Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam: Báo chí phải góp phần kiến tạo niềm tin và tự hào dân tộc

4 giờ trướcBài gốc

Ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam

PV: Thưa ông, cả dân tộc đang sẵn sàng tâm thế "bước vào kỉ nguyên mới". Trong bối cảnh đó, có ý kiến cho rằng báo chí cần tập trung nhiệm vụ kiến tạo niềm tin và tự hào dân tộc. Ông đánh giá thế nào về vai trò và thực trạng báo chí thực hiện sứ mệnh này trong bối cảnh hiện nay?

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi: Trong bối cảnh hiện nay, báo chí đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiến tạo niềm tin và tự hào dân tộc. Qua những bài viết, phóng sự về thành tựu của đất nước, các nhân vật tiêu biểu, những câu chuyện cảm động về cộng đồng, báo chí góp phần nâng cao niềm tự hào dân tộc và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc. Đặc biệt trong thời đại số, báo chí cần chuyển tải thông tin chính xác, kịp thời. Báo chí kỹ thuật số giúp cung cấp thông tin minh bạch, chính xác, giảm thiểu sai lệch, qua đó tạo dựng niềm tin của công chúng đối với thông tin chính thống, góp phần củng cố lòng tin xã hội. Báo chí cũng quyết liệt trong công cuộc chống tin giả, bảo vệ uy tín quốc gia. Báo chí số có vai trò chủ động trong việc phát hiện, kiểm chứng, phản bác các thông tin sai lệch, xuyên tạc, góp phần giữ vững lòng tin của người dân và uy tín quốc gia trong cộng đồng quốc tế.

Cần hiểu rằng, báo chí trong thời đại số không chỉ là kênh truyền tin mà còn là công cụ chính để xây dựng niềm tin xã hội bền vững và nâng cao tự hào dân tộc, góp phần vào sự phát triển ổn định, đoàn kết của đất nước trong thế giới hội nhập.

PV: Theo ông, báo chí cần làm gì để vừa phản ánh khách quan hiện thực xã hội, vừa góp phần lan tỏa những giá trị tích cực, củng cố niềm tin của công chúng?

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi: Để vừa phản ánh trung thực hiện thực xã hội, vừa góp phần lan tỏa những giá trị tích cực và củng cố niềm tin của công chúng, báo chí cần tuân thủ thực hiện nguyên tắc đưa tin khách quan, chính xác, đa chiều. Báo chí cần xác thực thông tin, tránh đưa tin sai lệch hoặc gây hiểu nhầm, phản ánh đúng những diễn biến thực tế, kể cả những mặt còn hạn chế, để giữ niềm tin của công chúng.

Báo chí cũng cần thường xuyên phản ánh những tấm gương sáng, các thành tựu của đất nước, các hoạt động nhân đạo, sáng tạo, đổi mới của cộng đồng. Điều này giúp lan tỏa năng lượng tích cực, nâng cao tự hào dân tộc. Tạo ra các chương trình hành động, phối hợp trong tuyên truyền các giá trị đạo đức, nhân đạo. Tăng cường các nội dung về tình nghĩa, trách nhiệm cộng đồng, sự đoàn kết, sẻ chia trong xã hội để góp phần xây dựng nền văn hóa tiến bộ, nhân ái. Đặc biệt, báo chí cần phối hợp với các cơ quan chức năng để kịp thời phát hiện, phản ánh các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lừa đảo và các thông tin giả mạo, qua đó bảo vệ sự trong sáng của xã hội và củng cố niềm tin của công chúng. Tạo diễn đàn, không gian để người dân bày tỏ quan điểm, góp ý một cách xây dựng, giúp nâng cao ý thức cộng đồng và củng cố lòng tin dựa trên sự lắng nghe, thấu hiểu lẫn nhau.

Những người làm báo vẫn can trường dấn thân vào những điểm nóng, phản ánh những vấn đề gai góc trong xã hội. (Ảnh minh họa: PV/Vietnam+)

PV: Theo ông, đâu là ranh giới giữa phản ánh tích cực và tuyên truyền thiếu thực chất theo kiểu "tô hồng"?

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi: Báo chí tuyệt đối không nên tô hồng hiện thực một cách thiếu trung thực. Thay vào đó, báo chí cần trung thực, khách quan, phản ánh cả tích cực và tiêu cực của xã hội, đồng thời định hướng dư luận theo hướng phát triển, nhân văn và tiến bộ.

Tô hồng hiện thực nghĩa là phản ánh cuộc sống, xã hội, tình hình kinh tế, chính trị... một cách lạc quan thái quá, bỏ qua hoặc giảm nhẹ những mặt tiêu cực, hạn chế hoặc khó khăn, từ đó tạo ra một hình ảnh không đúng với thực tế. Tác hại của việc tô hồng hiện thực trong báo chí là chúng ta sẽ đánh mất niềm tin từ công chúng. Khi độc giả nhận ra sự chênh lệch giữa báo chí và thực tế, họ sẽ hoài nghi tính trung thực của báo chí, từ đó dẫn đến mất niềm tin vào các nguồn tin chính thống. Việc tô hồng cũng làm cản trở cải cách và phát triển. Nếu những vấn đề tiêu cực bị giấu nhẹm hoặc làm nhẹ đi, xã hội sẽ không nhận diện được các vấn đề để sửa chữa và phát triển. Tô hồng thái quá cũng vô tình tạo ra sự lệch lạc trong nhận thức xã hội. Người dân sẽ có cái nhìn sai lệch về tình hình đất nước, dẫn đến tâm lý chủ quan, thụ động hoặc không chuẩn bị cho những thách thức thực tế.

Việc tạo dựng niềm tin phải dựa trên sự minh bạch, đối diện với khó khăn, đồng thời khơi gợi tinh thần vượt khó. Niềm tin vững bền phải được xây dựng trên sự thật, dù có thể được truyền tải bằng giọng điệu tích cực. Việc phản ánh hiện thực một cách tích cực là đáng khuyến khích, miễn là không đánh mất tính trung thực và toàn diện.

Chức năng của báo chí là giám sát và phản biện xã hội. Báo chí là cầu nối giữa người dân và chính quyền, có vai trò phát hiện và phản ánh các vấn đề bất cập để xã hội sửa đổi. Muốn phát huy vai trò này, báo chí cần trung thực, minh bạch, không bị chi phối bởi lợi ích hoặc mệnh lệnh phi báo chí. Báo chí góp phần định hướng dư luận xã hội đúng đắn. Bởi vì, một xã hội trưởng thành cần được dẫn dắt bởi sự thật, không phải ảo tưởng.

Báo chí phản ánh trung thực nhưng mang tính xây dựng. Báo chí không cần phơi bày tiêu cực một cách giật gân nhưng cũng không nên né tránh. Cần phản ánh đúng, có đề xuất giải pháp, góp phần cải thiện. Báo chí hoàn toàn có thể truyền cảm hứng từ thực tế, vẫn có thể đưa tin tích cực, lan tỏa điều tốt đẹp nhưng cần dựa trên thực tế, không bịa đặt hay cường điệu.

PV: Trong việc phản ánh những vấn đề tham nhũng, tiêu cực, làm sao để báo chí vẫn giữ được vai trò xây dựng, thay vì làm xói mòn niềm tin, thưa ông?

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi: Câu hỏi này đề cập đến một thách thức lớn trong nghề báo, đó là làm sao phản ánh những vấn đề nhạy cảm mà vẫn mang tính xây dựng, không gây xói mòn niềm tin công chúng.

Trước hết, báo chí cần xác định tư tưởng, quan điểm đưa tin là không né tránh nhưng phải có bản lĩnh nghề nghiệp, thái độ khách quan và ngôn ngữ chuẩn mực. Sự trung thực, tỉnh táo sẽ giúp bài viết không trở thành công cụ gây hoang mang hay kích động dư luận. Chúng ta đưa tin đúng và đủ, đồng thời cần đặt trong bối cảnh diễn ra thông tin đó. Cần phải kiểm chứng thông tin, có nguồn đáng tin cậy, không đưa tin theo cảm xúc hay tin đồn. Chúng ta không chỉ nói về cái sai, mà cần nêu rõ nguyên nhân, hệ thống giám sát nào đang thiếu hiệu lực và cần gợi mở cách sửa sai, giới thiệu mô hình tích cực. Chẳng hạn, sau khi phản ánh ô nhiễm sông, có thể dẫn thêm ví dụ về nơi từng bị ô nhiễm nhưng đã được cải tạo nhờ cách làm tốt. Điều này giúp chuyển hóa sự bức xúc thành nhận thức và hành động, thay vì chỉ để lại tâm lý bất lực, bi quan trong người đọc.

Báo chí kiến tạo niềm tin bởi đã đặt lợi ích công chúng lên hàng đầu. Việc phản ánh tiêu cực không nên mang động cơ trục lợi, bêu riếu cá nhân hay kích động. Nếu nhà báo làm nghề với động cơ đúng - vì công bằng, vì minh bạch, vì người dân - thì bài viết sẽ tự nhiên mang tinh thần xây dựng.

Báo chí phản ánh tiêu cực không có nghĩa là "bôi đen" hiện thực. Nếu làm đúng, làm có tâm và có tầm, báo chí vẫn có thể phơi bày sự thật mà không làm xói mòn niềm tin, thậm chí còn củng cố niềm tin bằng cách thúc đẩy minh bạch, trách nhiệm và cải cách.

PV: Ông kỳ vọng thế nào đối với thế hệ nhà báo trẻ trong tiếp tục sứ mệnh kiến tạo niềm tin và tự hào dân tộc?

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Đức Lợi: Tôi luôn tin rằng thế hệ nhà báo trẻ chính là tương lai của nền báo chí nước nhà và cũng là một phần quan trọng trong việc giữ gìn niềm tin xã hội, nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc. Tôi mong các nhà báo trẻ luôn giữ vững ngọn lửa lý tưởng và tinh thần phụng sự: Làm báo không đơn thuần là một nghề kiếm sống, mà là một nghề nghiệp cao quý, gắn với trách nhiệm xã hội sâu sắc. Tôi mong thế hệ trẻ giữ vững lý tưởng về sự thật, công bằng, nhân ái, không để bản thân bị cuốn vào vòng xoáy -tin nhanh - view cao - mạng xã hội dẫn dắt". Niềm tin và lòng tự hào dân tộc không đến từ những tin giật gân hay từ cảm xúc bầy đàn, mà đến từ sự dẫn dắt tỉnh táo, tử tế, và đầy bản lĩnh của người cầm bút.

Ngày nay, báo chí phải sống giữa bão dữ liệu, mạng xã hội, tin giả... Tôi kỳ vọng các nhà báo trẻ biết tận dụng công nghệ mới, cách làm báo mới, đồng thời giữ cho mình một "la bàn đạo đức" để không bị lạc lối. Họ có thể là người viết podcast, làm vlog, kể chuyện bằng dữ liệu, bằng hình ảnh nhưng dù kể bằng công cụ gì, điều quan trọng nhất vẫn là giữ được sự chính xác, trung thực và nhân văn. Tôi không mong các bạn trẻ làm báo trở thành "người hùng", tôi hy vọng họ trở thành người tử tế, dũng cảm, có trách nhiệm.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Bích Đào (thực hiện)

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/pho-chu-tich-thuong-truc-hoi-nha-bao-viet-nam-bao-chi-phai-gop-phan-kien-tao-niem-tin-va-tu-hao-dan-toc-20250617122825922.htm