Giao thông xuống cấp là lực cản phát triển vùng nguyên liệu cây công nghiệp chủ lực miền núi Quảng Ngãi.
Từ nhiều năm qua, đường ĐH85 - tuyến giao thông huyết mạch nối đường Hồ Chí Minh (thuộc địa phận xã Đăk Môn) đến xã Đăk Long, tỉnh Quảng Ngãi - trở thành nỗi “ám ảnh” của người dân. Hơn 18km đường xuống cấp, hư hỏng khiến đời sống người dân gặp nhiều khó khăn và địa phương chưa thể phát huy hết tiềm năng, lợi thế.
Giá nông sản giảm vì đường hư hỏng
Trên triền núi cách nhà hơn 2km, vợ chồng anh A Quang Nam ở thôn Đăk Ak trồng hơn 200 gốc cà-phê cùng 3 sào sắn. Cứ đến mùa thu hoạch, vợ chồng anh thở dài ngao ngán. Phương tiện chính vận chuyển nông sản từ vườn về nhà là chiếc xe máy “cà tàng” do anh lắp ráp thêm thiết bị. Chiếc xe máy được gắn thêm bộ khung sắt dài hơn nửa mét, bình xăng nhựa gắn gần tay lái, ống dẫn chuyển xăng xuống máy xe bên dưới.
Để vượt đồi núi và đường huyện trơn trượt, anh Quang quấn nhiều vòng xích vào hai bánh xe to. Mỗi chuyến xe chở được 4-6 bao sắn, cà-phê, tương đương 90kg đến 100kg. Lúc mưa lớn, cả người lẫn xe hàng đổ ra đường vì bùn lún.
“Nhà nào cũng có xe này, có nhà 3 chiếc. Giá sắn các xã khác 23 nghìn đồng mỗi ký, còn ở đây chưa đến 13 nghìn đồng. Chúng tôi thu hoạch lỗ ngày công, chăm sóc. Sắn ở đây không tính theo mùa mà tính theo năm. Khi giá cao thì một năm thu hoạch, giá thấp thì bỏ đấy có khi hai năm mới chở về. Thương lái ép giá liên tục”, anh Nam chua chát.
Những chiếc xe máy lắp thêm khung sắt là phương tiện chính vận chuyển nông sản ở xã Đăk Long
Sau 30 năm sử dụng, tuyến giao thông huyết mạch ĐH85 nối đường Hồ Chí Minh đến xã Đăk Long xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng. Đường ĐH85 từ ngã ba xã Đăk Môn đi vào trung tâm xã Đăk Long là hành trình “ổ gà”, “ổ voi” cùng nhiều hố sâu sụt lún kéo dài. Đoạn đường hơn hai km đầu tuyến, nhiều “ổ voi” lẫn vũng nước sâu trở thành “bẫy” khiến người đi đường luôn căng thẳng, lo sợ tai nạn.
Một số cung đường bị sạt lở hai bên ta-luy, bong tróc nhựa và lấn sâu vào lòng đường nguy cơ tai nạn, nguy hiểm cho người dân trong vùng. Nhiều khúc cua, đồi dốc “ổ gà”, “ổ voi” nối tiếp nhau gây ách tắc giao thông cục bộ, nhất là giờ cao điểm khi học sinh tan trường.
Người dân hai bên tuyến đường huyết mạch ĐH85 đi xã biên giới luôn sống trong cảnh "mưa bùn nắng bụi".
Sau những trận mưa lớn, nhiều đoạn bị ngập úng, sụt lún và mặt đường bong tróc lan rộng hơn. Càng gần về trung tâm xã, hố sâu càng dày đặc tạo thành "bẫy" nguy hiểm trên tuyến đường ĐH85. Nhiều đoạn bê-tông nứt toác tạo thành hố sâu lầy lội, bùn lún gây trơn trượt cho người tham gia giao thông.
Mang thai hơn 6 tháng, chị Y Thương lo lắng khi ngày sinh nở sắp đến. “Ở đây đau ốm, sinh đẻ rất lo vì thuê xe hay gọi taxi thường bị từ chối. Đường đi khó, họ sợ trên đường xảy ra chuyện không trở tay kịp. Khổ mấy năm nay rồi. Tôi cũng chưa biết sắp đến đi bệnh viện như thế nào”, chị Y Thương nói.
Đường ĐH85 qua các thôn Đăk Ôn, Đăk Ak đến trung tâm xã Đăk Long xuống cấp nhiều năm. Mỗi mùa mưa bão, một số thôn, làng đồng bào dân tộc thiểu số thường xuyên bị cô lập, chia cắt. Thỉnh thoảng, ngành chức năng đắp, vá tạm các hố sâu để xe lưu thông qua lại. Tuy nhiên, sau vài đợt mưa lớn, sỏi đá trồi lên dạt hai bên đường tiềm ẩn tai nạn giao thông. “Ban ngày đi đã lo tai nạn, buổi tối đi càng sợ hơn. Tai nạn, té xe liên tục vì đường này. Học sinh ở xã đến trường luôn nguy cơ tai nạn giao”, anh A Phiên bức xúc.
Tình trạng "chắp vá" tạm và mặt đường bong tróc sau mỗi mùa mưa.
“Đường đến đâu giàu đến đấy”
Địa hình đồi núi cách trở, cuộc sống đồng bào dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới tỉnh Quảng Ngãi còn nhiều khó khăn. Nguồn thu nhập của nhà nông chủ yếu từ cà-phê, cao-su, sắn, lúa nước và dược liệu. Giáp với đường biên giới nước bạn Lào, xã Đăk Long có thế mạnh là vùng nguyên liệu hơn 2.700 ha; trong đó, cây cà-phê hơn 800 ha, cao su 482 ha, sắn gần 800ha, cây ăn quả 150 ha và mắc ca 118ha.
Chăm chỉ, chịu khó bám rừng, bà con nơi nỗ lực phát triển kinh tế hộ gia đình và hướng đến cuộc sống khấm khá hơn. Tuy nhiên, nhiều năm qua, nông sản khó tiêu thụ và bị thương lái ép giá do hạ tầng giao thông xuống cấp, hư hỏng. Mỗi mùa thu hoạch, xe máy, xe “độ chế” chở sắn, cà-phê từ đồi núi tập kết ven đường ĐH85 chờ thương lái đến thu mua. Ở các khu dân cư đông đúc, mùa thu hoạch những bao tải sắn nằm ngổn ngang hai bên đường ĐH85 mặc mưa, nắng.
Những bao tải sắn nằm ngổn ngang hai bên đường ĐH85 mặc mưa, nắng.
Chị Y Lâm có 1.000 gốc cà-phê nhưng hơn 400 cây năng suất cao, số còn lại già cỗi lâu năm do không chăm sóc thường xuyên. “Giá thu mua cà-phê ở đây thấp lắm do xe tải ít vào. Diện tích già cỗi cũng chưa muốn trồng lại vì làm nhiều, bán nhiều thì tư thương ép giá. Nếu đường sá tốt, bán được giá nông dân mới đầu tư hơn”, chị Y Lâm thở dài.
Kết cấu hạ tầng, giao thông có vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế-xã hội nhất là vùng núi cao, nơi có nguyên liệu tập trung. Địa hình cách trở, giao thông xuống cấp khiến chi phí xã hội, dân sinh tăng cao; trong khi đó, giá nông sản, nguyên liệu giảm ảnh hưởng đến đời sống người dân và kìm hãm sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.
Vận chuyển cây cao-su từ rừng về làng bằng xe "độ chế".
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đăk Long Nguyễn Văn Diệu, trước đây xã mời nhiều doanh nghiệp về đầu tư vùng nguyên liệu nhưng họ đến rồi đi do cơ sở hạ tầng, đường sá hư hỏng. “Đường đến đâu giàu đến đấy, giao thông quyết định 70-80% phát triển kinh tế-xã hội. Nếu giao thông thuận tiện thì giá trị cà-phê, cao su, sắn tăng 20-30% so với hiện nay. Đồng thời, xã và vùng lân cận phát triển đô thị, nông thôn mới khi chi phí xây dựng, đầu tư giảm”, Chủ tịch xã Nguyễn Văn Diệu khẳng định.
Trong những năm đến, xã Đăk Long mở rộng vùng nguyên liệu cây công nghiệp cà-phê, cao-su, cây ăn quả theo hướng hàng hóa để nâng giá trị nông sản; thu hút doanh nghiệp đầu tư, sản xuất, chế biến sâu cà-phê, cây ăn quả; phát triển mạnh du lịch cộng đồng, dịch vụ, thương mại vùng cửa khẩu góp phần tăng trưởng kinh tế-xã hội vùng biên giới. Xã Đăk Long đặt mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng 10%, phấn đấu thu nhập bình quân đầu người trên 54 triệu đồng mỗi năm, giảm tỷ lệ hộ nghèo dưới 7,2%.
Giải quyết "nút thắt" giao thông để phát triển kinh tế-xã hội vùng biên giới Đăk Long
Tuy nhiên, "nút thắt" hạ tầng giao thông cần được tháo gỡ để vùng biên giới phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân. “Mong muốn lớn nhất của đồng bào dân tộc thiểu số xã biên giới Đăk Long là tỉnh quan tâm sớm đầu tư sửa chữa, nâng cấp các tuyến đường đã xuống cấp nghiêm trọng, nhất là tuyến đường ĐH85. Bên cạnh đó, nâng cấp công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp tạo động lực phát triển vùng biên giới”, Chủ tịch xã Nguyễn Văn Diệu kiến nghị.
ĐÔNG HUYỀN