Ngày 21/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ. Một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm đó là kết quả sau gần 4 tháng việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó, các đồng chí lãnh đạo Quốc hội có phát biểu về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ với tư cách là “người trong cuộc”.
Cấp tỉnh phải giám sát thường xuyên cấp xã
Phát biểu tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chia sẻ với các địa phương về những vướng mắc trong phân cấp, phân quyền và thẩm quyền trong việc thực hiện chính quyền địa phương hai cấp và cho biết, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đều họp để chỉ đạo Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội, các bộ, ngành có liên quan tháo gỡ khó khăn.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.
Theo Chủ tịch Quốc hội, chỉ sau gần 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, còn những tồn tại, hạn chế như việc phân định chức năng, nhiệm vụ giữa các cấp còn chưa đồng bộ, chồng chéo, một số văn bản quy phạm pháp luật, thủ tục hành chính chưa được điều chỉnh kịp thời, gặp khó khăn trong các lĩnh vực đất đai, xây dựng, môi trường, nhà đất, tư pháp, hộ tịch... Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, việc thừa, thiếu cán bộ, công chức; trụ sở xã chật hẹp, thiếu phòng ban là có. Tuy nhiên, Trung ương cho phép các địa phương xử lý linh hoạt, trong điều kiện chưa xây dựng trụ sở mới, chưa có điều kiện, các tổ chức, cơ quan của cấp xã sẽ đặt ở các địa điểm khác nhau. Trong bối cảnh đó, các địa phương quyết liệt đẩy mạnh việc chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ để người ít, nhưng việc chạy.
Chủ tịch Quốc hội lấy ví dụ, tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội thông qua rất nhiều luật, nếu không áp dụng việc chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI thì sẽ không hoàn thành nhiệm vụ lập pháp; đồng thời nhấn mạnh “đây là cuộc cách mạng với những khó khăn, thử thách mà cá nhân nào không thực hiện được thì nghỉ”.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trong giám sát thực thi việc thực hiện chính quyền địa phương hai cấp thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ, dẫn đến một số hạn chế ban đầu, chưa phát huy hiệu quả, đặc biệt là ở địa phương, nông thôn và đô thị hóa. Vì thế, cấp tỉnh phải giám sát thường xuyên cấp xã, thiếu gì phải bổ sung.
“Không ai khác hơn là Chính phủ, Bộ Nội vụ, các địa phương triển khai các giải pháp đồng bộ tập trung vào cải cách hành chính, nâng cao năng lực, hỗ trợ nguồn lực. Một là phải hoàn thiện khung pháp lý, hướng dẫn thực thi. Bây giờ luật cơ bản đầy đủ, còn lại là thông tư hướng dẫn. Thứ hai là làm sao xây dựng văn bản sửa đổi quy định pháp luật rõ ràng để phân cấp, phân quyền. Thứ ba là rà soát, điều chỉnh biên chế cán bộ, thực hiện rà soát năng lực cán bộ để phân làm sao cho phù hợp, hạn chế kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn" - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và cho rằng, cần khẩn trương thành lập các đơn vị sự nghiệp công lập, cung cấp dịch vụ công cơ bản ở xã, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp ngoài Nhà nước tham gia; nâng cao năng lực cán bộ, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ; tăng cường năng lực Ban thanh tra nhân dân ở địa phương, thường xuyên tổ chức các cuộc họp với nhân dân để đánh giá hoạt động, đồng thời tăng cường việc giám sát.
Rà soát toàn diện chính sách tiền lương, phụ cấp và an sinh
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu cho biết nhìn tổng thể, chính quyền địa phương 2 cấp sau sắp xếp đang vận hành tốt, không có gián đoạn hay đứt gãy. Bộ trưởng Nội vụ cũng cho rằng những băn khoăn của các đại biểu là hoàn toàn xác đáng, vì “bản thân tôi là người trong cuộc, nên rất hiểu những khó khăn, bất cập hiện nay”.
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã hiện vẫn là vấn đề nổi cộm, cơ cấu và năng lực của cán bộ cấp xã còn chưa đáp ứng được yêu cầu trong bối cảnh nhiệm vụ, chức năng ngày càng nhiều và phức tạp hơn. Về tổ chức bộ máy, hiện mới chỉ có các hướng dẫn hành chính, chưa hình thành khung thể chế ổn định. Do đó, thời gian tới cần điều chỉnh căn bản về thể chế để bảo đảm tính thống nhất và hiệu lực trong vận hành.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại tổ.
Một nội dung được Bộ trưởng Bộ Nội vụ đặc biệt lưu ý là phân cấp, phân quyền. Qua rà soát, Bộ Nội vụ xác định cấp xã hiện còn 859 nhiệm vụ (giảm so với con số 1.060 trước đây do loại bỏ các nhiệm vụ trùng lặp). Trong khi đó, Trung ương đang phân cấp cho cấp tỉnh tới 949 nhiệm vụ – một khối lượng công việc rất lớn.
“Như vậy, mức độ phân cấp từ Trung ương xuống địa phương đạt khoảng 56%. Con số này vẫn còn thấp so với yêu cầu thực tiễn, cần tiếp tục điều chỉnh để địa phương được quyết và chịu trách nhiệm thực chất hơn” – Bộ trưởng Bộ Nội vụ phân tích và cho biết, nhiệm vụ trọng tâm hiện nay là hoàn thiện toàn bộ hệ thống thể chế vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó ưu tiên hoàn thành các tiêu chí phân loại đơn vị hành chính và tiêu chuẩn đô thị. Đây là cái gốc để thực hiện chính sách quy hoạch, kế hoạch và chiến lược phát triển. Phân loại rõ ràng mới có thể giao chỉ tiêu biên chế, xác định vị trí việc làm và tính toán phụ cấp, chế độ chính sách hợp lý cho từng địa phương.
Các đại biểu tại phiên họp.
Cùng với đó, Bộ trưởng Nội vụ cho biết các bộ, ngành đang khẩn trương rà soát lại toàn bộ cơ chế, chính sách tiền lương, phụ cấp và an sinh xã hội để phù hợp với việc phân loại đơn vị hành chính và nâng cao chất lượng cán bộ, công chức cấp xã vì trước đây cán bộ xã chỉ thực hiện những công việc đơn giản, nhưng hiện nay khối lượng và yêu cầu nhiệm vụ đã tăng rất cao. “Anh em cơ sở làm được như hiện nay là rất đáng trân trọng, nhưng mục tiêu phải hướng tới hai yêu cầu: vừa kiến tạo phát triển, vừa phục vụ người dân tốt hơn” – Bộ trưởng Bộ Nội vụ nêu ý kiến và cho biết Bộ Nội vụ sẽ có hướng dẫn cụ thể trong thời gian tới, hiện đang chuẩn bị dự thảo nghị định về sắp xếp thôn, bản, tổ dân phố, dự kiến hoàn thành trước tháng 5/2026. Đồng thời, việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp và doanh nghiệp Nhà nước cũng được triển khai theo kế hoạch của Ban Chỉ đạo Trung ương và Chính phủ.
Phương Thủy