Phim 'Hà Nội 12 ngày đêm': Những sự thật thú vị từ đời thực đến màn ảnh

9 giờ trướcBài gốc

Lấy bối cảnh mùa Đông lịch sử năm 1972, bộ phim “Hà Nội 12 ngày đêm” là bức tranh đẹp về tinh thần quả cảm của quân và dân Hà Nội, cùng binh chủng phòng không, không quân của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Phim được công chiếu năm 2002, nay được nhân kỷ niệm 71 năm Giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2025), là dịp để nhìn lại nhiều chi tiết có thể khiến khán giả thích thú khi xem lần đầu hoặc xem lại.

Những gương mặt thân quen của Hà Nội

Trước ngày Mỹ thực hiện chiến dịch ném bom Linebacker II, Thủ đô Hà Nội vẫn nổi bật, không chỉ bằng vẻ đẹp cảnh quan, mà còn nhờ những tinh thần hào hoa, những tri thức lịch thiệp, một thế hệ yêu cái đẹp, coi trọng các giá trị nhân văn và tốt đẹp của truyền thống.

Nhà làm phim đã đưa vào phần đầu tác phẩm “bộ tam đa” của giới văn nghệ sỹ Hà Thành bấy giờ như: Họa sỹ Bùi (Nghệ sỹ Ưu tú Phạm Bằng), nhà văn Phan (Nghệ sỹ Nhân dân Trần Tiến) và nhạc sỹ Trọng (nhạc sỹ Phó Đức Phương).

Đây chính là các nhân vật lấy cảm hứng từ họa sỹ Bùi Xuân Phái, nhà văn Nguyễn Tuân và nhạc sỹ Văn Cao. Phim cũng đưa vào nhiều tranh của cố họa sỹ, tái hiện một góc nhỏ về tính cách ngông và ngạo nghễ của tác giả "Vang bóng một thời."

Bên trong quán càphê nổi tiếng. (Click để xem ảnh lớn)

Quán càphê Lân trong phim đã mượn bối cảnh quán càphê Lâm nổi tiếng trên phố Nguyễn Hữu Huân. Quán là nơi dừng chân quen thuộc của giới văn nghệ sỹ bấy giờ, có ông chủ Nguyễn Văn Lâm mê hội họa, sưu tầm tranh của các danh họa Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí… Đến nay, quán vẫn thường xuất hiện trong danh sách các nơi “cần checkin khi đến Hà Nội.”

Ngoài ra phim còn có nhà văn Kim Lân trong vai thầy lang Tâm, khắc họa một nét làng quê Bắc Bộ thanh cảnh. Nghệ sỹ Ưu tú Bùi Trung Hải (đạo diễn thứ hai, quay phim chính của phim) tiết lộ cố nhà văn là bạn thân với đạo diễn chính - Nghệ sỹ Nhân dân Bùi Đình Hạc, có sự điềm tĩnh, sâu sắc và lòng nhân ái của một trí thức.

Nhà văn Kim Lân trong phim. (Ảnh từ phim)

“Ông đóng rất tốt. Nhân vật của ông tạo nên những nốt trầm đầy nhân văn cho phim. Trong cảnh người dân hả hê xem máy bay B52 rơi ở hồ Ngọc Hà, ông là người duy nhất lặng lẽ thắp ba nén hương cầu cho linh hồn những người phi công Mỹ đã qua đời. Đó là thông điệp yêu hòa bình của người Việt, là tình cảm giữa người với người” đạo diễn Bùi Trung Hải chia sẻ.

Nhà văn Kim Lân cũng là gương mặt thường xuyên xuất hiện trong điện ảnh Việt giai đoạn trước 2000. Ông từng xuất hiện trong các phim “Vợ chồng A Phủ” (1961), “Chị Dậu” (1980), “Làng Vũ Đại ngày ấy” (1982) hay “Đàn chim trở về” (1984).

Hồ Gươm, bệnh viện Bạch Mai, nhà tù Hỏa Lò, cầu Long Biên, Văn Miếu-Quốc Tử Giám… cũng lần lượt xuất hiện trong phim, vừa là điểm nhận diện Thủ đô Hà Nội khi chiếu cho bạn bè quốc tế ở nhiều liên hoan phim, vừa là những “nhân chứng” lịch sử còn tồn tại đến ngày nay.

Cảnh nữ nhà báo người Pháp đến đưa tin trực tiếp từ Hà Nội. (Ảnh từ phim)

Những sự thật lịch sử thú vị

Không chỉ có các văn nghệ sỹ, “Hà Nội 12 ngày đêm” còn có sự góp mặt của màn Thiếu tướng Nguyễn Dũng Chi - chỉ huy của một trong các mũi quân đánh trực tiếp vào đồi A1 chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954.

Ông là một trong các cố vấn chuyên môn của phim, được mời nhận vai Thiếu tướng Phạm Thái để tái hiện phong thái cứng rắn, quyết đoán của một vị tướng quân sự.

Thiếu tướng Nguyễn Dũng Chi. (Ảnh từ phim)

Kịch bản của “Hà Nội 12 ngày đêm” được kết hợp từ 3 kịch bản của nhóm 5 biên kịch. Bộ phim dựa trên nhiều hồi ký, tư liệu lịch sử của cả Việt Nam và phía Mỹ, cố gắng bám sát hiện thực để khắc họa tầm vóc cuộc chiến.

“Lựa chọn của đoàn phim là cố gắng sử dụng tối đa các chi tiết có thực, từ ngày giờ, diễn biến theo từng ngày…” đạo diễn thứ hai Bùi Trung Hải chia sẻ.

Theo đó những chuyện như thiếu đạn vì không lắp kịp tên lửa SAM-2, chiến sỹ làm nhiệm vụ lắp tên lửa bị nhiễm độc và bị ngất, đến câu chuyện phi công Vũ Xuân Thiều cảm tử lao vào máy bay B52… cũng được tái hiện phần nào trên phim.

Êkíp "Hà Nội 12 ngày đêm" chụp với đại diện lực lượng phòng không, không quân tham gia hỗ trợ phim. Đạo diễn Bùi Trung Hải thứ ba từ trái sang. (Ảnh: Đoàn phim cung cấp)

Đạo diễn Bùi Trung Hải chia sẻ “Hà Nội 12 ngày đêm” là phim thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm chủ đầu tư, nhưng được Bộ Quốc phòng hỗ trợ nhiều, đặc biệt có quân nhân Phan Trọng Quân là con trai của Cục trưởng Cục điện ảnh Phan Trọng Quang nên rất hiểu và cảm thông với người làm nghệ thuật. Nhờ vậy đoàn phim mới có thể thực hiện các cảnh cất cánh và hạ cánh máy bay MiG-21 trong đêm, không dùng đèn để tái hiện bối cảnh chiến đấu bí mật năm 1972.

Theo Đại tá Nguyễn Đình Kiên Mỗi (nguyên Sư đoàn trưởng Sư đoàn Phòng không Hà Nội, nguyên Phó Cục trưởng Cục tác chiến - Bộ Tổng tham mưu), 12 ngày đêm khi ấy là đỉnh cao của sự vất vả.

Cường độ chiến đấu rất cao. Một đêm có khi báo động đến 30 lần, 3 lần B52 hoạt động, từ 7 đến 8 giờ, 11 đến 12 giờ rồi 4-5 giờ sáng. Các khung giờ này cũng được cài cắm trên chiếc đồng hồ của bộ đội tên lửa trong phim.

Đại tá Kiên cũng nhớ rõ mùa Đông năm đó rất rét. Bộ đội tên lửa đi ngủ mà trên người mặc nguyên quần áo và giày, vừa để sẵn sàng bật dậy chiến đấu bất cứ lúc nào, vừa để giữ ấm. Đây là một trong nhiều chi tiết được nhấn mạnh và tái hiện trong tác phẩm.

Năm 2002, “Hà Nội 12 ngày đêm” nhận giải Bông Sen Bạc tại Liên hoan Phim Việt Nam, sau đó tham gia nhiều Liên hoan phim quốc tế như Cairo (Ai Cập, 2003), Fukuoka (Nhật Bản, 2003), Locarno (Thụy Sỹ, 2004), Fajr (Iran, 2004), Vesoul (Pháp, 2005), La Laguna Tenerife (Tây Ban Nha, 2005)...

Ông Tadao Sato, chủ tịch Liên hoan phim Fukuoka năm 2003 đã nhận xét: “Hà Nội 12 ngày đêm là một bộ phim hay, một bộ phim trí tuệ. Mỗi trường đoạn chiến tranh diễn ra rất ác liệt nhưng người xem vẫn thấy người Việt Nam để hòa bình lên trên chiến tranh, để tình hữu nghị giữa các dân tộc lên trên sự hận thù giữa các dân tộc.”

Đạo diễn Bùi Đình Hạc (áo đen) chụp cùng Chủ tịch Liên hoan phim Fukuoka Tadao Sato. (Ảnh: Gia đình cung cấp)

Tại Liên hoan Phim lịch sử La Laguna Tenerife còn có chương trình phim về Chiến tranh Việt Nam, phim “Hà Nội 12 ngày đêm” đã được chọn mời trình chiếu cùng với nhiều phim Mỹ nổi tiếng khác về chiến tranh tại Việt Nam, trong đó có phim giành giải Oscar “The Deer Hunter.”

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/phim-ha-noi-12-ngay-dem-nhung-su-that-thu-vi-tu-doi-thuc-den-man-anh-post1069410.vnp