Sắp xếp đại học tư thục thì quyền sở hữu, cơ cấu vốn được tính toán ra sao?

6 giờ trướcBài gốc

Phát biểu tại Hội nghị học tập, triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, những cơ sở giáo dục manh mún, quy mô nhỏ, khó tuyển sinh, không bảo đảm chất lượng, dù là công lập hay tư thục, đều sẽ là đối tượng được xem xét đầu tiên trong quá trình sắp xếp.

Theo một số lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học tư thục, chủ trương sắp xếp, sáp nhập nhằm nâng cao năng lực và tập trung đầu tư là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, đối với hệ thống giáo dục tư thục, việc này cần được thực hiện linh hoạt, dựa trên điều kiện thực tiễn và đặc thù trường tư vì gắn liền với quyền sở hữu, lợi ích và tiềm lực tài chính của nhà đầu tư.

Cần làm rõ khái niệm về “quy mô nhỏ” khi xem xét sắp xếp các cơ sở giáo dục

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cao Hào Thi - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn chia sẻ, chủ trương sắp xếp và tinh gọn hệ thống cơ sở giáo dục là hướng đi đúng và cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Việc rà soát, tổ chức lại mạng lưới các trường sẽ giúp hạn chế tình trạng phân tán nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư và đảm bảo chất lượng giáo dục.

Tuy nhiên, theo thầy Thi, quá trình này cần được thực hiện một cách thận trọng, có lộ trình và phải căn cứ từ chất lượng, nhu cầu và điều kiện thực tế chứ không đơn thuần là giảm đầu mối hay tiết kiệm chi phí bộ máy.

“Ở mỗi loại hình cơ sở giáo dục, đặc biệt là giữa trường công lập và trường tư, điều kiện sở hữu, nguồn lực và mô hình vận hành rất khác nhau. Vì vậy, cách tiếp cận cũng cần linh hoạt, tránh áp dụng cứng nhắc một khuôn mẫu cho tất cả.

Đối với hệ thống giáo dục tư thục, đặc thù là có chủ đầu tư. Quy mô trường và khả năng phát triển phụ thuộc vào năng lực tài chính, chiến lược phát triển và cam kết lâu dài của nhà đầu tư. Do đó, việc sáp nhập các trường tư không đơn thuần là vấn đề học thuật hay tổ chức mà còn liên quan đến quyền sở hữu, vốn đầu tư và chiến lược phát triển của từng chủ thể.

Tôi cho rằng mục tiêu cao nhất của việc sắp xếp phải là nâng cao chất lượng giáo dục, chứ không phải chỉ giải quyết vấn đề số lượng hay hình thức. Nếu việc sáp nhập giúp phát triển đội ngũ, củng cố năng lực đào tạo, tăng hiệu quả quản trị, thì đó là điều vô cùng cần thiết. Nhưng mọi sắp xếp đều cần được tiến hành dựa trên nguyên tắc đồng thuận, minh bạch về mục tiêu và đánh giá được lợi ích chung, tránh sắp xếp, sáp nhập các cơ sở giáo dục một cách cơ học”, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn nêu quan điểm.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cao Hào Thi - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn. Ảnh: website nhà trường.

Bên cạnh đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cao Hào Thi cho rằng, khi bàn về việc sắp xếp, tinh gọn các cơ sở giáo dục, cần làm rõ khái niệm "quy mô lớn" hay "quy mô nhỏ".

Theo thầy Thi lý giải, trong hệ thống giáo dục của từng địa phương hay khu vực, có những trường đóng vai trò cung ứng nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghiệp chủ lực, hoặc là hạt nhân kết nối hoạt động khoa học – công nghệ, chuyển giao tri thức cho doanh nghiệp và cộng đồng.

Cùng với đó, quy mô ở đây cần rõ ràng hơn về quy mô sinh viên hay quy mô ngành nghề. Một trường đại học có thể không quá đông về quy mô người học, nhưng lại giữ vai trò đặc biệt quan trọng nếu sở hữu các ngành đào tạo mũi nhọn, các lĩnh vực nghiên cứu chuyên sâu hoặc đảm nhiệm những chức năng mà trường khác không thể thay thế.

Và trên thế giới, không hiếm các trường đại học có quy mô sinh viên nhỏ nhưng vẫn đạt uy tín học thuật rất cao. Họ tập trung vào một số lĩnh vực thế mạnh, xây dựng chuẩn đào tạo khắt khe, duy trì đội ngũ giảng viên chất lượng và hệ thống nghiên cứu hiệu quả.

“Chính vì vậy, khi xây dựng tiêu chí sắp xếp hệ thống cơ sở giáo dục đại học, chúng ta cần có khung định nghĩa rõ ràng về “quy mô”, được nhìn nhận trên nhiều góc độ: ngành nghề đào tạo, chất lượng đội ngũ, vai trò học thuật – xã hội, tác động cộng đồng và chiến lược phát triển dài hạn.

Tránh hiểu rằng trường có quy mô nhỏ là trường yếu và cần phải sáp nhập, do đó, việc xem xét sắp xếp cơ sở giáo dục phải đi cùng với nhận diện đúng giá trị, tính đặc thù và sứ mệnh của trường đó trong bức tranh chung của giáo dục đại học Việt Nam”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Cao Hào Thi bày tỏ.

Ngoài ra, thầy Thi chia sẻ thêm, hiện nay Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn đang tích cực triển khai các giải pháp để đạt chuẩn các tiêu chí theo Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT về Chuẩn cơ sở giáo dục đại học, đặc biệt là đáp ứng tỷ lệ giảng viên toàn thời gian có trình độ tiến sĩ.

Theo thầy Thi: “Những tiêu chuẩn tại Thông tư 01 về cơ bản là phù hợp nhằm mục đích thúc đẩy giáo dục đại học Việt Nam thực sự phát triển, yêu cầu về tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ cũng là nền tảng để nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.

Tuy nhiên, để đạt được chuẩn này không thể làm trong một sớm một chiều, mà cần có lộ trình và thời gian. Việc nâng chuẩn đội ngũ phải bắt đầu từ quá trình tự đào tạo và bồi dưỡng nội bộ, kết hợp với chính sách tuyển dụng phù hợp để thu hút nhân lực chất lượng cao.

Hướng tới mục tiêu khoảng 40% giảng viên có trình độ tiến sĩ vào năm 2030 theo quy định, nhà trường tiếp tục duy trì kế hoạch tự đào tạo đội ngũ giảng viên của trường và tạo điều kiện để giảng viên học tập, nghiên cứu một cách bài bản. Cách làm này giúp đảm bảo phát triển đội ngũ bền vững, tránh tình trạng chạy theo chỉ tiêu ngắn hạn hoặc tuyển dụng “vay mượn” không ổn định.

Để làm được điều đó, tôi mong muốn có thêm cơ chế hỗ trợ cho các trường tư nâng chuẩn, mở rộng quy mô và phát triển bền vững”.

Sinh viên ngành Điện - Điện tử, Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn trong giờ học thực hành. Ảnh: website nhà trường.

Cần lưu ý khi xem xét sắp xếp trường tư vì có đặc thù pháp lý và chủ đầu tư riêng

Cùng trao đổi về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Trung - Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Bắc Hà nêu quan điểm: “Đối với hệ thống giáo dục tư thục, vấn đề sáp nhập giữa các trường không chỉ dừng lại ở câu chuyện chuyên môn học thuật hay tổ chức quản trị.

Mỗi cơ sở giáo dục tư thục đều gắn liền với một hoặc nhiều nhà đầu tư, và vì vậy, việc sáp nhập trước hết là vấn đề quyền sở hữu và cơ cấu vốn. Sự phát triển của từng trường phụ thuộc vào năng lực tài chính, cam kết dài hạn và tầm nhìn của nhà đầu tư đứng sau. Do đó, việc sáp nhập hay tái cấu trúc ở khối tư thục không thể thực hiện một cách đơn giản như điều chỉnh quy mô hay nhân sự”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Trung - Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Bắc Hà. Ảnh: website nhà trường.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Trung cho biết thêm, nhìn vào thực tế, nếu nhà đầu tư có tiềm lực, họ sẽ tiếp tục đầu tư để nâng cấp cơ sở vật chất, chất lượng đào tạo và vị thế của trường. Ngược lại, khi nguồn lực tài chính hạn chế, phương án tối ưu thường là chuyển nhượng cổ phần hoặc chuyển giao quyền sở hữu cho một nhà đầu tư mới có năng lực hơn.

Vì vậy, trong trường hợp này, “sáp nhập” thực chất là sáp nhập vốn và quyền sở hữu, không phải là ghép tên, ghép bộ máy hay hợp nhất quy mô. Và quá trình này chỉ có thể diễn ra khi có sự đồng thuận rõ ràng của những bên góp vốn, không có sự đồng thuận này, mọi ý tưởng sáp nhập về mặt tổ chức gần như khó khả thi.

Bên cạnh đó, với hệ thống trường công lập, nguồn tài sản và hạ tầng chủ yếu là tài sản nhà nước, nên việc sắp xếp hoặc sáp nhập có thể được tiến hành theo định hướng chung của cơ quan quản lý. Trong khi đó, trường tư phải tự đầu tư toàn bộ, từ cơ sở vật chất đến chương trình đào tạo và cơ chế vận hành. Do đó, nếu đặt yêu cầu nâng chuẩn và mở rộng quy mô giữa trường công và trường tư trên cùng một mặt bằng nhưng không có cơ chế hỗ trợ phù hợp, sẽ dẫn đến sự chênh lệch và thiếu công bằng.

Mặt khác, theo Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Bắc Hà, trong bối cảnh triển khai các hoạt động nhằm đáp ứng tiêu chuẩn mới theo Thông tư 01, việc nâng chuẩn các cơ sở giáo dục đại học là hoàn toàn cần thiết, không chỉ để đảm bảo chất lượng đào tạo mà còn nâng cao tính cạnh tranh, uy tín và sức hấp dẫn của hệ thống giáo dục Việt Nam.

Đây là bước đi nhằm tạo ra một môi trường đào tạo nghiêm túc, đội ngũ giảng viên chất lượng, chương trình đào tạo chuẩn quốc tế và sinh viên có năng lực thực sự đáp ứng nhu cầu thị trường lao động và nghiên cứu khoa học.

“Tuy nhiên, việc đáp ứng ngay các tiêu chuẩn này không phải điều dễ dàng đối với một số cơ sở giáo dục đại học tư thục. Cần có lộ trình nâng chuẩn hợp lý, kết hợp các cơ chế hỗ trợ thực chất như: tạo điều kiện chuyển nhượng hoặc tái cấu trúc trường về mặt sở hữu, thu hút nhà đầu tư mới có tiềm lực, hoặc phát triển chiến lược nâng chất lượng tập trung vào các ngành thế mạnh. Cách làm này vừa giúp cơ sở giáo dục phát triển bền vững, vừa tránh áp lực về thời gian và nguồn lực, đồng thời giảm rủi ro khi triển khai những quy định mới.

Đồng thời, tạo điều kiện cho hệ thống giáo dục tư thục đóng góp thực chất vào sự phát triển chung của ngành giáo dục. Đây là giải pháp khả thi và bền vững, vừa bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, vừa đảm bảo mục tiêu nâng chuẩn giáo dục một cách thực chất”, Hiệu trưởng Trường Đại học Quốc tế Bắc Hà nhấn mạnh.

Bảo Hân

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/sap-xep-dai-hoc-tu-thuc-thi-quyen-so-huu-co-cau-von-duoc-tinh-toan-ra-sao-post255843.gd