Quy mô cơ sở hạt nhân dưới lòng đất của Iran

5 giờ trướcBài gốc

Cơ sở đặt dưới sự bảo vệ nghiêm ngặt được xây dựng gần thành phố Qom. Hoạt động và quy mô thực sự của nó không ngừng được "đồn đoán" từ năm 2009. Một phần thông tin mà mọi người biết đến từ kho tài liệu Iran bị tình báo Israel đánh cắp nhiều năm trước.

Ước tính phần sảnh chính của Fordow nằm sâu 80 - 90 mét, an toàn trước mọi quả bom mà Israel sở hữu. Do đó phá hủy cơ sở bằng không kích gần như bất khả thi. Giới phân tích nhận định tại đây Iran dễ dàng chuyển đổi uranium đã làm giàu thành bom hạt nhân. Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama từng phát biểu: “Quy mô cùng cấu trúc cơ sở không phù hợp với một chương trình hòa bình”.

Theo Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), vài ngày gần đây Israel nhắm đến Fordow nhưng đến nay vẫn chưa thể phá hủy - hoặc chưa muốn - phá hủy cơ sở.

Hình ảnh cơ sở Fordow từ vệ tinh - Ảnh: MAXAR/ Thomas Bordeaux and Rosa de Acosta, CNN

Bắt đầu xây dựng từ đầu những năm 2000

Ảnh vệ tinh cho thấy vào năm 2004, tại địa điểm là cơ sở Fordow đã có 2 cấu trúc hình vuông nơi đặt lối vào đường hầm. IAEA cho biết còn hình ảnh chỉ ra hoạt động xây dựng đã bắt đầu từ năm 2002.

Theo Giám đốc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS) David Albright: “Fordow thực chất là một dự án bắt đầu từ chương trình hạt nhân hủy diệt vào đầu những năm 2000. Iran muốn sản xuất uranium cấp vũ khí tại đây, còn uranium làm giàu thấp từ chương trình hạt nhân dân sự”.

Năm 2009, một cấu trúc hỗ trợ bên ngoài được xây dựng hoàn chỉnh trong khi trục thông gió (cho phép không khí lưu thông xuống cơ sở) tiếp tục được hoàn thiện. Iran sau đó ngụy trang trục thông gió một cách kỹ lưỡng.

Tháng 10 năm đó nhà nước Hồi giáo giải thích với IAEA rằng sở dĩ họ quyết định xây cơ sở ngầm là vì lo ngại các mối đe dọa quân sự nhắm vào mình, đồng thời tuyên bố Fordow đóng vai trò phương án dự phòng cho cơ sở Natanz lân cận vốn dễ trở thành mục tiêu. Iran cũng cho biết Fordow đủ sức đặt 3.000 máy ly tâm.

Thỏa thuận hạt nhân

Đến năm 2015, Iran cùng các cường quốc ký kết Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Nhà nước Hồi giáo chấp nhận loại bỏ 2/3 số máy ly tâm cùng vật liệu hạt nhân tại Fordow. Cơ sở bị cấm làm giàu uranium.

Năm 2018 chứng kiến JCPOA đổ vỡ do Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận. Cùng năm Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu công bố nhiều thông tin về Fordow, cơ quan tình báo của nhà nước Do Thái thu được hơn 55.000 tài liệu từ một kho tài liệu. Trong số tài liệu này có bản vẽ thiết kế lẫn thông tin ghi rõ cơ sở phụ trách sản xuất uranium cấp vũ khí nhằm phục vụ nỗ lực chế tạo ít nhất 1 - 2 vũ khí hạt nhân/năm.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tuyên bố họ đã biết về số tài liệu nêu trên, đồng thời bày tỏ tin tưởng tất cả đều là sự thật. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi một mực phủ nhận điều này.

Cơ sở khó phá hủy

Báo cáo công bố ngày 31.5 của IAEA xác định Iran tăng sản lượng uranium làm giàu tại Fordow lên đến 60%, cơ sở hiện có 2.700 máy ly tâm. Còn theo ISIS: “Tại Fordow, Iran có thể chuyển đổi 60% uranium làm giàu của mình thành 233kg uranium cấp vũ khí chỉ trong 3 tuần”.

Không khó hiểu khi một cơ sở hạt nhân như vậy trở thành mục tiêu hàng đầu của Israel. Nhưng phá hủy nó có khả thi không? Đại sứ Israel tại Mỹ Yechiel Leiter phát biểu: “Quốc gia duy nhất sở hữu loại bom thả từ trên không phá hủy được Fordow là Mỹ. Quyết định tùy thuộc vào Mỹ. Tuy nhiên còn cách khác để đối phó Fordow”.

Viện nghiên cứu Royal United Services Institute (RUSI) nhận định phá hủy cơ sở này bằng không kích gần như bất khả thi. Israel cần hỏa lực cùng sự hỗ trợ đáng kể từ Mỹ.

Theo RUSI, thậm chí bom xuyên giáp GBU-57 của Mỹ cũng chẳng đủ sức tiếp cận Fordow vì chúng chỉ đánh được đến mục tiêu sâu khoảng 60 mét. Hơn nữa cần dùng máy bay ném bom tàng hình B-2 thả GBU-57, Israel chẳng có chiếc B-2 nào cả.

Cựu đại tá không quân Mỹ Cedric Leighton cũng cho rằng không thể phá hủy Fordow chỉ bằng 1 quả bom duy nhất, mà cần tiến hành nhiều cuộc tấn công liên tiếp. Nếu không Israel có thể phá hủy các lối vào đường hầm, trục thông gió hay nguồn cung điện khiến cơ sở tê liệt.

Ông nhấn mạnh Fordow và Natanz không phải cơ sở hạt nhân duy nhất. Iran còn rất nhiều máy ly tâm đặt ở nơi khác.

Cẩm Bình

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/quy-mo-co-so-hat-nhan-duoi-long-dat-cua-iran-233861.html