Quản lý đất đai: Quyền hạn đi đôi với trách nhiệm thực thi

5 giờ trướcBài gốc

Nghị định 151 đã giảm thiểu thủ tục chồng chéo kéo dài vốn là điểm nghẽn lâu nay. Ảnh: ST

Nâng cao tính chủ động, trách nhiệm của chính quyền cơ sở

Nghị định số 151/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp, phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai (Nghị định 151) đã có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Một trong những điểm nổi bật của Nghị định này là quy định cụ thể việc phân định thẩm quyền quản lý đất đai giữa các cấp chính quyền, đặc biệt là chuyển giao một phần thẩm quyền từ cấp huyện xuống cấp xã, hướng đến mục tiêu tinh gọn bộ máy, nâng cao tính chủ động, trách nhiệm của chính quyền cơ sở - nơi gần dân, hiểu dân nhất.

Để hỗ trợ các địa phương, ngày 01/8 vừa qua, Bộ NNMT đã tổ chức Hội nghị tập huấn toàn quốc về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai nhằm truyền đạt đầy đủ, thống nhất các nội dung này đến đội ngũ cán bộ từ Trung ương đến cấp xã. Bên cạnh đó, Bộ sẽ tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu và duy trì các buổi tư vấn trực tuyến.

Theo đó, Nghị định cho phép Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã đảm trách hàng loạt nhiệm vụ trước đây vốn thuộc cấp huyện, như: Thành lập hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho từng dự án; ban hành quyết định kiểm đếm bắt buộc, cưỡng chế thu hồi đất; quyết định trưng dụng, gia hạn trưng dụng, xác định mức bồi thường thiệt hại; giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư...

Ngoài ra, cấp xã còn được giao thêm quyền trong công tác quy hoạch sử dụng đất, bao gồm cả việc lập, điều chỉnh và thẩm định quy hoạch sử dụng đất cấp xã - yếu tố then chốt giúp quy hoạch phát triển địa phương sát thực tế hơn và phản ứng nhanh hơn trước các biến động.

Theo Phó phòng Quy hoạch và Giao đất, Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT) Phùng Tuấn Anh, điểm nhấn quan trọng nhất là phân cấp thẩm quyền mạnh mẽ cho cấp xã trong việc ký quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với các trường hợp cụ thể. Thay vì tập trung toàn bộ ở cấp huyện, cấp tỉnh như trước đây, nay Chủ tịch UBND cấp xã có thể quyết định giao đất không thu tiền sử dụng đất; cho thuê đất với hình thức thu tiền thuê đất hằng năm; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất cho các đối tượng được miễn toàn bộ tiền sử dụng đất hoặc thuê đất.

Đáng nói, nếu trước đây, thời gian xử lý thủ tục giao đất ở có thu tiền sử dụng đất không thông qua đấu giá, không đấu thầu cho một số đối tượng chính sách là 85 ngày thì nay đã giảm xuống còn 35 ngày. Đồng thời, thủ tục điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất do sai sót về thông tin trên các loại bản đồ và quyết định liên quan cũng được rút ngắn từ 20 ngày xuống còn 7 ngày. “Những điểm mới này không chỉ rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục, mà còn phân quyền mạnh mẽ, đưa thẩm quyền xuống gần dân hơn, đồng thời giảm thiểu thủ tục chồng chéo kéo dài vốn là điểm nghẽn lâu nay” - ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Luật Hà Nội - PGS,TS. Nguyễn Quang Tuyến - bình luận: “Khi giao thêm quyền cho cấp xã, đặc biệt là Chủ tịch UBND xã, Nhà nước đã thể hiện sự tin tưởng và đặt trách nhiệm rõ ràng vào người đứng đầu tại cơ sở. Đây là bước đi dũng cảm nhưng cần thiết nếu muốn bộ máy vận hành linh hoạt và hiệu quả hơn.”

Phân cấp đi kèm cơ chế giám sát hiệu quả

Bên cạnh những thuận lợi, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai, Bộ NNMT - bà Đoàn Thị Thanh Mỹ - cũng thừa nhận, đất đai là lĩnh vực nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền lợi kinh tế và pháp lý của người dân. Nếu không được chuẩn bị kỹ về tổ chức, cơ sở dữ liệu và con người thì mô hình phân cấp dễ lúng túng, thậm chí tạo ra khoảng trống quản lý.

Phó Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) - ông Nguyễn Văn Đính - cũng lưu ý, dù việc phân quyền về cấp xã sẽ giúp rút ngắn quá trình xử lý hồ sơ, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp triển khai dự án, song trong quá trình thực hiện, cần tránh tình trạng mỗi địa phương một kiểu, gây khó khăn cho hoạt động đầu tư trên diện rộng. Đặc biệt, cần quan tâm bảo đảm việc phân cấp đi kèm cơ chế giám sát hiệu quả.

“Để bảo đảm tính liên thông, Chính phủ cần song hành triển khai các hệ thống quản lý tập trung như phần mềm quản lý đất đai đồng bộ từ Trung ương đến xã, tích hợp dữ liệu trên nền tảng số để mọi cấp có thể giám sát chéo, kiểm tra kịp thời các quyết định hành chính liên quan đến đất đai tại địa phương. Việc giao quyền cho cấp xã không đồng nghĩa buông lỏng giám sát hay giảm vai trò của cấp tỉnh, mà cần tiếp tục đóng vai trò định hướng, kiểm tra, thanh tra thường xuyên để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các vi phạm” - ông Đính khuyến nghị.

Giới chuyên gia nhận định, việc ban hành Nghị định 151 là bước cụ thể hóa cam kết của Nhà nước trong phân cấp, cải cách hành chính và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Đây không chỉ là một văn bản quy phạm pháp luật, mà còn là thước đo cho năng lực tổ chức, khả năng thích ứng và quyết tâm cải cách của chính quyền địa phương hai cấp trong kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, hiệu quả thực tế sẽ phụ thuộc rất lớn vào sự đồng bộ trong tổ chức thực hiện và quyết tâm từ cấp cơ sở. Bên cạnh hạ tầng số, cần đẩy mạnh đào tạo cán bộ cấp xã - những người trực tiếp tiếp nhận và xử lý hồ sơ. Hệ thống phần mềm dùng chung phải được đầu tư bài bản, liên thông với dữ liệu quy hoạch, tài chính, môi trường... để đảm bảo tính minh bạch và giảm cơ hội trục lợi.

Đồng thời, phải công khai quy trình, thời hạn xử lý để người dân dễ dàng theo dõi, giám sát. Việc thanh tra, kiểm tra từ cấp Trung ương cũng cần được tăng cường để tránh nguy cơ “mỗi nơi một chính sách”, gây khó khăn cho môi trường đầu tư, đặc biệt là các doanh nghiệp triển khai dự án trên nhiều địa bàn.

Chỉ khi quyền đi đôi với trách nhiệm, khi cơ sở được trao quyền và có đủ năng lực thực thi, chính sách phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai mới thực sự phát huy hiệu quả, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội bền vững./.

HỒNG NHUNG

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/quan-ly-dat-dai-quyen-han-di-doi-voi-trach-nhiem-thuc-thi-42183.html