào các hoạt động sản xuất - kinh doanh và mở rộng quy mô thị trường.

Mạnh dạn hơn, TS. Nguyễn Quốc Việt đề xuất: “Sự quyết tâm chính trị của lãnh đạo cấp cao đã rất rõ ràng. Tuy nhiên, để các chính sách này đi vào thực tiễn, cần có các mô hình sáng tạo mang tính chất đột phá từ cấp địa phương, thậm chí sẵn sàng “xé rào” trong khuôn khổ pháp luật để xây dựng các cơ chế thí điểm cho doanh nghiệp tư nhân”.

Bổ sung thêm khuyến nghị, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng của BIDV nhấn mạnh tới giải pháp hỗ trợ các hộ kinh doanh chuyển đổi mô hình kinh doanh. Hiện nay, cả nước có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, nhưng chỉ có khoảng 2,1 triệu hộ đăng ký kinh doanh và nộp thuế đầy đủ. Hơn 3 triệu hộ còn lại chưa đăng ký và chủ yếu nộp thuế khoán. Theo ông, cơ chế thuế khoán nhanh và gọn, nhưng không minh bạch, dễ dẫn đến thất thu ngân sách và tạo ra cơ chế “xin - cho”. Do đó, cần khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành DN siêu nhỏ, bằng việc hỗ trợ họ quá trình chuyển đổi, ưu đãi thuế và một vài ưu đãi khác trong thời gian đầu.

“Chúng ta nói nhiều về cơ chế chính sách thúc đẩy kinh tế tư nhân. Nhưng đổi lại, kinh tế tư nhân cũng cần thượng tôn pháp luật, đạo đức kinh doanh, cần sòng phẳng với nhau, không hỗ trợ một chiều” - TS. Cấn Văn Lực khẳng định./.

Luyện Vũ

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/phat-trien-kinh-te-tu-nhan-khong-de-trong-danh-xuoi-ken-thoi-nguoc-172908-172908.html