Robot và AI đang giúp thay đổi diện mạo nền kinh tế Trung Quốc

3 giờ trướcBài gốc

Robot hình người làm việc tại nhà máy sản xuất máy giặt của Midea ở thành phố Kinh Châu, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Ảnh: WSJ

Dựa vào AI và robot để củng cố vai trò công xưởng của thế giới

Dù mục tiêu AI dài hạn của Trung Quốc không kém phần tham vọng so với các tập đoàn công nghệ Mỹ, nhưng ưu tiên trước mắt của Bắc Kinh là củng cố vai trò công xưởng của thế giới trong nhiều thập niên tới.

Ưu tiên này có thể được nhìn thấy trên khắp đất nước rộng lớn thông qua hàng chục công ty công nghệ đang tận dụng AI để chuyển đổi mọi công đoạn sản xuất và xuất khẩu hàng hóa.

AI đang giúp Trung Quốc hướng đến một tương lai khi mà các nhà máy có thể “tự suy nghĩ và hành động”, vượt lên các nhiệm vụ được lập trình sẵn tại các nhà máy tự động hóa truyền thống.

AI có thể tiếp tục thúc đẩy sự phát triển của các “nhà máy tối”, với mức độ tự động hóa cao đến mức hoạt động diễn ra suốt ngày đêm mà không cần ánh đèn.

Những tiến bộ này xuất hiện khi dân số Trung Quốc đang giảm dần, giới trẻ tránh xa công việc nhà máy và làn sóng phản đối hàng xuất khẩu giá rẻ của Trung Quốc đang gia tăng ở nhiều nước.

Đồng thời, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cam kết đưa việc sản xuất về nước thông qua chính sách thuế quan cao đối với hàng hóa Trung Quốc.

AI cung cấp một giải pháp để ngăn chặn những rủi ro đó bằng cách giúp Trung Quốc sản xuất và vận chuyển nhiều hàng hóa hơn, nhanh hơn, rẻ hơn và với ít nhân công hơn.

Theo Liên đoàn Robot Quốc tế (IFR), Trung Quốc đã lắp đặt 295.000 robot công nghiệp hồi năm ngoái, gần gấp 9 lần Mỹ và nhiều hơn tổng số robot lắp đặt của các nước còn lại trên thế giới.

Trong số 131 nhà máy và khu công nghiệp toàn cầu được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) công nhận về năng lực nâng cao năng suất thông qua các công nghệ tiên tiến như AI, 45 nằm ở Trung Quốc đại lục, trong khi chỉ có 3 ở Mỹ.

Ví dụ, tại “nhà máy tối” của hãng thép Baosteel ở Thượng Hải, chỉ có 3 nhân viên vận hành ngồi trước hàng chục màn hình theo dõi dữ liệu thời gian thực.

Với giới lãnh đạo Trung Quốc, các nhà máy mạnh mẽ là điều cần thiết để tạo ra nền kinh tế mạnh mẽ. Một phần tư giá trị gia tăng GDP của Trung Quốc đến từ sản xuất, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu.

Một rủi ro là AI có thể tàn phá nhiều việc làm trong nhà máy hơn dự kiến, khiến Trung Quốc đối mặt với tình trạng thất nghiệp. Tuy nhiên, Bắc Kinh đặt cược rằng dân số đang giảm sẽ thúc đẩy năng suất mà không làm tăng tỷ lệ thất nghiệp.

“Áp dụng AI là một nhiệm vụ cần thiết chứ không phải tùy chọn”, Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc Trương Vân Minh nói gần đây.

"Bộ não AI" vận hành nhà máy

Khi bắt đầu mở cửa kinh tế vào cuối thập niên 1970, Trung Quốc có lợi thế nguồn cung lao động giá rẻ dồi dào. Hàng triệu công nhân nhập cư rời bỏ làng quê để đến làm việc tại các dây chuyền lắp ráp ở những tỉnh thành duyên hải.

Ngày nay, mức lương trung bình tại các nhà máy ở Trung Quốc cao hơn nhiều so với các quốc gia như Ấn Độ. Nhiều thanh niên Trung Quốc không còn muốn làm việc trong nhà máy. Bắc Kinh dự báo tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề trong các lĩnh vực sản xuất chủ chốt có thể lên tới 30 triệu người trong năm nay.

Nhưng AI không phải là chìa khóa vạn năng cho mọi vấn đề kinh tế của Trung Quốc. Ở những lĩnh vực như AI tiên tiến và chip, Trung Quốc vẫn tụt hậu so với Mỹ.

Lợi thế của Trung Quốc nằm ở quy mô và tham vọng, không chỉ tại các trung tâm công nghệ mà còn ở những địa phương như Kinh Châu – thành phố 5 triệu dân bên sông Dương Tử, nơi đặt các cơ sở sản xuất lớn của Midea, một trong những hãng thiết bị gia dụng lớn nhất thế giới.

Gần một thập kỷ trước, Midea thể hiện tham vọng tự động hóa bằng cách mua lại quyền kiểm soát công ty robot Kuka (Đức). Hiện nay, các robot Kuka tại nhà máy sản xuất máy giặt của Midea ở Kinh Châu được vận hành bởi “bộ não nhà máy AI”, hoạt động như hệ thần kinh trung ương điều khiển hầu hết hoạt động trong nhà máy.

Bộ não này quản lý 14 tác nhân ảo có khả năng trao đổi và tìm ra cách tối ưu nhất để thực hiện nhiệm vụ. Đây là bước tiến hướng tới mục tiêu tự động hóa sâu hơn bằng AI.

“Bạn nhập tất cả dữ liệu và để AI tự xử lý”, Xi Wei, Giám đốc Trung tâm Đổi mới robot hình người của Midea, cho biết.

Ở một số công đoạn vẫn cần con người, nhân viên Midea đeo kính hỗ trợ AI để phát hiện lỗi sản phẩm dựa trên dữ liệu lịch sử. Các quy trình kiểm tra vốn mất 15 phút nay chỉ còn 30 giây.

AI và robot đã giúp doanh thu trên mỗi lao động của Midea tăng gần 40% giai đoạn 2015–2024.

Tại cảng Thiên Tân của Trung Quốc, hơn 88% thiết bị vận hành container cỡ lớn đã được tự động hóa. Ảnh: WSJ

DeepSeek và Huawei giúp Trung Quốc tự chủ AI

Mỹ đang cố gắng hạn chế tiến bộ AI của Trung Quốc bằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu để ngăn tiếp cận chip tiên tiến.

Tuy nhiên, thành công của startup DeepSeek cho thấy kỹ năng của kỹ sư Trung Quốc trong việc phát triển mô hình AI giá rẻ nhưng hiệu suất cao.

Người dân Trung Quốc cũng lạc quan về AI: khảo sát cho thấy 83% tin rằng sản phẩm và dịch vụ AI mang lại nhiều lợi ích hơn tác hại—tỷ lệ cao gấp đôi Mỹ.

Bên cạnh DeepSeek, Huawei là lá cờ đầu trong nỗ lực tự chủ công nghệ. Tập đoàn này triển khai loạt mô hình ngôn ngữ lớn và dịch vụ AI hỗ trợ nhà máy.

Kỹ sư Huawei được đưa vào làm việc tại Conch Group, nhà sản xuất xi măng khổng lồ ở thành phố Vu Hồ, cách Thượng Hải 320 km về phía tây.

Để vượt qua tình trạng dư thừa xi măng trong nước, Conch áp dụng AI cho sản xuất clinker—thành phần xi măng được tạo bằng cách nung đá vôi và nguyên liệu thô ở nhiệt độ cao.

Conch và Huawei phát triển công cụ AI dự đoán chính xác cường độ clinker và kiểm soát năng lượng lò nung. Các băng chuyền tại nhà máy được AI giám sát, giúp phản ứng nhanh khi xảy ra sự cố.

Nhờ AI, họ dự đoán cường độ clinker với độ chính xác hơn 85%, so với 70% trước đây. Điều này cho phép điều chỉnh tỷ lệ nguyên liệu thô và tránh sản xuất clinker lỗi.

Theo Conch, mô hình AI giúp giảm 1% lượng than tiêu thụ, tương đương 300.000 đô la/năm trên một dây chuyền. Mục tiêu đến năm 2026 là giảm 2%, tiết kiệm hàng chục triệu đô la nếu nhân rộng.

Tập trung nâng cấp cảng biển

Một ưu tiên đặc biệt của Chủ tịch Tập Cận Bình là nâng cấp các cảng để củng cố vị thế sản xuất của Trung Quốc.

Cảng Thiên Tân, một trong những cảng lớn nhất Trung Quốc, hợp tác với Huawei triển khai đội xe tải tự lái và hệ thống OptVerse AI Solver, có khả năng tối ưu hàng chục triệu biến số như lịch trình tàu đến và công suất cần cẩu.

Theo Huawei, việc lập kế hoạch bốc dỡ tại cảng trước đây mất 24 giờ, nay chỉ còn 10 phút.

Năm ngoái, cảng này ra mắt PortGPT, mô hình AI do Huawei đồng phát triển. PortGPT phân tích video và hình ảnh theo thời gian thực, có thể thay thế nhân viên giám sát an toàn trong tương lai.

Mức tự động hóa cao giúp cảng Thiên Tân sử dụng ít hơn 60% nhân công so với cảng truyền thống.

Theo WSJ

Lê Linh

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/robot-va-ai-dang-giup-thay-doi-dien-mao-nen-kinh-te-trung-quoc/