Lãnh đạo xã Hưng Nguyên Nam báo cáo về công tác giải phóng mặt bằng dự án đường sắt tốc độ cao.
Tỉnh Nghệ An đang đẩy mạnh giải phóng mặt bằng, xây dựng các khu tái định cư, sớm bàn giao mặt bằng sạch để triển khai dự án thuận lợi. Tỉnh đặt mục tiêu cơ bản hoàn thành các khu tái định cư trong tháng 10/2026; cơ bản bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư thực hiện dự án trước tháng 12/2026.
Chú trọng tuyên truyền, vận động
Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam đoạn qua địa bàn tỉnh Nghệ An có chiều dài 85,5km, đi qua 18 xã, phường; diện tích cần giải phóng mặt bằng khoảng 519,2ha, chi phí dự kiến khoảng 6.397 tỷ đồng. Trong số 2.150 hộ dân bị ảnh hưởng, có 1.942 hộ cần tái định cư, với khoảng 30 khu tái định cư, tổng diện tích hơn 100ha, tổng kinh phí tái định cư 1.450 tỷ đồng.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tân Châu Ngô Thanh Bình cho biết, trên địa bàn xã có 5,98km đường sắt tốc độ cao đi qua, với 421 thửa đất bị ảnh hưởng. Tổng diện tích đất dự kiến thu hồi hơn 21ha, ảnh hưởng đến đất ở của 54 hộ dân và đất nông nghiệp của 254 hộ. Xã dự kiến xây dựng 2 khu tái định cư, tổng diện tích khoảng 3ha, tổng mức đầu tư xây dựng khoảng 35 tỷ đồng. Cơ bản, các hộ dân phải di dời chỗ ở đều đồng tình, ủng hộ các vị trí dự kiến tái định cư.
Đối với khu tái định cư ở xóm 6 (xã Diễn Phú cũ), tuy chưa có phê duyệt quy hoạch xây dựng tỷ lệ 1/500, nhưng Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cùng với Phòng Kinh tế xã đã xác định tọa độ, xác định diện tích đất thu hồi và lên dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ trước. Sau khi các hộ dân ký biên bản bàn giao mặt bằng, đơn vị thi công sẽ tiến hành ngay việc xây dựng hạ tầng để kịp tiến độ. Với khu tái định cư ở xóm Song Tiến (xã Diễn Lộc cũ), tỉnh đã cho phép khảo sát địa điểm, xã đang tiến hành thủ tục lập, trình duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 thực hiện các bước tiếp theo.
Tại xã Quỳnh Văn, Hội đồng Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án đường sắt tốc độ cao đã thống kê hiện trạng sử dụng, chủ sử dụng bị ảnh hưởng tại các khu tái định cư và tổng hợp diện tích, nhân khẩu của từng hộ có đất bị ảnh hưởng để phục vụ giải phóng mặt bằng xây dựng các khu tái định cư. Xã đã phê duyệt đề cương, nhiệm vụ khảo sát, cắm mốc và quy hoạch chi tiết các khu tái định cư. Đại diện lãnh đạo xã Quỳnh Thắng Nguyễn Đình Thắng cho biết, thời gian tới, xã phối hợp với đơn vị tư vấn trích đo bản đồ địa chính các khu tái định cư. Lập hồ sơ, trình thẩm định, phê duyệt báo cáo kinh tế-kỹ thuật các khu tái định cư…
Đại diện một số địa phương cho biết, theo dự kiến hướng tuyến đường sắt tốc độ cao sẽ đi qua một số di tích văn hóa-lịch sử, khu dân cư tập trung, cơ sở tôn giáo,… cho nên đề xuất điều chỉnh hướng tuyến. Điển hình như xã Minh Châu đề nghị nghiên cứu điều chỉnh hướng tuyến đi qua cụm dân cư tại xã Diễn Hạnh (cũ). Xã Hưng Nguyên Nam đề xuất điều chỉnh vị trí ga Depot dịch chuyển về phía đông nam. Theo đó, điểm đầu của Depot bắt đầu từ sông Cầu Trớn bắc qua sông Hoàng Cần đi về phía giáp đường sắt bắc-nam hiện hữu, đoạn đi qua xã Hưng Nghĩa (cũ) để không ảnh hưởng đến tỉnh lộ 542C (tuyến giao thông huyết mạch) và giảm thiểu phần đất ở của các hộ dân.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Nghệ An Nguyễn Đức An cho biết, hướng tuyến hiện vẫn trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi, chưa cắm mốc giới ngoài thực địa cho nên việc quản lý xây dựng, kiểm kê, kiểm đếm để lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư gặp nhiều khó khăn. Nhất là tuyến đi qua nhiều khu dân cư tập trung, di tích lịch sử, công trình tôn giáo,… sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giải phóng mặt bằng khi thực hiện dự án.
Để giải quyết các khó khăn nêu trên, tỉnh đã có văn bản kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét, chỉ đạo Ban Quản lý dự án đường sắt, đơn vị tư vấn, khảo sát thiết kế sớm làm việc với địa phương để xem xét điều chỉnh hướng tuyến, thống nhất giải pháp, hướng tuyến cho phù hợp, bảo đảm khả thi trong triển khai, tạo sự đồng thuận của nhân dân.
Chủ động, quyết liệt để bàn giao mặt bằng
Trong chuyến đi kiểm tra thực địa mới đây, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hoàng Phú Hiền ghi nhận, đánh giá cao sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền cơ sở trong triển khai thực hiện dự án. Đồng chí đề nghị các đơn vị cơ sở cần khẩn trương triển khai lập quy hoạch chi tiết xây dựng các khu tái định cư, trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt; tiến hành rà soát, lập kinh phí cho từng giai đoạn để đề xuất; thực hiện cắm mốc mặt bằng để triển khai; lưu ý việc phân chia diện tích các lô đất tái định cư phù hợp. Quan điểm xuyên suốt của tỉnh là nơi ở mới của người dân phải tốt hơn, ít nhất cũng phải bằng nơi ở cũ.
Đồng chí yêu cầu Sở Xây dựng khẩn trương thẩm định, trình tỉnh phê duyệt đề xuất khảo sát lựa chọn địa điểm xây dựng các khu tái định cư; đồng thời cho ý kiến về quy hoạch chi tiết xây dựng các khu tái định cư. Những nơi chưa lựa chọn được vị trí tái định cư, Sở Xây dựng cần hướng dẫn để lựa chọn được vị trí phù hợp. Sở Xây dựng tỉnh Nghệ An cho biết, đến nay, 13 xã, phường đã có văn bản chấp thuận chủ trương khảo sát lựa chọn địa điểm tái định cư; 3 xã, phường đã có tờ trình Ủy ban nhân dân tỉnh chấp thuận chủ trương khảo sát lựa chọn địa điểm tái định cư.
Về công tác lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch các khu tái định cư, có 8 xã, phường đã phê duyệt đề cương nhiệm vụ khảo sát, cắm mốc và chi phí lập quy hoạch chi tiết; 7 xã, phường đã lựa chọn xong đơn vị tư vấn lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch.
Tại phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo giải phóng mặt bằng dự án đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam của tỉnh Nghệ An hồi tháng 8 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đức Trung, Trưởng ban Chỉ đạo nhấn mạnh, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam là công trình quan trọng quốc gia, được Trung ương, Quốc hội, Chính phủ đặc biệt quan tâm chỉ đạo. Đây là cơ hội tái cấu trúc không gian, tạo sức bật cho đô thị, công nghiệp, logistics của tỉnh. Trong quá trình triển khai các dự án, nhất là dự án lớn, công tác giải phóng mặt bằng là khâu then chốt, quyết định thành-bại của dự án và cũng dễ phát sinh vướng mắc nhất.
Nhấn mạnh quan điểm, dù khó khăn nhưng phải chủ động có giải pháp thực hiện, người đứng đầu Tỉnh ủy Nghệ An đề nghị lãnh đạo các xã, phường sớm vào cuộc và chỉ đạo quyết liệt giải quyết vấn đề liên quan đến thủ tục triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư. Cùng với đó, cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động người dân về ý nghĩa, lợi ích của dự án để tạo sự đồng thuận chung. Trong quá trình triển khai, kịp thời báo cáo các vướng mắc để có giải pháp xử lý kịp thời, hoặc kiến nghị các vấn đề vượt thẩm quyền.
TRẦN TRUNG HIẾU