Đây là một trong những nội dung được nêu tại Chỉ thị 34/CT-TTg ngày 11/12 của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh việc xét duyệt, mua - bán, cho thuê NƠXH; được đánh giá là những chỉ đạo rất quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng trong vấn đề này.
Trước đó, Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn NƠXH cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp đến 2030, riêng năm nay xây xong 100.000 căn. Theo số liệu của Bộ Xây dựng, tính tới cuối tháng 10/2025, cả nước có 696 dự án được triển khai, với khoảng 640.000 căn hộ. Ước tính khoảng 89.000 căn sẽ hoàn thành năm nay, đạt 89%, nghĩa là chưa hoàn thành kế hoạch đặt ra.
Thời gian gần đây, việc xét duyệt, mua, thuê mua, cho thuê NƠXH tại một số dự án ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM... còn một số bất cập và nguy cơ phát sinh tiêu cực. Tại một số dự án xuất hiện tình trạng cò mồi, môi giới trái phép, quảng cáo “suất ngoại giao, làm hồ sơ bảo đảm trúng”. Một số dự án công bố giá bán cao hơn mặt bằng chung 30 - 40%. Công tác hậu kiểm sau khi ký hợp đồng, theo dõi chuyển nhượng của cơ quan quản lý bị đánh giá chưa hiệu quả, tiềm ẩn nguy cơ đầu cơ, trục lợi chính sách…
Chỉ thị 34 yêu cầu các cơ quan chức năng tăng cường thanh, kiểm tra để bảo đảm giá bán NƠXH được tính đúng đủ, ngăn DN lợi dụng chính sách để trục lợi. Chủ đầu tư, DN vi phạm trong xét duyệt người mua nhà, hoặc các tổ chức, cá nhân có hoạt động môi giới trái phép, trục lợi chính sách cũng đều bị xử lý đúng quy định. UBND các tỉnh, thành chịu trách nhiệm toàn diện trước Chính phủ, Thủ tướng về kết quả thực hiện chính sách phát triển, bán, cho thuê, cho thuê mua NƠXH trên địa bàn. Địa phương phải công khai dự án sau khi khởi công, gồm thông tin (tên dự án, chủ đầu tư, địa điểm, nộp đơn đăng ký), tiến độ, quy mô, giá bán (tạm tính). Địa phương cũng phải kiểm tra, xác minh đúng người mua, hạn chế trường hợp một người nộp hồ sơ mua, thuê NƠXH tại nhiều dự án. Danh sách người được mua, thuê phải được công khai, cập nhật để phục vụ hậu kiểm.
Cũng theo chỉ thị, chủ đầu tư không được thu tiền đặt cọc hoặc ủy quyền cho các cá nhân, sàn giao dịch thu tiền này ngoài quy định. Về phía người mua, chỉ được nộp hồ sơ tại 1 dự án, không nhờ người khác đứng hộ tên trong hồ sơ.
Trên thực tế, tại một số địa phương như Hải Phòng, công tác xử lý vi phạm trong chính sách NƠXH đã được thực hiện rất tốt, kiên quyết thu hồi những căn bị mua bán, cho thuê sai quy định. Vì vậy, việc chấn chỉnh những tồn tại ở các địa phương là rất cần thiết, để nâng cao niềm tin của người dân, bảo đảm công bằng, thực hiện đúng các mục tiêu trong chính sách NƠXH.
Huỳnh Ngọc Hiếu