Sân khấu - Một thời để nhớ

4 giờ trướcBài gốc

Kỷ niệm Ngày Sân khấu Việt Nam 2025 và 20 năm thành lập Câu lạc bộ Cải lương Thái Nguyên.

Thái Nguyên từng là nơi gắn bó với thế hệ gạo cội của làng sân khấu cách mạng Việt Nam, như: NSND Bạch Trà; NSND Quang Tốn; NSƯT Ngô Mạn; NSƯT Thọ An; nghệ sĩ hài Tư Châu… Những người đã đưa gánh hát đến Thái Nguyên từ năm 1950, thành lập đoàn hoạt động chuyên nghiệp năm 1952 và đi theo cách mạng.

Đúng như PGS.TS Phạm Thị Minh Thái nhận định “Nếu tính theo chiều dài lịch sử của sân khấu Việt Nam hiện đại thì trước khi theo kháng chiến, những văn nghệ sĩ sân khấu từ trong tiềm thức yêu nước và tự tôn dân tộc, đã biết tự tạo những tiền đề cho cuộc xây dựng nền sân khấu Việt hiện đại, khi Việt Nam kết thúc 9 năm kháng chiến”.

Tên tuổi của họ không chỉ gắn bó với đoàn Tuồng Quyết Tiến, sau là đoàn Cải lương Quyết Tiến, mà còn đồng hành với quá trình phát triển lớn mạnh của sân khấu cách mạng nước nhà.

Hơn hai thập kỷ phát triển (giai đoạn 1952 - 1978), Đoàn cải lương Quyết Tiến đã có rất nhiều vở diễn thành công, trong đó phải kể đến vở cải lương “Nùng Văn Vân” (thủ lĩnh cuộc nổi dậy chống nhà Nguyễn của nhân dân các dân tộc vùng Việt Bắc những năm 1933-1935); “Đội du kích áo chàm” (về hành trình của một đội du kích dân tộc Tày-Nùng tại vùng chiến khu Việt Bắc, vượt qua khó khăn gian khổ trong chiến tranh, bảo vệ quê hương và tham gia kháng chiến chống Pháp).

NSƯT Ánh Thiệp (áo dài đỏ) trong một vở diễn của Đoàn kịch nói Thái Nguyên.

Sân khấu Thái Nguyên thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước có bước phát triển mạnh mẽ. Những thành công của sân khấu Thái Nguyên đã tạo nên một diện mạo phong phú của nghệ thuật biểu diễn ở trung tâm vùng Đông Bắc.

Ông Vũ Văn Lâm và bà Đào Thị Hòa ở phường Gia Sàng nay đã gần sang tuổi thất thập, vẫn giữ nguyên trong ký ức về vở chèo “Nàng Sita”, về mối tình bi thương của “Nàng Sita” do Thúy Hinh thủ vai và “Hoàng tử Pơ Liêm” do Xuân Giao thủ vai từ thập niên 80 của thế kỷ trước.

Ông Lâm kể: Rạp Quyết Tiến ngày ấy nườm nượp khán giả đến đến xem vở chèo “Nàng Sita”. Tôi đưa cả gia đình đi mà phải ngồi trên tầng, mọi người đều chăm theo dõi và rất cảm động.

Còn anh Đặng Ngọc Tùng ở phường Phan Đình Phùng kể: Tôi được xem vở chèo Thánh Đuổm Dương Tự Minh từ lúc 7, 8 tuổi. Nhân vật anh hùng của quê hương đã để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc, có lẽ vì thế sau này tôi rất thích học môn Lịch sử. Vì ở gần Nhà văn hóa tỉnh nên tôi được mẹ cho đi xem từ buổi tổng duyệt, đến tất cả các buổi diễn của vở này, bây giờ ngoài 30 tuổi tôi vẫn thần tượng nhân vật lịch sử được phong Thánh Dương Tự Minh.

Ông Mông Đông Vũ, nguyên Trưởng đoàn Chèo Thái Nguyên, người có đóng góp lớn cho sự lớn mạnh của nghệ thuật chèo Thái Nguyên cho biết: Đoàn có nhiều thành tích khó quên. Nếu với vở diễn “Duyên nợ Ba Sinh” - Huy chương Vàng Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1995, là lần đầu tiên trên sân khấu cả nước hình tượng Đức Thánh Mẫu Liễu Hạnh được đưa lên sàn diễn, thì vở diễn “Đêm trăng huyền thoại” là lần đầu tiên đưa hình tượng Bác Hồ lên sân khấu Chèo Việt Nam.

Vở diễn đã gây được tiếng vang lớn tại Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 2000, được tôn vinh Giải thưởng xuất sắc - Giải thưởng đặc biệt. Có khá nhiều vở diễn khác từng đoạt Huy chương Vàng Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc.

Cũng như đoàn Chèo Thái Nguyên, Đoàn Kịch nói Thái Nguyên được mến mộ bởi các tầng lớp khán giả, của đồng bào chiến sĩ trong và ngoài tỉnh, sự nể trọng của đồng nghiệp cả nước, khi các vở diễn và các nghệ sĩ liên tục gặt hái huy chương. Trong hơn 40 năm hoạt động, Đoàn kịch nói Thái Nguyên đã dựng 45 vở diễn, nổi bật như “Câu chuyện tình yêu”, “Hà My của tôi”, “Nhân danh công lý”, “Bản tình ca màu xanh”, “Lời thề thứ 9”.

Những gương mặt tiêu biểu của kịch nói Thái Nguyên là các đạo diễn: Đức Trạo, Sơn Lâm, Trịnh Tích; các nghệ sĩ, diễn viên: Thu An, Hồng Sơn, Văn Tiến, Văn Bộ, Ánh Thiệp, Kim Hoa... Thực tế cho thấy, dù không còn đoàn chuyên nghiệp, nhưng nhiều năm qua kịch nói vẫn đi sâu, bám rễ vào cuộc sống một cách bền bỉ và sáng tạo. Kịch ngắn luôn đồng hành, nở rộ cùng với phong trào văn nghệ quần chúng sôi nổi.

Để phù hợp với mỗi giai đoạn phát triển, nghệ thuật sân khấu nói chung và kịch nói riêng cũng có những thay đổi về hình thức hoạt đông. Những thế hệ nghệ sĩ sân khấu đều rất hạnh phúc khi được hướng dẫn, trao truyền bộ nghệ thuật này đến với thế hệ trẻ, với đông đảo tầng lớp quần chúng nhân dân trong tỉnh.

Lê Nhung

Nguồn Thái Nguyên : https://baothainguyen.vn/van-hoa/202510/san-khau-mot-thoi-de-nho-4264265/