Quy định dạy thêm ở các nước: Không cấm đoán, nhưng không buông lỏng

một giờ trướcBài gốc

Mỹ và nhiều nước châu Âu chọn cách kiểm soát dạy thêm bằng quy tắc tránh xung đột lợi ích, kiểm tra an toàn và mở rộng các chương trình gia sư ngay trong trường công.

Khác với nhiều quốc gia châu Á, dạy thêm, học thêm ở Mỹ và châu Âu không bị điều tiết bằng các lệnh cấm trên diện rộng. Thay vào đó, trọng tâm quản lý là tránh xung đột lợi ích trong trường công, bảo đảm an toàn cho học sinh, và mở rộng các chương trình hỗ trợ học tập do nhà nước hoặc trường học tổ chức.

Cách tiếp cận này phản ánh rõ nét triết lý phân quyền quản lý giáo dục và vai trò can thiệp có chọn lọc của nhà nước.

Mỹ: Không có luật liên bang, quản lý bằng quy định địa phương

Tại Mỹ, không tồn tại một đạo luật liên bang thống nhất điều chỉnh hoạt động dạy thêm của giáo viên trường công. Mỗi bang, mỗi học khu (school district) ban hành chính sách riêng, dẫn tới sự đa dạng rất lớn giữa các địa phương.

Mỗi bang, mỗi học khu ở Mỹ ban hành chính sách quy định về dạy thêm, học thêm riêng.

Tuy vậy, vẫn tồn tại những “nguyên tắc chung” được áp dụng rộng rãi trên cả nước. Trước hết, nhiều học khu cấm giáo viên dạy kèm cho chính học sinh đang học trong lớp của mình, nhằm ngăn chặn nguy cơ trục lợi và bất công trong đánh giá. Thứ hai, giáo viên không được phép sử dụng phòng học, trang thiết bị và danh nghĩa nhà trường để tổ chức lớp học thu tiền. Thứ ba, nếu giáo viên tham gia dạy thêm bên ngoài, họ thường phải khai báo với nhà trường để bảo đảm không xung đột với nhiệm vụ chính thức.

Đối với các chương trình gia sư do trường học tổ chức hoặc ký hợp đồng với đối tác bên ngoài, học khu bắt buộc phải thực hiện kiểm tra lý lịch đối với gia sư nhằm bảo đảm an toàn cho học sinh. Sau đại dịch Covid-19, nhiều bang cũng sử dụng ngân sách liên bang để thuê gia sư hỗ trợ học sinh yếu, nhưng các chương trình này đều đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của hệ thống trường công.

Cách làm của Mỹ cho thấy vai trò trung tâm của cộng đồng địa phương trong việc quyết định mức độ “mở” hay “đóng” đối với dạy thêm, thay vì áp dụng một khuôn khổ cứng nhắc trên toàn quốc.

Vương quốc Anh: Gia sư trở thành một phần của chính sách giáo dục

Tại châu Âu, Vương quốc Anh là một trong những nước có chính sách can thiệp rõ nét nhất vào lĩnh vực học thêm, gia sư. Sau đại dịch, Chính phủ Anh triển khai Chương trình Gia sư Quốc gia (National Tutoring Programme) nhằm hỗ trợ học sinh bị gián đoạn học tập. Theo chương trình này, nhà nước hỗ trợ tài chính để trường học thuê gia sư hoặc tổ chức dạy bù ngay trong khuôn viên trường.

Vương quốc Anh là một trong những nước có chính sách can thiệp rõ nét nhất vào lĩnh vực học thêm, gia sư.

Bộ Giáo dục Anh và cơ quan thanh tra giáo dục Ofsted ban hành các hướng dẫn chi tiết về tuyển dụng, kiểm tra lý lịch, đánh giá chất lượng gia sư và quản lý rủi ro. Trường học có thể sử dụng giáo viên hiện có hoặc thuê gia sư từ bên ngoài, nhưng phải bảo đảm tính minh bạch và không tạo ra áp lực tài chính cho phụ huynh.

Mô hình “school-led tutoring” (gia sư do nhà trường chủ trì) cho thấy một xu hướng rõ rệt: đưa hoạt động hỗ trợ học tập trở lại trong không gian giáo dục công, thay vì phó mặc hoàn toàn cho thị trường tư nhân.

Pháp: Hợp pháp hóa và hỗ trợ tài chính cho dạy kèm tại nhà

Pháp không cấm dạy thêm, nhưng lựa chọn cách tiếp cận mang tính kinh tế – xã hội. Thông qua cơ chế “services à la personne” (dịch vụ tại gia), dạy kèm tại nhà được đưa vào khuôn khổ hợp pháp và được hưởng ưu đãi thuế. Phụ huynh khi sử dụng dịch vụ khai báo hợp pháp sẽ được hoàn lại một phần chi phí thông qua giảm thuế.

Pháp không cấm dạy thêm, nhưng lựa chọn cách tiếp cận mang tính kinh tế – xã hội.

Song song với đó, nhà nước Pháp vẫn nhấn mạnh nguyên tắc: không được biến dạy thêm thành điều kiện bắt buộc để tiếp cận chương trình chính khóa. Các chương trình hỗ trợ học sinh yếu cũng được tổ chức trong trường, đặc biệt ở các khu vực khó khăn, nhằm hạn chế việc phụ huynh phải tìm tới thị trường dạy thêm.

Đức và Tây Ban Nha: Quản lý phân tán, chú trọng công bằng

Ở Đức và Tây Ban Nha, giáo dục là lĩnh vực phân quyền mạnh cho các bang hoặc cộng đồng tự trị. Quy định về dạy thêm vì vậy chủ yếu ở cấp địa phương. Nhìn chung, các nguyên tắc được áp dụng tương tự Mỹ: tránh xung đột lợi ích, không sử dụng tài nguyên công cho mục đích tư, và khuyến khích các chương trình hỗ trợ học tập trong trường cho học sinh yếu.

Tại Đức, quy định về dạy thêm, học thêm chủ yếu ở cấp địa phương.

Nhiều bang ở Đức phát triển các chương trình phụ đạo miễn phí hoặc chi phí thấp cho học sinh có nguy cơ tụt hậu, nhằm giảm sự phụ thuộc vào thị trường gia sư tư nhân - vốn được xem là một trong những yếu tố làm gia tăng bất bình đẳng xã hội.

Xu hướng chung: Từ “tư nhân hóa” sang “công hóa” hỗ trợ học tập

Từ Mỹ tới châu Âu, có thể nhận diện một xu hướng chung: thay vì cố gắng cấm đoán dạy thêm, các quốc gia tập trung đưa hoạt động hỗ trợ học tập trở lại trong không gian giáo dục công thông qua các chương trình gia sư do nhà nước hoặc nhà trường tổ chức. Đồng thời, các quy định về đạo đức nghề nghiệp và kỷ luật công vụ được sử dụng để ngăn chặn giáo viên lợi dụng vị trí của mình nhằm trục lợi.

Cách tiếp cận này cho thấy một thông điệp rõ ràng: dạy thêm không thể bị xóa bỏ hoàn toàn trong bối cảnh nhu cầu học tập ngày càng đa dạng, nhưng có thể được định hướng, kiểm soát và “công hóa” để phục vụ mục tiêu công bằng giáo dục và bảo vệ vai trò trung tâm của trường học công lập.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/quy-dinh-day-them-o-cac-nuoc-khong-cam-doan-nhung-khong-buong-long-10399377.html