Rối loạn mỡ máu: Nguy cơ đột quỵ ở người trẻ

5 giờ trướcBài gốc

Tỷ lệ trẻ hóa bệnh rối loạn mỡ máu gia tăng

Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ vừa điều trị cho bệnh nhân N.T.H (37 tuổi, Cẩm Khê) thể trạng gầy (1m50, 45kg) nhưng mỡ máu cao gấp 37 lần mức bình thường – tình trạng thường gặp ở người béo phì. Bệnh nhân được chẩn đoán viêm tụy cấp do tăng triglycerid, men tụy cũng tăng gấp 2,5 lần. Theo bác sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, đây là nguyên nhân hiếm gặp (1–4% ca viêm tụy cấp) nhưng có thể gây biến chứng nặng, thậm chí tử vong nếu không xử trí kịp thời.

Túi mỡ được các bác sĩ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ lọc ra từ cơ thể của bệnh nhân N.T.H (37 tuổi, ở Cẩm Khê, Phú Thọ). Ảnh: BVCC

Tại Hà Nội, chị N.H.A. (32 tuổi, gầy, 43kg) dù khám sức khỏe định kỳ nhưng vẫn sốc khi biết chỉ số triglyceride lên tới 9 mmol/L – vượt xa ngưỡng an toàn (dưới 1,7 mmol/L), tiềm ẩn nguy cơ viêm tụy cấp. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Mai (Bệnh viện Nội tiết T.Ư), rối loạn mỡ máu không chỉ gặp ở người béo mà cả người gầy, nhất là bệnh nhân tiểu đường, bệnh lý tụy hoặc rối loạn chuyển hóa. Bệnh viện ghi nhận tới 25% bệnh nhân rối loạn mỡ máu là người trẻ dưới 35 tuổi.

Nhiều trường hợp chỉ mới 30–32 tuổi đã bị biến chứng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ do mỡ máu cao nhưng chủ quan không điều trị. Có bệnh nhân nhập viện với chỉ số triglyceride lên tới 20 mmol/L, buộc phải điều trị khẩn cấp vì nguy cơ tử vong do viêm tụy cấp.

Một trường hợp khác, chị M.P.T. (29 tuổi, Hà Nội), phát hiện triglyceride tăng cao ngay trong thai kỳ (từng lên đến 16 mmol/L) dù chức năng gan, thận, đường huyết bình thường. Bác sĩ nghi ngờ yếu tố di truyền do gia đình cũng có người bị mỡ máu cao.

Hậu quả khôn lường

Tỷ lệ rối loạn mỡ máu đang gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Tại Việt Nam, nhóm từ 25–34 tuổi ghi nhận mức tăng khoảng 4,9% so với giai đoạn 2010–2020. Sau năm 2020, tốc độ này tăng nhanh hơn, nhất là ở các quốc gia đang đô thị hóa mạnh. Theo HCDC, tỷ lệ người có cholesterol cao đã tăng từ 30% lên 44,1%.

Bác sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Mai cho biết, mức tăng 4–5% mỗi năm tưởng nhỏ nhưng cộng dồn nhiều năm sẽ tạo ra số ca mắc mới rất lớn – hàng trăm trường hợp mỗi năm.

Bác sĩ Nguyễn Mạnh Hùng – Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ khám cho bệnh nhân. Ảnh: BVCC

Thống kê từ Bệnh viện Nội tiết T.Ư và một số bệnh viện tuyến cuối tại Hà Nội trong 5 năm gần đây cho thấy, số ca bị mỡ máu cao ở người dưới 40 tuổi tăng khoảng 15-20% mỗi năm. Đáng lo hơn, không ít bệnh nhân chỉ tình cờ phát hiện khi đi khám sức khỏe hoặc cấp cứu vì đột quỵ sớm.Sự gia tăng nhanh chóng này đồng nghĩa với việc gần một nửa dân số Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn của các bệnh tim mạch nguy hiểm như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Nếu không có những biện pháp can thiệp quyết liệt và hiệu quả, gánh nặng bệnh tật do rối loạn mỡ máu và các biến chứng tim mạch sẽ ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và hệ thống y tế. Một khảo sát về thói quen ăn uống của thanh niên Việt Nam năm 2024 cho thấy 64% người trẻ ăn đồ chiên rán từ 2-3 lần/tuần và tiêu thụ đồ uống ngọt gần như mỗi ngày.

Dù Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cảnh báo, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người trẻ hút thuốc và sử dụng rượu bia đang ở mức cao nhất Đông Nam Á. Điều đáng nói, mỡ máu cao ở người trẻ rất khó phát hiện vì hầu hết không có triệu chứng rõ rệt. Khi bệnh kéo dài mà không kiểm soát, người trẻ sẽ đối mặt với các biến chứng nguy hiểm. Đó là tăng nguy cơ xơ vữa động mạch sớm, dễ dẫn đến đột quỵ não, nhồi máu cơ tim khi mới ngoài 30-40 tuổi. Một báo cáo tại Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận trong các ca nhồi máu cơ tim cấp nhập viện dưới 40 tuổi, có tới 72% bệnh nhân có mỡ máu cao mà không biết trước.

“Mỡ máu không liên quan trực tiếp đến thể hình. Mỡ xấu có thể âm thầm tích tụ trong mạch máu dù cơ thể gầy gò, đe dọa sức khỏe tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ” - bác sĩ Đoàn Dư Mạnh - Hội Bệnh mạch máu Việt Nam cảnh báo.

Các bác sĩ khuyến cáo, người trẻ nên duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, hạn chế dầu mỡ, tăng cường rau xanh và chất xơ, tập thể dục đều đặn; kông lạm dụng rượu bia, thuốc lá; kiểm tra sức khỏe định kỳ mỗi năm 1 đến 2 lần ngay cả khi cảm thấy cơ thể vẫn đang khỏe mạnh. Đặc biệt, người trẻ không nên chủ quan với mỡ máu cao. Dù không có triệu chứng, nhưng người trẻ nên đi kiểm tra mỡ máu định kỳ bắt đầu từ năm 25 tuổi.

Mỡ máu cao có thể là bệnh có yếu tố di truyền phức tạp, không phải chỉ một gene mà là sự kết hợp của nhiều gene khác nhau. Bố mẹ có thể mang những biến thể nhẹ, tuy nhiên khi truyền sang con, sự cộng hưởng làm bệnh bộc lộ rõ rệt hơn. Vì thế, cùng một gia đình nhưng mức độ rối loạn mỡ máu ở mỗi người lại rất khác nhau, có người chỉ tăng nhẹ, có người lại biểu hiện nặng ngay từ tuổi còn trẻ. Triglyceride cao là một “kẻ khó chịu thầm lặng”, không gây ra cảm giác đau đớn ngay lập tức, nhưng khi vượt quá 10–11 mmol/L thì nguy cơ viêm tụy cấp có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Với phụ nữ mang thai, nội tiết tố của nhau thai lại càng làm triglyceride tăng thêm. Vì vậy nếu không kiểm soát sẽ gây ảnh hưởng lớn cho cả mẹ và con là rất lớn.

Bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai

Thanh Bình

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/roi-loan-mo-mau-nguy-co-dot-quy-o-nguoi-tre.839894.html