Rủi ro kinh tế và chính trị hiện hữu khi mối đe dọa đóng cửa chính phủ Mỹ gia tăng

10 giờ trướcBài gốc

Rủi ro kinh tế và chính trị hiện hữu khi mối đe dọa đóng cửa chính phủ Mỹ gia tăng

Đợt đóng cửa chính phủ gần nhất và dài nhất trong lịch sử Mỹ diễn ra vào nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, kéo dài hơn một tháng từ cuối năm 2018 đến đầu năm 2019. Từ đó đến nay, nhiều thỏa hiệp vào phút chót đã giúp tránh kịch bản gián đoạn tương tự. Nhưng năm nay, khả năng đóng cửa gần như chắc chắn khi cả đảng Dân chủ và Cộng hòa đều siết chặt lập trường trước thời hạn.

Tối thứ Tư, Nhà Trắng công bố bản ghi nhớ cho biết việc đóng cửa sẽ dẫn tới sa thải hàng loạt ở các chương trình liên bang không phù hợp với ưu tiên của ông Trump. Lãnh đạo Dân chủ tuyên bố sẽ không chấp nhận dự luật chi tiêu nếu không có nhượng bộ về y tế, như gia hạn trợ cấp phí bảo hiểm Obamacare và hủy cắt giảm Medicaid của ông Trump. Trong khi đó, phe Cộng hòa tập trung chỉ trích đề xuất tài trợ của đảng Dân chủ, vốn có thể cho phép một số bang mở rộng bảo hiểm y tế cho nhiều người nhập cư không giấy tờ hơn. Luật thuế của ông Trump đã tìm cách trừng phạt những bang này bằng việc giảm mức hoàn trả Medicaid.

Ông Trump nhanh chóng tận dụng thông điệp này, cáo buộc phe Dân chủ muốn trao “người nhập cư bất hợp pháp” quyền tiếp cận dịch vụ y tế. Tuy nhiên, phía Dân chủ khẳng định họ không tìm cách cấp trợ cấp Obamacare hay Medicaid liên bang cho người nhập cư bất hợp pháp.

Các biện pháp cứng rắn này làm gia tăng nguy cơ gián đoạn nền kinh tế Mỹ vốn đã suy yếu ở thị trường lao động. Giới đầu tư theo dõi sát tình hình tại Washington và những tác động có thể xảy ra đối với thất nghiệp cũng như việc công bố các số liệu kinh tế then chốt.

Andrew Hollenhorst, kinh tế trưởng Mỹ tại Citi, cảnh báo rằng sa thải trong thời gian đóng cửa có thể làm tăng “gánh nặng kinh tế ngắn hạn” và “tác động rõ ràng nhất, ít nhất là ban đầu đối với thị trường, sẽ là việc trì hoãn công bố dữ liệu quan trọng như báo cáo việc làm tháng 9”.

Lo ngại về bế tắc ngân sách là một trong những yếu tố đè nặng lên thị trường chứng khoán hôm thứ Năm, khi S&P 500 thu hẹp phần nào đà giảm buổi sáng. Nhà quản lý danh mục Vikram Rai của Fny Capital Management LP, nhận định cổ phiếu nhiều khả năng sẽ tiếp tục trượt dần cho đến khi “mớ hỗn loạn đóng cửa chính phủ” được giải quyết.

Nguy cơ sa thải hàng loạt nhân viên liên bang khiến nhà đầu tư đặc biệt cảnh giác, bởi mọi cú sốc đến triển vọng lao động đều có thể ảnh hưởng đến chính sách lãi suất của Fed. Phe Dân chủ tại Thượng viện - những người mà phe Cộng hòa cần phiếu để thông qua dự luật chi tiêu - tỏ ra kiên định hơn nhiều so với sáu tháng trước, khi một số thành viên đã nhượng bộ trong cuộc đối đầu trước đó.

Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen của Maryland, nơi có nhiều nhân viên liên bang sinh sống, chỉ trích ông Trump đang gây hại trực tiếp cho người dân Mỹ. Các lãnh đạo Cộng hòa phần lớn giữ im lặng trước lời đe dọa sa thải hàng loạt, song Thượng nghị sĩ Bernie Moreno (Ohio) tuyên bố ông ủng hộ việc sa thải vĩnh viễn nếu tình trạng đóng cửa kéo dài.

Tại Nhà Trắng, ông Trump đổ lỗi cho phe Dân chủ vì yêu cầu đưa vấn đề y tế vào dự luật chi tiêu: “Đây là trò chính trị của phe Dân chủ. Họ đang đòi hỏi một điều hoàn toàn phi lý”.

Đe dọa sa thải hàng loạt xuất hiện sau khi ông Trump hủy kế hoạch gặp lãnh đạo thiểu số Thượng viện Chuck Schumer và lãnh đạo thiểu số Hạ viện Hakeem Jeffries, cả hai đều tuyên bố sẽ không bị khuất phục.

“Những vụ sa thải vô lý này hoặc sẽ bị tòa án bác bỏ, hoặc chính quyền sẽ buộc phải thuê lại nhân viên”, Schumer nói.

Trước đó, phe Dân chủ tại Thượng viện đã chặn dự luật chi tiêu ngắn hạn của Đảng Cộng hòa và yêu cầu đàm phán để gia hạn trợ cấp y tế, tránh tình trạng phí bảo hiểm Obamacare tăng vọt.

Thông thường, nhiều nhân viên liên bang bị buộc nghỉ tạm thời trong giai đoạn đóng cửa và được truy lĩnh lương sau đó. Nhưng bản ghi nhớ của OMB (Văn phòng Quản lý và Ngân sách) nêu rõ chính quyền sẽ tận dụng việc đóng cửa để loại bỏ các chương trình không ủng hộ, đồng nghĩa với nguy cơ nhiều nhân viên liên bang mất việc thực sự. Ngay cả khi tòa án đảo ngược quyết định, họ vẫn có thể đối mặt với thời gian dài không có thu nhập.

Tình hình càng nghiêm trọng hơn bởi thị trường lao động Mỹ đang chững lại. Tốc độ tạo việc làm suy yếu rõ rệt những tháng gần đây, trong khi khu vực Washington vốn đã chịu sức ép từ các đợt cắt giảm chi tiêu liên bang trước đó, khiến nhiều nhân viên khó tìm công việc phù hợp. Tỷ lệ thất nghiệp ở Virginia, nơi có đông nhân viên và nhà thầu liên bang sinh sống, gần như tăng đều mỗi tháng từ đầu năm. Tỷ lệ thất nghiệp ở Washington và Maryland cũng đang đi lên.

Everett Kelley, Chủ tịch Liên đoàn Nhân viên Chính phủ Mỹ (AFGE), kêu gọi ông Trump và phe Dân chủ ngồi lại đàm phán để tránh khủng hoảng ngân sách: “Con đường duy nhất phía trước là thỏa hiệp. Tổng thống và lãnh đạo quốc hội phải ngồi lại thương lượng thiện chí”.

Phe Dân chủ cáo buộc ông Trump đã tiến hành các vụ sa thải trái luật ngay cả khi chưa có sự phê chuẩn của quốc hội. Về phía ông Trump, rủi ro chính trị cũng không nhỏ, với việc sa thải hàng loạt và cắt giảm dịch vụ công có thể khiến ông bị quy trách nhiệm nếu nền kinh tế rơi vào suy thoái.

Chuyên gia ngân sách Bobby Kogan của Trung tâm Tiến bộ Mỹ cảnh báo việc cắt giảm nhân sự phải tuân theo quy định và thỏa ước lao động tập thể, đồng thời chi tiền cho các vụ sa thải vĩnh viễn có thể vi phạm luật điều hành thời kỳ đóng cửa. Lãnh đạo Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết ông tin rằng tòa án sẽ vẫn hoạt động để xử lý các vấn đề này, dù giới chức tư pháp liên bang cảnh báo do ngân sách eo hẹp, hệ thống tòa án có thể bắt đầu đóng cửa từ ngày 3/10.

Ngay cả khi không có sa thải hàng loạt, OMB vẫn có quyền xác định hoạt động nào là “thiết yếu” hoặc “không thiết yếu” trong giai đoạn đóng cửa, và những quyết định này nhiều khả năng phản ánh ưu tiên chính trị của ông Trump, qua đó tập trung nhiều gánh nặng hơn lên các chương trình do phe Dân chủ bảo trợ.

Một lợi thế quan trọng đối với Nhà Trắng, như bản ghi nhớ OMB nêu, là các ưu tiên cốt lõi của ông Trump trong lĩnh vực quân sự và an ninh nội địa đã được tài trợ ngoài quy trình phân bổ ngân sách hàng năm. Những khoản này được tăng thêm 320 tỷ USD nhờ dự luật thuế khổng lồ của Trump và vẫn tiếp tục chảy ngay cả khi chính phủ đóng cửa.

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện dự kiến tổ chức thêm một cuộc bỏ phiếu về dự luật chi tiêu ngắn hạn kéo dài đến ngày 21/11 sau khi Thượng viện trở lại làm việc hôm thứ Hai. Họ sẽ cần ít nhất bảy phiếu từ phe Dân chủ để thông qua dự luật.

Đại Hùng

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/rui-ro-kinh-te-va-chinh-tri-hien-huu-khi-moi-de-doa-dong-cua-chinh-phu-my-gia-tang-170774.html