Rừng trong lòng phố - Bài cuối: Lấy tự nhiên làm gốc

15 giờ trướcBài gốc

Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà là nơi đàn voọc chà vá chân nâu trú ngụ. Ảnh: Văn Dũng/TTXVN

Từ Sơn Trà, nơi đàn voọc chà vá chân nâu trú ngụ, đến Bà Nà – Núi Chúa giữ nguồn nước, hay đèo Hải Vân chắn gió, Ngũ Hành Sơn làm phên chắn cát, rừng ở Đà Nẵng đều mang một vai trò chức năng. Chúng là những lá chắn sinh thái cho đô thị hóa, chứ không chỉ là những mảng xanh biểu trưng.

Với tỷ lệ che phủ rừng đạt 44,67% vào năm 2024, Đà Nẵng là một trong số rất ít đô thị biển Việt Nam giữ được diện tích rừng lớn và liên tục đến vậy. Nhưng đặc biệt là có cả rừng nguyên sinh, rừng tự nhiên giữa phố; giữ được rừng giữa phố không đơn giản là giữ cây, mà là giữ một định hướng phát triển bền vững lấy tự nhiên làm gốc.

Giữ rừng là giữ nghĩa tình giữa đô thị và tự nhiên. Điều tưởng như hiển nhiên nhưng cần được thực hiện một cách cẩn trọng mỗi ngày – từ tuần tra chống cháy, đến trồng lại từng khoảng trống. Tuy nhiên, thách thức đang ngày càng lớn, đô thị mở rộng, thời tiết cực đoan gia tăng, nhân lực tuần tra hạn chế, công nghệ giám sát thiếu đồng bộ. Trong khi thành phố Đà Nẵng đang vận hành IOC để theo dõi giao thông, môi trường, an ninh… thì rừng vẫn là “vùng trắng” công nghệ.

Đà Nẵng hiện vẫn chưa tích hợp dữ liệu rừng với hệ thống điều hành đô thị thông minh, và vẫn phụ thuộc vào tuần tra thủ công trong khi đó, nhiều địa phương trong cả nước đã triển khai hệ thống giám sát rừng bằng drone, cảm biến nhiệt độ đất, phần mềm cảnh báo cháy sớm. Việc định danh từng khoảnh rừng, số hóa cây cổ thụ, tích hợp dữ liệu GIS giúp họ quản lý hiệu quả hơn và bảo vệ chủ động hơn.

Cũng tại Sơn Trà, nơi được ví như “lá phổi xanh” của thành phố, việc giữ rừng không chỉ là câu chuyện của khung pháp lý hay ý thức cộng đồng, mà còn là sự chuẩn bị thầm lặng trước hiểm họa cháy rừng mùa khô.

Đà Nẵng đã sớm triển khai các biện pháp phòng cháy chữa cháy rừng mang tính chiến lược. Trong đó, lực lượng kiểm lâm phối hợp cùng chính quyền các phường ven rừng, các đơn vị quốc phòng, biên phòng… xây dựng phương án tuần tra, cảnh báo sớm và tổ chức lực lượng phản ứng nhanh. Tại các điểm du lịch nhạy cảm như cây đa di sản, đường lên đỉnh Bàn Cờ, những biển cảnh báo cháy được dựng lên cùng với camera giám sát và hệ thống liên lạc khẩn cấp.

Cây đa di sản nghìn năm tuổi tại Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà, lá phổi xanh giữ “nhịp thở” cho thành phố Đà Nẵng. Ảnh: Kha Phạm/TTXVN

Không chỉ là ứng phó, thành phố còn đẩy mạnh việc phục hồi các vùng rừng bị thoái hóa, trồng cây bản địa có khả năng chống cháy tốt hơn và hạn chế các loại cây dễ bắt lửa. Mô hình “Tổ tự quản bảo vệ rừng” tại các khu dân cư giáp ranh cũng giúp đưa cộng đồng vào cuộc, từ phát hiện, báo tin đến tham gia dập tắt các đám cháy nhỏ trước khi lan rộng.

Những nỗ lực ấy không chỉ giữ lại màu xanh của Sơn Trà – Ngũ Hành Sơn, mà còn củng cố cho Đà Nẵng vị thế của một thành phố sinh thái thực sự, nơi con người và rừng cùng thở trong lành, ngay giữa lòng đô thị hiện đại. Đó là thành quả của hàng ngàn hành động nhỏ từ người dân, những người không coi rừng là “ngoại vi” của đô thị, mà là phần ruột thịt của nơi họ sống.

Anh Hoàng Thế Lực, cư dân phường Nại Hiên Đông, quận Sơn Trà cho rằng: “Sau giai đoạn cơ quan Nhà nước xử lý tình trạng xây biệt thực trái phép trên triền núi Sơn Trà, mấy năm gần đây, rừng Sơn Trà được bảo vệ thật sự tốt; người dân đồng lòng, có trách nhiệm cùng bảo vệ hệ sinh thái mà mình “cùng thở”.

Cũng như phần đông những cư dân Đà Nẵng đến từ nơi khác, anh Hoàng Thế Lực, ông Nguyễn Xuân Trường không chỉ chọn sống gần rừng, mà còn nhiều năm vận động cư dân trong tổ dân phố không phá bụi cây, không bẫy thú, không đốt cỏ ven đường rừng.

“Từ những nhóm cư dân lắp bảng nhắc nhở "không cho khỉ ăn", đến các tổ tuần tra tình nguyện, các hướng dẫn viên du lịch và những cư dân, du khách báo tin khi phát hiện khói, rác… tất cả đang góp phần tạo nên một lớp bảo vệ mềm cho rừng Đà Nẵng. Rừng không chỉ được giữ bằng chính sách, mà bằng lòng yêu thương và tinh thần sống cùng tự nhiên” – ông Quách Hữu Sơn, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Kiểm lâm thành phố Đà chia sẻ.

Giữ rừng không chỉ là giữ lại sinh thái, mà còn là một khoản đầu tư dài hạn vào sức khỏe cộng đồng và năng lực chống chịu đô thị. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, cứ mỗi 1% tăng diện tích cây xanh trong đô thị có thể làm giảm trung bình 0,5 độ C nhiệt độ khu vực, tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí điện năng cho làm mát và y tế.

Một khoảng rừng bên trong Khu bảo vệ cảnh quan Nam Hải Vân, thành phố Đà Nẵng. Ảnh: Kha Phạm/TTXVN

Riêng tại Đà Nẵng, các khu vực có mật độ cây cao như quanh Sơn Trà hay ven Bà Nà – Núi Chúa ghi nhận chỉ số chất lượng không khí (AQI) tốt ổn định quanh năm, cao hơn hẳn các khu vực bê tông hóa cao. Đây là lợi thế vàng để phát triển các mô hình đô thị nghỉ dưỡng – sinh thái – y tế mà thành phố đang hướng tới.

Rừng mang lại hiệu ứng kinh tế – sinh thái kép: vừa là bức tường chắn thiên tai, vừa là ‘tài sản’ sinh lời qua du lịch, sức khỏe và môi trường sống. Để phát huy tối đa tiềm năng này, Đà Nẵng cần sớm sử dụng drone, tích hợp bản đồ rừng vào hệ thống quy hoạch và hệ thống giám sát IOC, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ bảo vệ rừng, đồng thời mở rộng các quỹ cộng đồng cho hoạt động giữ rừng đô thị. Trong thời đại số, giữ rừng cũng cần chuyển mình như đô thị, không thể mãi là những cuộc tuần tra chân đất trong thế giới đã chuyển sang vệ tinh và cảm biến.

Kha Phạm (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/xa-hoi/rung-trong-long-pho-bai-cuoi-lay-tu-nhien-lam-goc-20250614091428160.htm