Qatar bị không kích, lời xin lỗi của ông Netanyahu và kế hoạch 20 điểm của ông Trump với Gaza

4 giờ trướcBài gốc

Tháng trước, các chiến đấu cơ Israel bay trên Biển Đỏ đã phóng một loạt tên lửa xuống một khu dân cư ở thủ đô Doha (Qatar), nhắm vào địa điểm các lãnh đạo Hamas đang thảo luận về khả năng chấm dứt cuộc chiến Gaza.

Tờ The New York Times đã phỏng vấn loạt quan chức và nhà ngoại giao để cho thấy rằng cuộc tấn công của Israel đã khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump và các cố vấn tức giận, từ đó gây áp lực để Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chấp nhận một khuôn khổ chấm dứt chiến tranh.

Một cuộc tấn công bất ngờ

Một ngày trước vụ không kích ở Qatar, ông Steve Witkoff - đặc phái viên của ông Trump về Trung Đông cùng ông Jared Kushner - con rể ông Trump đã có cuộc họp với ông Ron Dermer - cố vấn thân cận nhất của Thủ tướng Netanyahu, tại dinh thự của ông Witkoff ở bang Miami (Mỹ), theo một quan chức Mỹ.

Trong suốt ba giờ, ba người đã xem xét, so sánh các bản đề xuất ngừng bắn khác nhau để có thể chuyển cho Qatar trong tuần đó, và cuối cùng là cho Hamas.

Ông Dermer không hề cho hai người còn lại biết rằng Israel sắp tấn công bất ngờ ở Doha.

Sau khi cuộc họp ngày 8-9 kết thúc, ông Dermer tiếp tục điện đàm nhiều giờ với một quan chức Qatar.

Tuy nhiên, chỉ khoảng 12 giờ sau khi cuộc gọi kết thúc, các chiến đấu cơ Israel đã phóng tên lửa vào Doha.

Ảnh chụp từ đoạn phim của AFPTV cho thấy khói bốc lên sau các vụ nổ ở thủ đô Doha (Qatar) ngày 9-9. Ảnh: Jacqueline Penney/AFPTV

Ông Trump và ông Witkoff chỉ biết về vụ không kích khi nó đang diễn ra. Khi nghe tin, ông Witkoff lập tức gọi cho các đầu mối liên lạc tại Qatar, nhưng đã quá muộn. Tên lửa đánh trúng một khu nhà mà các lãnh đạo Hamas cư trú, khiến một sĩ quan an ninh Qatar thiệt mạng. Không có lãnh đạo cấp cao nào của Hamas chết trong vụ tấn công.

Ông Witkoff vô cùng tức giận và đã gọi cho Thủ tướng Qatar - ông Sheikh Mohammed bin Abdulrahman al-Thani để xác nhận rằng Nhà Trắng hoàn toàn không liên quan vụ không kích. Ông cũng gọi cho các chính phủ Ả Rập khác để chuyển đi thông điệp tương tự.

Phía Qatar cảm thấy bị phản bội. Sau đó, Doha đã tạm ngừng vai trò trung gian, khiến tiến trình đàm phán vốn đã mong manh gần như sụp đổ.

Trong lúc này một số quan chức Nhà Trắng lại nhìn thấy cơ hội trong thất bại, cho rằng đây là thời điểm để buộc ông Netanyahu nhượng bộ ở một số điểm đàm phán mà ông bấy lâu vẫn phản đối.

Ngày 15-9, Qatar triệu tập một hội nghị khẩn cấp các quốc gia Ả Rập và Hồi giáo. Các lãnh đạo tham dự đã đồng loạt lên án mạnh mẽ hành động của Israel.

Theo hai nhà ngoại giao mà The New York Times phỏng vấn, trong các cuộc họp kín, một số quan chức Ả Rập và Hồi giáo đã cùng soạn thảo danh sách các yêu cầu cho bất kỳ thỏa thuận nào nhằm chấm dứt chiến tranh ở Gaza.

Danh sách cuối cùng bao gồm việc cấm Israel tiếp tục hoạt động quân sự, sáp nhập hoặc chiếm đóng lãnh thổ, cũng như thực hiện việc cưỡng ép di dời người Palestine khỏi Gaza.

Liệu ông Trump có thể gây tác động đến ông Netanyahu?

Qatar sau đó đã trực tiếp mang các yêu cầu đến trình bày với các quan chức Mỹ sau khi bay đến New York vài ngày trước tuần lễ cấp cao của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (ĐHĐ LHQ).

Ngày 20-9, Thủ tướng al-Thani đã trình bày với ông Witkoff và ông Kushner những yêu cầu của các nước Ả Rập. Theo một người nắm rõ nội dung cuộc trao đổi, nhà lãnh đạo Qatar nói với phía Mỹ rằng Doha cần có sự đảm bảo rằng Israel sẽ không tấn công Qatar lần nữa.

Ngày hôm sau, khi ông Trump và ông Kushner đang trên chuyên cơ Air Force One để dự lễ tưởng niệm nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk, họ đã gọi điện cho ông Witkoff để bàn chi tiết về bản kế hoạch mới cho cuộc chiến Gaza.

Ông Trump nhấn mạnh rằng bất kỳ kế hoạch nào cũng không chỉ dừng ở mức “ngừng bắn”, mà phải là một “kế hoạch chấm dứt chiến tranh” được tất cả các bên đồng thuận.

Ngày 23-9, tại ĐHĐ LHQ, ông Trump và ông Witkoff tổ chức một cuộc họp với các quan chức cấp cao từ các quốc gia Ả Rập và Hồi giáo để trình bày khung kế hoạch nhằm chấm dứt chiến sự. Trước cuộc họp, các đại diện từ những nước này đã gặp nhau để thống nhất lập trường chung khi làm việc với ông Trump.

Trong cuộc gặp, ông Trump nhường lời cho ông Witkoff trình bày kế hoạch. Ông Witkoff khéo léo xử lý những vấn đề nhạy cảm bằng cách chọn từ ngữ cẩn trọng. Thay vì nói Hamas phải “đầu hàng”, ông dùng cụm từ “giải trừ” vũ khí. Ông Witkoff cũng nhấn mạnh các điều khoản trong kế hoạch, bao gồm việc Israel rút quân khỏi Gaza theo từng giai đoạn, người Palestine tiếp tục ở lại Gaza, trả tự do cho con tin và ân xá cho các chiến binh Hamas.

Nhìn chung, theo các quan chức có mặt, bản kế hoạch do ông Trump và ông Witkoff trình bày được đón nhận tích cực vì phần lớn đã bao gồm những điểm then chốt từng được các nhà lãnh đạo Ả Rập và Hồi giáo thống nhất trong cuộc họp tại Doha.

Một đại diện Ả Rập hỏi ông Trump rằng làm sao có thể đảm bảo ông Netanyahu sẽ đồng ý với kế hoạch. Ông Trump đáp rằng ông sẽ “làm việc với ông Netanyahu”.

Tổng thống Trump chỉ đạo Ngoại trưởng Marco Rubio tổ chức cuộc họp tiếp theo vào ngày hôm sau. Ông Rubio đã trình cho các đối tác Ả Rập và Hồi giáo bản kế hoạch bằng văn bản, gồm tổng cộng 21 điểm.

Tuy vậy, vẫn còn tồn tại những bất đồng giữa các nước Ả Rập và Hồi giáo đã cử đại diện tham dự cuộc họp với ông Trump. Chẳng hạn, bản kế hoạch đã vấp phải làn sóng chỉ trích công khai và phản ứng trái chiều trong giới lãnh đạo cấp cao Pakistan.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) tiếp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng vào ngày 29-9. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Một lời xin lỗi và một thỏa thuận

Sau những tranh cãi, vấn đề chuyển sang việc liệu ông Trump có thể thực hiện lời hứa thuyết phục được ông Netanyahu ủng hộ kế hoạch hay không.

Tuần trước kỳ họp ĐHĐ LHQ, ông Netanyahu đề nghị được gặp ông Trump tại Nhà Trắng. Sau đó, ông Netanyahu nói với báo chí rằng mình “được mời” đến Washington - tuyên bố này khiến các cố vấn của ông Trump không hài lòng.

Tuy nhiên, một số người thân cận với ông Netanyahu tin rằng miễn là ông Trump không cản trở các mục tiêu quân sự của Israel thì việc các cố vấn của ông Trump bực bội cũng không quan trọng.

Ngày 25-9, ông Witkoff và ông Kushner có các cuộc gặp đầy căng thẳng với Thủ tướng Netanyahu tại New York. Họ được ông Trump trao quyền giữ lập trường cứng rắn trước những phản đối được dự đoán trước từ phía ông Netanyahu, và buổi thương lượng kéo dài nhiều giờ.

Ba ngày sau, vào 28-9, phái đoàn Mỹ và Israel tiếp tục một phiên họp còn dài hơn tại một khách sạn ở New York. Hai bên tranh luận từ những chi tiết nhỏ trong ngôn từ cho đến các vấn đề lớn hơn về tương lai quản trị Dải Gaza.

Ông Netanyahu tỏ ra hoài nghi với bản đề xuất. Trong suốt buổi thương lượng, ông liên tục tìm cách điều chỉnh ngôn từ để giảm bớt cam kết của Israel.

Cụ thể, ông Netanyahu muốn loại bỏ mọi nội dung liên quan khả năng thành lập một nhà nước Palestine. Ông không muốn Chính quyền Palestine điều hành bất kỳ phần nào ở Gaza, đồng thời muốn thêm các điều kiện ràng buộc để việc rút quân Israel trở nên ít chắc chắn hơn.

Trong suốt ngày 28-9, ông Trump liên tục gọi điện tham gia cuộc họp. Đến khuya cùng ngày, hai bên đã đạt đủ đồng thuận để lên kế hoạch cho một buổi công bố chung tại Nhà Trắng vào hôm sau.

Không rõ chính xác ông Trump đã đồng ý những thay đổi nào, nhưng có vẻ ông Netanyahu đã thành công trong việc điều chỉnh một số điểm có lợi cho Israel, đặc biệt về vấn đề rút quân.

Các nước Ả Rập tỏ ra không hài lòng với một số sửa đổi mà Israel đạt được. Sang ngày 29-9, khi ông Trump và ông Netanyahu công bố thỏa thuận, một số quan chức Ả Rập vẫn đề nghị phía Mỹ hoãn công bố toàn văn vì lo ngại Hamas sẽ không chấp thuận. Họ mong được chỉnh sửa thêm để bản kế hoạch khả thi hơn.

Nhưng ông Trump hài lòng với văn bản hiện tại và muốn công bố ngay.

Tuy nhiên, trước khi làm vậy, vẫn còn một việc phải giải quyết: ông Netanyahu phải xin lỗi chính phủ Qatar vì vụ tấn công tại Doha.

Trong hơn một tuần, ông Trump liên tục nói với ông Netanyahu rằng nhà lãnh đạo Israel phải xin lỗi. Ngày 29-9, tại Phòng Bầu Dục của Nhà Trắng, với vẻ nghiêm nghị, ông Netanyahu cầm điện thoại, đọc lời xin lỗi do chính ông soạn gửi tới thủ tướng Qatar.

Trong diễn biến mới nhất, ông Witkoff và ông Kushner đã tới Ai Cập để hoàn thiện các chi tiết kỹ thuật về việc thả con tin và thảo luận về một thỏa thuận hòa bình lâu dài.

Bộ Ngoại giao Ai Cập cho biết nước này cũng sẽ đón tiếp các phái đoàn từ Israel và Hamas vào ngày 6-10.

THẢO VY

Nguồn PLO : https://plo.vn/qatar-bi-khong-kich-loi-xin-loi-cua-ong-netanyahu-va-ke-hoach-20-diem-cua-ong-trump-voi-gaza-post873894.html