Phòng ngừa bẫy lừa đảo 'bắt cóc online'

6 giờ trướcBài gốc

“Trăm phương nghìn kế” của những kẻ lừa đảo

Chưa có con số thống kê chính xác về số nạn nhân của thủ đoạn lừa đảo này tại Hà Nội cũng như trong cả nước, nhưng hầu như hàng ngày cũng có thông tin lực lượng công an lại giải cứu thành công một sinh viên… bị bắt cóc online.

Công an Hà Nội giải cứu nhiều nạn nhân của thủ đoạn “bắt cóc online”

Tối 24-9-2025, Phòng Cảnh sát hình sự (CATP Hà Nội) đã giải cứu nữ sinh L.V.D.L (trú tại tỉnh Nghệ An, sinh viên năm thứ nhất của một trường đại học tại Hà Nội). Trước đó, tối 23-9, mẹ chị L đến Phòng Cảnh sát hình sự trình báo về việc con mình bị mất liên lạc, nghi bị bắt cóc. Đồng thời, gia đình liên tiếp nhận được các cuộc gọi điện thoại từ “thầy cô giáo” thông tin con chị đã trúng học bổng, cần chứng minh tài chính. Trong 2 ngày, gia đình đã liên tiếp chuyển 1,2 tỷ đồng vào tài khoản của con gái. Chỉ sau 2 giờ, các trinh sát hình sự đã xác định được vị trí của chị L đang “bị bắt cóc”. Thực chất, nạn nhân vẫn ở nhà trọ tại phường Đại Mỗ (Hà Nội), nhưng khóa trái cửa, không liên hệ, tiếp xúc với ai.

Thời điểm lực lượng công an phát hiện, chị L đang trong trạng thái hoảng loạn do bị các đối tượng khống chế online, thao túng tâm lý trong suốt 4 ngày. Quá trình làm việc với cơ quan công an, chị L cho biết đã nhận được cuộc gọi điện thoại của một người xưng là “shipper” nói chị có kiện hàng. Sau đó, “shipper” có gọi cuộc gọi video xác nhận kiện hàng. Khi chị L nói không phải hàng của mình, “shipper” nói sẽ gửi lên cơ quan công an để xác nhận. Lúc này “công an” xuất hiện, yêu cầu chị tham gia gọi nhóm qua Zoom và Google Meet, nói chị có tham gia đường dây mua bán ma túy và rửa tiền. Nếu muốn mình trong sạch thì phải… chứng minh tài chính. Chị L nói mình không có tiền và các đối tượng đã lên “kế hoạch” giúp chị lấy tiền từ gia đình. Sau khi bố mẹ chị L chuyển 1,2 tỷ đồng vào tài khoản của chị, các đối tượng đã yêu cầu chuyển sang tài khoản của chúng…

Không chỉ dừng ở hành vi bắt cóc online, các đối tượng còn manh động hơn khi chuyển từ “online” thành trực tiếp. Điển hình như vụ Công an phường Từ Liêm đang phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự và Cảnh sát Vương quốc Campuchia để giải cứu. Thay vì giả danh cơ quan tư pháp, thao túng tâm lý nạn nhân đến khu vực vắng lặng như nhà nghỉ, giữ bí mật cuộc làm việc... thì giờ đây các đối tượng đã đưa bị hại đến nơi xa hơn để khống chế. Cụ thể, theo trình báo của bà H tại Công an phường Từ Liêm, con trai bà đang là sinh viên một trường đại học ở Hà Nội đã nhận được thông báo qua e-mail của Phòng Công tác sinh viên về việc “cử tân sinh viên tham gia chương trình thực tập ngắn hạn tại Tokyo (Nhật Bản) năm 2025”. Bà biết đây là thủ đoạn lừa đảo nên đã cảnh báo con không nên tin theo. Tuy nhiên, con bà đã cầm cố máy tính, mua vé máy bay vào TP.HCM theo lời các đối tượng lừa đảo. Nguy hiểm hơn, các đối tượng thông báo đã bắt cóc con bà sang Campuchia. Anh H được nói chuyện với mẹ, khóc lóc, van xin mẹ nộp tiền chuộc. Ngày 19-9, Cảnh sát Vương quốc Campuchia đã giải cứu được anh H đưa về nơi an toàn, hoàn tất các thủ tục bàn giao cho gia đình.

Chiêu thức tinh vi, đánh vào tâm lý học sinh, sinh viên

Thực tế từ nhiều vụ lừa đảo, bắt cóc online gần đây cho thấy, chiêu thức lừa đảo có nhiều thay đổi tinh vi hơn, nhưng chung quy lại, thứ khiến chúng tác động là tâm lý của con người, là lòng tốt, lòng tham, sự nhẹ dạ cả tin và đặc biệt có một thứ mà hầu hết đối tượng xấu đều rất thích thao túng, đó là nỗi sợ hãi. Các đối tượng giả danh lực lượng chức năng, đưa ra lời khẳng định nạn nhân liên quan đến một đường dây ma túy, rửa tiền. Rồi từ những bất an nho nhỏ trong tâm lý đó, bị hại dần bị các đối tượng thao túng, cung cấp thông tin, để đối tượng có thể vẽ ra những kịch bản khác nhau và nạn nhân phải dùng mọi cách để chứng minh mình “trong sạch” nhằm thoát ra khỏi nỗi sợ.

Nhóm “con mồi” mà các đối tượng lừa đảo nhắm đến là học sinh, sinh viên, nhất là những trường hợp gia đình có điều kiện, thường tập trung vào việc học, ít có kiến thức xã hội. Một khi bị thao túng tâm lý, các bạn trẻ rất lo lắng, sợ hãi, sẵn sàng làm theo tất cả hướng dẫn của đối tượng lừa đảo, kể cả việc trộm tài sản của ông bà, cha mẹ đem bán lấy tiền chuyển khoản cho “các cô chú công an, kiểm sát viên” giả danh nhằm “chứng minh mình vô tội”.

Các đối tượng lừa đảo nhắm đến nhóm “con mồi” học sinh, sinh viên, nhất là những trường hợp gia đình có điều kiện, thường tập trung vào việc học, ít có kiến thức xã hội

“Khi thực hiện hành vi, các đối tượng tội phạm đã lên kịch bản rõ ràng, từ thông tin chúng thu nhận được của bị hại, cho đến cách khống chế, giám sát online, yêu cầu nạn nhân phải thực hiện theo yêu cầu của chúng. Tùy theo diễn biến tâm lý của nạn nhân, chúng sẽ lợi dụng để thay đổi kịch bản và có những bước tiếp theo để nạn nhân tin tưởng câu chuyện chúng dựng lên là thật. Thậm chí, để nạn nhân tin tưởng, các đối tượng giả danh công an còn gọi điện thoại video cho nạn nhân thấy cảnh phòng truyền thống, hội trường, trụ sở, phòng làm việc, các đối tượng mặc trang phục công an đang lấy lời khai đối tượng bị bắt để nạn nhân hợp tác với chúng” - chỉ huy Phòng Cảnh sát hình sự cho biết. Thủ đoạn của đối tượng lừa đảo ngày càng tinh vi, có nhiều vụ trong quá trình dẫn dụ, chúng còn ép nạn nhân phải tự quay các clip nhạy cảm và gửi cho chúng. Khi đã có clip này, đối tượng gần như đã đạt được điều kiện tuyệt đối để nạn nhân và gia đình buộc phải làm theo mọi yêu cầu của chúng.

Tuyên truyền vẫn là chủ công trong công tác phòng ngừa

Để hạn chế tình trạng lừa đảo “bắt cóc online” và mang lại môi trường sống ngày càng an toàn cho người trẻ, nhà trường, gia đình và bản thân học sinh, sinh viên đều cần có biện pháp. Đối với nhà trường, cần có ba biện pháp chính.

Thứ nhất, tuyên truyền ngay đến từng sinh viên những thủ đoạn của tội phạm “bắt cóc online” mà cơ quan chức năng công bố. Việc tuyên truyền này sẽ thực hiện bằng nhiều biện pháp như thông báo trên các kênh thông tin của nhà trường, các group của sinh viên, gửi khuyến cáo cho từng sinh viên bằng bản tin... Tất nhiên, thủ đoạn của kẻ bắt cóc sẽ thường xuyên thay đổi, nhưng bằng những tuyên truyền này nhà trường sẽ cảnh báo được những hiện tượng đang xảy ra hàng ngày và ai cũng cần cảnh giác. Sinh viên biết các em sẽ cẩn trọng hơn.

Thứ hai, nhà trường cần tập huấn cho sinh viên những kỹ năng an toàn trên môi trường mạng và những kỹ năng phòng tránh lừa đảo, trong đó có “bắt cóc online”. Các em rất cần những cơ quan có chuyên môn như cơ quan công an tư vấn để các em có các kỹ năng cần thiết phòng tránh các nguy cơ lừa đảo và bắt cóc.

Thứ ba, nhà trường cần thống nhất với sinh viên và gia đình sinh viên về các các quy tắc làm việc, trao đổi, giao tiếp trong các vấn đề như học phí, hành chính... Ví dụ, các kênh này nhà trường sẽ gửi qua đâu để tránh trường hợp sẽ bị giả danh văn bản và con dấu lừa sinh viên, phụ huynh...

Phải đặt vấn đề tại sao học sinh, sinh viên lại hay bị lừa đảo “bắt cóc online”? Thực tế là khi có vấn đề các em thường không tâm sự với cha mẹ. Trong khi đó, tội phạm lại có rất nhiều chiêu trò và kịch bản. Một trong những lý do khiến chúng lừa được sinh viên, học sinh là do các em thường mất kết nối với gia đình, đến khi gặp sự cố hay có khuynh hướng tự giải quyết. Chính vì vậy cha mẹ học sinh, sinh viên cần phải thay đổi. Gia đình phải xem đã quan tâm đến con em đúng cách hay chưa, có giao tiếp thường xuyên với các em không, nhất là với những học sinh, sinh viên học xa nhà. Mặt khác, gia đình phải là nơi để con cái tin tưởng, yên tâm tìm đến cha mẹ khi có việc.

Đối với bản thân học sinh, sinh viên, phải cập nhật cho mình những thông tin về kẻ lừa đảo từ nhà trường, gia đình. Các em phải theo dõi tin tức và không được chủ quan. Tuyệt đối không đưa những thông tin cá nhân lên các kênh thông tin đại chúng, mạng xã hội để làm mồi cho kẻ lừa đảo tấn công. Bên cạnh đó, dù đã trên 18 tuổi nhưng các em cũng không nên liên lạc, tin tưởng, đặt niềm tin với bất kỳ ai trên mạng xã hội, những kẻ mà ở ngoài đời các em không biết họ là ai. Đồng thời cần lưu ý cách làm việc của các cơ quan chính quyền là không làm việc qua điện thoại. Điều này giúp các em bớt được nguy cơ bị lừa đảo. Đặc biệt, khi các em nhận được bất kỳ thông tin dọa dẫm nào thì cần nhớ rằng, người cần được biết các thông tin đó phải là cha mẹ mình và tin cậy chia sẻ với cha mẹ hoặc nhà trường để tìm cách giải quyết. Trong những trường hợp này các em không nên tự giải quyết.

Tiến sĩ xã hội học, Thạc sĩ tâm lý trị liệu Phạm Thị Thúy - giảng viên Học viện Chính trị khu vực II

Các biện pháp thoát “bẫy” lừa đảo

Chỉ huy Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (CATP Hà Nội) cho biết, trong thủ đoạn “bắt cóc online”, các đối tượng không bắt cóc thật nhưng điều khiển, khống chế nạn nhân thông qua điện thoại, mạng xã hội để dựng nên kịch bản bắt cóc giả, nhằm thao túng tâm lý nạn nhân và lừa đảo tiền bạc của gia đình họ. Tổng hợp các thủ đoạn lừa đảo kiểu này xảy ra trên địa bàn Hà Nội, cơ quan công an nhận thấy điểm chung là các đối tượng dàn dựng bài bản, gồm 3 giai đoạn.

Mục tiêu của các đối tượng “bắt cóc online” là tiền của bị hại

Giai đoạn 1: Mạo danh cơ quan công quyền để tạo áp lực. Trong đó, các đối tượng sử dụng số điện thoại lạ gọi trực tiếp cho nạn nhân, tự xưng là cán bộ công an, viện kiểm sát, tòa án… và đưa ra cáo buộc bịa đặt như liên quan đường dây rửa tiền, buôn ma túy, bị truy nã, có lệnh bắt giữ... nhằm tạo tâm lý hoảng loạn, mất bình tĩnh cho nạn nhân.

Giai đoạn 2: Các đối tượng thao túng tâm lý, cô lập hoàn toàn nạn nhân. Theo đó, chúng yêu cầu tuyệt đối giữ bí mật, không được kể với người thân, ép nạn nhân rời khỏi nơi ở và thuê khách sạn một mình, cắt đứt liên lạc với mọi người, chỉ được nghe điện thoại từ chúng. Nạn nhân lúc này rơi vào trạng thái sợ hãi, mất phương hướng, phụ thuộc hoàn toàn vào hướng dẫn của nhóm lừa đảo.

Giai đoạn 3: Khi biết bị hại đã bị thao túng, chúng bắt đầu lừa tiền từ gia đình nạn nhân. Chúng dựng kịch bản giả yêu cầu bị hại làm theo, có thể là nói với gia đình bị bắt cóc, cần tiền xác minh tài chính, thi quốc tế… ép nạn nhân gọi điện thoại video về nhà và diễn đúng vai diễn để tăng độ tin cậy. Thường các đối tượng yêu cầu người nhà chuyển vào tài khoản của chính nạn nhân để tránh bị nghi ngờ. Sau đó, ép nạn nhân tiếp tục chuyển lại toàn bộ số tiền cho chúng. Khi đã có được tiền, chúng cắt đứt liên lạc để lại nạn nhân hoảng loạn, gia đình mất tài sản lớn.

Những dấu hiệu nhận biết có thể đang xảy ra “bắt cóc online” đó là học sinh, sinh viên đột nhiên biến mất không rõ lý do, không liên lạc được, giao dịch chuyển khoản bất thường, có người lạ tự xưng công an gọi điện, nhắn tin với nội dung đe dọa, nạn nhân thể hiện tâm lý lo sợ, tránh tiếp xúc, lén lút sử dụng điện thoại.

Để bảo vệ bản thân và gia đình trước thủ đoạn lừa đảo tinh vi này, cơ quan công an khuyến cáo đến các trường học trên địa bàn, người dân, đặc biệt là các bậc phụ huynh, học sinh, sinh viên hãy nhớ, các cơ quan công an, viện kiểm sát, tòa án không làm việc, điều tra hay giải quyết vụ việc qua điện thoại và không yêu cầu công dân chuyển tiền vào bất kỳ tài khoản nào để phục vụ điều tra, xác minh. Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, số căn cước công dân, tài khoản ngân hàng, mã OTP cho bất kỳ ai không quen biết hoặc qua điện thoại. Các em học sinh, sinh viên khi nhận được các cuộc gọi có nội dung tương tự, phải thật bình tĩnh, không hoảng sợ, không làm theo bất kỳ yêu cầu nào. Hãy lập tức ngắt máy. Bên cạnh đó, hãy gọi điện ngay hoặc gặp gỡ trực tiếp người thân trong gia đình để thông báo sự việc và tìm kiếm sự hỗ trợ. Phụ huynh và nhà trường cần thường xuyên trò chuyện, cập nhật cho con em về các thủ đoạn lừa đảo qua mạng, dặn dò con em không nên tin vào các cuộc gọi từ người lạ với nội dung đe dọa, gây sức ép.

Khi phát hiện các vụ việc liên quan, người dân cần liên hệ ngay với cơ quan công an gần nhất để được hướng dẫn, xác minh và xử lý kịp thời.

Hải Anh

Trường Văn - Thu Minh

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/phong-ngua-bay-lua-dao-bat-coc-online-post625055.antd