'Phía sau cánh gà' cuộc họp TT Trump - Zelensky - EU

6 giờ trướcBài gốc

Một ngày thứ Hai (ngày 18/8) chật kín các cuộc gặp ở Washington đã khép lại bằng một tiếng thở phào cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và mở ra chương mới trong quan hệ giữa ông với Tổng thống Mỹ Donald Trump, cũng như trong thế trận Nga - Ukraine.

Nhưng đằng sau bức màn ngoại giao là những tính toán phức tạp, cả trên chính trường quốc tế lẫn nội bộ nước Mỹ, Politico nhận xét.

Một ngày "từ bão táp đến thở phào"

Với ông Zelensky, buổi sáng thứ hai mở ra bằng lịch trình dồn dập: từ cuộc tiếp xúc riêng với Tổng thống Trump, đến các phiên họp của ông Trump cùng nhóm lãnh đạo quyền lực nhất châu Âu, rồi tất cả cùng bước vào Phòng Bầu dục.

Kết thúc chuỗi tiếp xúc đó là một tuyên bố được là thư ký NATO Mark Rutte gọi là “lịch sử”: ông Trump tuyên bố sẵn sàng tham gia vào các cơ chế bảo đảm an ninh cho Ukraine.

Trên trường quốc tế, đây chẳng khác nào ánh bình minh mới trong quan hệ Mỹ - Ukraine trong nhiệm kỳ 2 của ông Trump khi mà chỉ mới vài tháng trước, hai nhà lãnh đạo còn ngồi tại chính căn phòng ấy và có màn khẩu chiến gay gắt. Đặc biệt, đây cũng là tín hiệu cho thấy Washington có thể tái siết chặt mối liên kết xuyên Đại Tây Dương.

Nhưng ở Washington, mọi chuyện có phần phức tạp hơn. Những chi tiết còn bỏ ngỏ về “cam kết an ninh” như việc ông Zelensky thừa nhận cần 10 ngày nữa để định hình, đã ngay lập tức làm dấy lên tranh luận nội bộ trong phong trào MAGA (Make America Great Again: Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) - nơi vốn nhạy cảm với mọi ràng buộc đối ngoại.

Không khí nồng ấm và dễ chịu của cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky tại Phòng Bầu dục vào ngày 18/8. Ảnh: Reuters.

Công chúng dễ dàng nhận ra hai điểm lớn. Thứ nhất, ông Trump cam kết xem xét cơ chế an ninh cho Kyiv và thứ hai, ông Zelensky và ông Putin có thể gặp song phương trong vòng hai tuần tới, như lời Thủ tướng Đức Friedrich Merz.

Sau đó, ông Trump còn tuyên bố sẽ tham gia một hội nghị ba bên với ông Putin và ông Zelensky nhằm hướng đến hòa bình.

“Những tín hiệu lạc quan này là điều đáng coi trọng”, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu trên NBC News. “Nếu ông ấy tin có thể đạt được một thỏa thuận, đó là tin cực kỳ tốt. Chúng ta cần làm tất cả để biến nó thành hiện thực”.

Những bí mật sau cánh gà

Đằng sau ánh đèn máy quay, các quan chức Nhà Trắng thừa nhận bầu không khí lần này hoàn toàn khác xa cuộc gặp thảm họa hồi tháng 2. Ngay từ lời khen bộ vest của ông Trump dành cho ông Zelensky, đến những trao đổi cởi mở giữa Phó Tổng thống JD Vance và vị khách Ukraine, không khí đã bớt căng thẳng thấy rõ.

“Mối quan hệ giữa Tổng thống và Zelensky hôm qua thật tuyệt vời”, một quan chức cao cấp nhận xét. “Những ám ảnh từ cuộc gặp đầu tiên trong Phòng Bầu dục đã lùi vào quá khứ. Các cuộc thảo luận lần này cực kỳ hiệu quả”.

Việc triệu tập hàng loạt lãnh đạo châu Âu cũng mang nhiều thông điệp. Theo một quan chức Nhà Trắng, mục tiêu của việc triệu tập các lãnh đạo châu Âu là để Mỹ khẳng định vai trò dẫn dắt. Dù bị đánh giá là “tỉ mỉ và khó tính,” nhưng nhìn chung các lãnh đạo EU đã thể hiện sự đồng thuận đáng kể.

"Mục đích là để họ hiểu: chúng tôi nắm quyền điều phối, còn họ sẽ phải đồng thuận"

Một quan chức Nhà Trắng chia sẻ với Politico.

“Nếu chỉ quan sát hai giờ thảo luận, bạn sẽ thấy họ giống một gia đình - một gia đình vui vẻ, dù mỗi người đều có ‘yêu cầu riêng’”, vị quan chức nói thêm.

Vị quan chức Nhà Trắng nhận xét dù thực chất là đây cuộc chiến của châu Âu nhiều hơn của Mỹ, nhưng không ai trong số họ chịu đứng ra gánh vác, và việc đặt bảy nguyên thủ vào cùng một căn phòng tất nhiên phức tạp.

“Ai cũng quen làm người đứng đầu. Nhưng xét tổng thể, không khí khá tích cực”, vị này nói thêm.

Ông Trump cùng ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu trong buổi họp kín không báo chí tại Phòng Bầu dục ngày 18/8. Ảnh: White House.

Một chi tiết thú vị là khi ông Trump gọi điện cho ông Putin đề nghị tham gia cuộc gặp với ông Zelensky, nhà lãnh đạo Nga thẳng thừng: “Ông không cần tới. Tôi muốn gặp riêng ông ấy”.

Dẫu vậy, đội ngũ Trump ngay lập tức lên kế hoạch chuẩn bị, giao cho doanh nhân Steve Witkoff trách nhiệm thu xếp kịch bản hội nghị ba bên sau này.

Nhiều người từng lo ngại hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin tại Alaska sẽ thất bại. Nhưng trên thực tế, theo một quan chức khác, sau cuộc gặp tại Anchorage, chính quyền Trump nhận thấy “cửa sổ đàm phán” từ phía Nga.

“Một tín hiệu quan trọng là ông Putin chịu nói về cơ chế bảo đảm an ninh thay vì chỉ khăng khăng từ chối”, ông cho biết. “Nếu không có Alaska, châu Âu đã không có mặt ở Nhà Trắng”.

Dù vậy, ai cũng dự đoán được rằng ông Putin sẽ mặc cả khắc nghiệt. “Nhưng chỉ cần một khe cửa mở cũng đã là cơ hội lớn”, vị này nói.

Đặc biệt, đến nay, chưa có câu trả lời rõ ràng Mỹ sẵn sàng bỏ ra bao nhiêu “vốn liếng” cho cam kết bảo đảm an ninh.

Một quan chức cho hay: “Chúng tôi mới dừng ở mức cam kết chính trị. Câu hỏi là ai sẽ tham gia, mức độ bao nhiêu phần trăm? Nhưng Tổng thống khẳng định Mỹ sẽ góp mặt và sẽ đứng ra tổ chức. Ông cũng là người duy nhất có thể bán ý tưởng này cho Putin”.

Bức tranh nhiều lớp

Dù mang đến những cam kết an ninh mang đến dấu hiệu tích cực đối với Ukraine và các nước châu Âu, nhưng trong nước, cam kết này lại là vấn đề nhạy cảm. Liệu Mỹ có chấp nhận đưa binh sĩ sang Ukraine trong vai trò lực lượng gìn giữ hòa bình?

“Tôi nghĩ không có lằn ranh đỏ nào cả”, một quan chức trả lời. “Nếu mảnh ghép cuối cùng để đạt hòa bình là Mỹ tham gia trong một thời gian nhất định, Tổng thống sẽ làm”.

Trong khi đó, cựu chiến lược gia Steve Bannon - người giữ ảnh hưởng lớn trong phong trào MAGA - thẳng thừng cảnh báo trên podcast War Room: “Tôi không hiểu việc Mỹ đưa ra cam kết kiểu Điều 5 của NATO cho Ukraine thì có lợi gì cho chúng ta. Tổng thống Trump đã làm đủ để kéo các bên ngồi lại. Đây là vấn đề châu Âu. Mỹ mới là bên nắm toàn bộ đòn bẩy: nếu ngừng cấp tiền và vũ khí, mọi thứ chấm dứt ngay. Châu Âu không đủ cả tiềm lực quân sự lẫn tài chính”.

Cam kết đảm bảo an ninh đối với Ukraine gặp nhiều ý kiến trái chiều trong nội bộ MAGA và người dân Mỹ. Ảnh: Reuters.

Bannon hy vọng ông Trump sẽ “ngừng nghe theo Lindsey Graham, Tom Cotton hay Mitch McConnell” và nhận ra Mỹ không thể tự trói mình bằng một bảo đảm an ninh như vậy.

Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump tiết lộ: “Phó Tổng thống JD Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio và Đặc phái viên Steve Witkoff đang phối hợp với Nga và Ukraine”.

Thông tin này lập tức gây chú ý. “Đây là lần đầu JD và Marco cùng bị cuốn vào một hồ sơ đối ngoại quan trọng”, một quan chức tiết lộ. “Nếu bộ ba JD - Marco - Witkoff cùng gánh vác, ai sẽ được khen, ai sẽ chịu trách nhiệm nếu thất bại? Đây có thể là phép thử đầu tiên cho cuộc đua 2028”.

Một ngày làm việc dồn dập ở Washington đã vẽ ra bức tranh nhiều tầng: với ông Zelensky, đó là cơ hội “tái khởi động” quan hệ cùng ông Trump. Với châu Âu, là khoảnh khắc chứng minh vai trò nhưng cũng phơi bày sự phụ thuộc vào Mỹ. Với ông Trump, đây vừa là cơ hội khẳng định mình trên trường quốc tế, vừa là bài toán khó trong nội bộ.

Và với thế giới, mọi con mắt vẫn dõi theo xem liệu “cam kết an ninh” mơ hồ hôm nay có thể trở thành viên gạch nền móng cho một tiến trình hòa bình ngày mai hay không.

Phương Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/phia-sau-canh-ga-cuoc-hop-tt-trump-zelensky-eu-post1578476.html