Trong NQ71/2025 khẳng đinh triết lý đột phá phát triển cần “bắt đầu từ đổi mới tư duy, nhận thức và thể chế”.
Thông thường Nghị quyết của Trung ương, cấp vĩ mô chỉ là tuyên bố chính trị mang tính định hướng, dưới dạng những nguyên lý cơ bản để đổi mới giáo dục và đào tạo. Trong NQ71/2025, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đưa ra rất kỳ vọng, cụ thể, có thể xác định, đong, đo đếm được và sẽ đánh giá hiệu quả, lượng hóa các mục tiêu theo từng giai đoạn phát triển giáo dục và đào tạo.
Trong đó, đề xuất chính sách ưu đãi đặc thù cho nhà giáo và nhân viên, tăng phụ cấp theo mức tối thiểu (70% cho giáo viên, 30% cho nhân viên, 100% ở vùng đặc biệt khó khăn), đồng thời huy động người giỏi ngoài ngành tham gia giảng dạy, nghiên cứu và khuyến khích họ chủ trì các hoạt động khoa học trong cơ sở giáo dục; thực hiện chế độ giảng viên đồng cơ hữu cho những người giỏi đang công tác tại các đơn vị sự nghiệp công lập; có cơ chế khuyến khích huy động người giỏi chủ trì các hoạt động nghiên cứu khoa học tại các cơ sở giáo dục.
Đây là sự quan tâm rất lớn của Đảng cho giáo dục, giáo viên, nhân viên trường học và thể hiện tính ưu việt của của Nhà nước ta. Lương cao không chỉ đời sống kinh tế được ổn định, khá giả so với các ngành nghề khác mà còn làm cho vị thế giáo dục được tôn vinh, níu chân đội ngũ không phải bỏ nghề và sẽ còn là điểm đến mơ ước cho học sinh phổ thông theo học ngành sư phạm.
Tiếp đó là việc “Bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học (ĐH) và dạy nghề, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Hàng năm chi tối thiểu 20% tổng chi ngân sách cho giáo dục và đào tạo, trong đó phân bổ chi cho đầu tư 5% và ít nhất 3% cho giáo dục đại học”. Đầu tư và giao quyền tự chủ cho giáo dục ĐH là “cởi trói”, không khác cuộc cách mạng “Khoán 10” năm 1988 trong nông nghiệp. Tự chủ sẽ là lợi thế và động lực để có thể đạt mục tiêu “ít nhất 8 cơ sở giáo dục ĐH thuộc nhóm 200 ĐH hàng đầu ở Châu Á và ít nhất 1 cơ sở giáo dục ĐH thuộc nhóm 100 ĐH hàng đầu thế giới”.
Bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu năm 2030 cung cấp miễn phí cho tất cả học sinh. Chi ngân sách giáo dục cao đồng nghĩa các nhiệm vụ tăng lương cho đội ngũ, miễn học phí cho học sinh và cấp phát miễn sách giáo khoa cũng như tăng cường cơ sở vật chất, nhất là trang thiết bị dạy học được củng cố và hoàn thiện hơn. Chỉ tiêu giáo dục và đào tạo phải hội nhập với khu vực và thế giới.
NQ71/2025 đặt ra vấn đề “Đổi mới mô hình trường chuyên, trường năng khiếu để tập trung ươm tạo nhân tài quốc gia, mở rộng các lớp chuyên khối STEM/STEAM. Tăng cường việc dạy và học ngoại ngữ, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học và dạy ngôn ngữ của các nước láng giềng”. Và phấn đấu để phần lớn trường học đạt chuẩn, trẻ em từ 3–5 tuổi đều được đến lớp, tất cả học sinh học hết cấp 2 và đa số thanh niên học xong cấp 3. Không nơi nào có tỉ lệ học xong cấp 3 dưới 60%. Các trường ĐH đều đạt chuẩn, 8 trong 10 trường nghề đạt chuẩn, trong đó 1 phần 5 trường được đầu tư hiện đại ngang tầm các nước phát triển ở châu Á.
Nghị quyết coi trọng và cân đối, hài hòa giữa tính toàn dân và tinh hoa, toàn diện, chuyên sâu dân tộc và toàn cầu. Với quyết tâm chính trị cao, nhiều kỳ vọng đặt ra NQ71/2025 sẽ đi vào cuộc sống, đưa giáo dục và đào tạo Việt Nam vững bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc.
Đặng Tự Ân