Bộ Xây dựng vừa công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai để khắc phục hư hỏng kết cấu hạ tầng giao thông đường sắt tại các đoạn tuyến qua Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa và Lâm Đồng bởi tuyến đường sắt Bắc – Nam đang oằn mình chống chọi với hậu quả thiên tai nặng nề.
Đoàn tàu 200 tấn giữ cầu.
Chỉ trong tháng 11-2024, do ảnh hưởng của mưa lũ kéo dài, nhiều đoạn tuyến đã bị hư hỏng nghiêm trọng, sạt lở đe dọa trực tiếp đến an toàn chạy tàu và tính mạng người dân. Đặc biệt, tại các lý trình như Km1123+600 đến Km1139+100, Km1204+200 đến Km1219+742 và Km1337+900 đến Km1339+850, tình trạng sạt lở diễn ra với mức độ cực kỳ nguy hiểm.
Quyết định công bố tình huống khẩn cấp cho phép ngành đường sắt được áp dụng cơ chế đặc thù, dứt khoát bố trí vốn và nhân lực để thi công ngay, khắc phục hậu quả mà không cần thực hiện các thủ tục lập hồ sơ, đấu thầu theo quy trình thông thường.
Tuy nhiên, ngoài vị trí vừa nêu, đỉnh điểm căng thẳng lại diễn ra vào đầu tháng 12-2024. Nhiều vị trí đường sắt, đặc biệt là các cầu, phải gồng mình chống chọi với những cơn lũ hung dữ, trong đó có việc các hồ chứa thủy lợi, thủy điện xả lũ, "điều tiết qua tràn".
Tình hình trở nên cực kỳ nguy hiểm tại khu gian Long Thạnh – Sông Lũy (Km1520+800) và đặc biệt là cầu Móng (Ma Lâm, tỉnh Lâm Đồng). Đêm 3 rạng sáng 4-12, mưa cực lớn, kết hợp với việc hồ Sông Quao tăng lưu lượng xả từ 350 lên 500 m³/giây, biến sông Cái thành một dòng nước khủng khiếp và cầu Móng đứng trước nguy cơ bị cuốn trôi bất cứ lúc nào.
Thời điểm trên, tại khu gian Long Thạnh-Sông Lũy mực nước ngập mặt lăn ray từ 7–8cm. Từ 8 giờ 30 phút ngày 4-12, đơn vị quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt đã tổ chức cảnh báo và khống chế tốc độ chạy tàu xuống còn 5km/giờ khi qua khu vực, nhằm bảo đảm an toàn cho hoạt động vận tải.
Tại vị trí Km1531+123, nước dâng mạnh, chảy xiết gây ngập phần gối và dầm cầu, nguy cơ cầu Móng sẽ bị lũ cuốn trôi bất cứ lúc nào.
Cầu Móng đang oằn mình trước dòng lũ hung dữ trên sông Cái.
"Đây là tình huống rất cực đoan. Khi nước dâng cao, cường độ chảy xiết gây ra hiện tượng xói cục bộ dưới móng trụ và áp lực đẩy ngang cực lớn vào kết cấu dầm cầu. Việc nước ngập phần gối và dầm cầu Móng báo hiệu kết cấu đã bị đe dọa trực tiếp. Do đó, phải đặt an toàn lên hàng đầu, chấp nhận gián đoạn vận tải trong thời điểm cao điểm để tránh thảm họa sụp cầu", một kỹ sư đường sắt chia sẻ.
Trước tình hình gấp gáp, nguy hiểm này từ 10 giờ ngày 4-12, khi nước lũ tiếp tục dâng cao, ngành đường sắt đã đưa ra quyết định phong tỏa khu gian Ma Lâm-Long Thạnh, tạm dừng chạy tàu qua khu vực cho đến khi đủ điều kiện an toàn.
Để gia cố công trình và chống lại lực đẩy của dòng lũ, ngành đường sắt đã đưa ra giải pháp kỹ thuật sinh tử: Điều ngay 4 toa xe hàng với tổng tải trọng 200 tấn lên cầu Móng để giữ cầu từ trưa cùng ngày cho đến hôm sau nhằm bảo đảm an toàn cho kết cấu công trình.
Một kỹ sư đường sắt cho biết, hành động này không chỉ đơn thuần là tăng tải. Về mặt kỹ thuật, việc neo tải tĩnh lớn bằng đoàn tàu được đặt chính xác trên các nhịp cầu là một biện pháp chống lật và chống trôi hiệu quả. Sức nặng 200 tấn này hoạt động như một đối trọng khổng lồ giúp giữ chặt kết cấu dầm cầu, ngăn chặn nguy cơ cầu bị lũ cuốn trôi thành công.
PHƯƠNG NAM-VÕ TÙNG