Ngày 23/12, tập đoàn công nghệ Xiaomi đã chính thức lên tiếng về đề xuất của một nhóm nghị sĩ Mỹ về việc đưa công ty này vào danh sách đen của Lầu Năm Góc. Xiaomi khẳng định động thái này là hoàn toàn vô căn cứ, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu cốt lõi của hãng là phục vụ thị trường tiêu dùng.
Đại diện gã khổng lồ trong lĩnh vực điện thoại và xe điện này tuyên bố: "Xiaomi không phải là công ty quân sự, cũng không liên kết với bất kỳ đơn vị quân đội nào của Trung Quốc. Chúng tôi đã, đang và sẽ luôn là một doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm tiêu dùng."
Trong thông cáo đưa ra cùng ngày, Xiaomi nhấn mạnh: "Các sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi chỉ phục vụ mục đích dân sự và thương mại. Việc đưa Xiaomi vào danh sách 1260H là không có bất kỳ cơ sở nào.".
Phản ứng này được đưa ra sau khi 9 nghị sĩ Đảng Cộng hòa gửi thư ngỏ tới Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth, hối thúc ông bổ sung hơn 10 công ty công nghệ Trung Quốc vào danh sách "Mục 1260H" của Lầu Năm Góc.
Ngoài Xiaomi, danh sách này còn nhắm tới startup trí tuệ nhân tạo DeepSeek và nhà sản xuất robot hình người Unitree. Hiện tại, cả DeepSeek, Unitree và Lầu Năm Góc đều chưa đưa ra bình luận về vụ việc.
Khác với danh sách đen thương mại vốn đi kèm các lệnh trừng phạt ngay lập tức, danh sách 1260H là công cụ để Lầu Năm Góc gọi tên các công ty bị nghi ngờ có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc. Đây được xem là lời cảnh báo gửi tới các cơ quan Chính phủ và doanh nghiệp Mỹ về những rủi ro khi hợp tác kinh doanh với các đơn vị này.
Ngoài các tên tuổi lớn, các nhà lập pháp Mỹ còn muốn mở rộng danh sách sang nhiều lĩnh vực khác như công nghệ sinh học, sản xuất khoa học đời sống, robot, AI hiện thân (embodied AI), sản xuất màn hình và phát triển chip.
Trước đó, một số công ty Trung Quốc, tiêu biểu là hãng flycam DJI, đã đệ đơn kiện Bộ Quốc phòng Mỹ sau khi bị liệt tên vào danh sách này.
Đây không phải lần đầu Xiaomi vướng vào rắc rối pháp lý với Mỹ. Đầu năm 2021, hãng từng bị đưa vào danh sách "Công ty quân sự Trung Quốc" (CCMC) - tiền thân của danh sách 1260H hiện nay. Tuy nhiên, Xiaomi đã nhanh chóng khởi kiện và giành chiến thắng, buộc phía Mỹ phải gỡ bỏ tên công ty khỏi danh sách ngay trong năm đó.
Cụ thể, vào tháng 1/2021, ngay sau khi bị Mỹ liệt vào danh sách đen, Xiaomi đã đệ đơn kiện chỉ trong vòng hai tuần. Đến tháng 3/2021, một thẩm phán liên bang đã ban hành lệnh đình chỉ tạm thời quyết định của chính phủ Mỹ.
Đến tháng 5/2021, Bộ Quốc phòng Mỹ buộc phải gỡ tên Xiaomi. Thẩm phán khi đó nhận định rằng Chính phủ đưa ra quyết định dựa trên những phân tích rất sơ sài, điều này cho thấy các tòa án Mỹ luôn yêu cầu những bằng chứng xác thực thay vì chỉ là những cáo buộc cảm tính.
Danh sách 1260H là "kim chỉ nam" để các nhà quản lý quỹ và nhà đầu tư tổ chức đánh giá rủi ro. Các công ty cung cấp dữ liệu tuân thủ đang tăng cường các công cụ sàng lọc tự động để cảnh báo về các doanh nghiệp nằm trong danh sách này, đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm như bán dẫn, AI, robot và viễn thông.
Việc Xiaomi từng được gỡ bỏ khỏi danh sách đen vào năm 2021 đã giúp hãng quay trở lại các chỉ số chứng khoán toàn cầu của FTSE Russell. Điều này cho thấy các quyết định của Chính phủ Mỹ có tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến dòng vốn đầu tư quốc tế vào các tập đoàn công nghệ Trung Quốc, theo Tech in Asia.
Vào thời điểm ngày 15/5/2019, chính quyền Mỹ đã thực hiện một bước đi mang tính bước ngoặt khi ghi tên Huawei vào "Danh sách Thực thể" của Bộ Thương mại. Động thái này thiết lập một rào cản pháp lý, buộc các doanh nghiệp nội địa Mỹ phải có giấy phép đặc biệt nếu muốn cung ứng linh kiện hoặc giải pháp công nghệ cho tập đoàn Trung Quốc này.
Washington đưa ra quyết định dựa trên các quan ngại về an ninh quốc gia, với cáo buộc rằng thiết bị của Huawei tiềm ẩn rủi ro gián điệp – một luận điểm mà phía Huawei luôn kiên quyết bác bỏ.
Lệnh cấm vận đã gây ra một cú sốc dây chuyền cho hệ thống cung ứng của tập đoàn. Việc bị cắt nguồn cung chip bán dẫn hiện đại và không được sử dụng các phần mềm cốt lõi như hệ điều hành Android từ Google đã đẩy mảng sản xuất phần cứng, đặc biệt là điện thoại thông minh và hạ tầng mạng, vào tình thế ngặt nghèo.
Việc thiếu vắng các tiện ích quen thuộc như YouTube, Gmail hay kho ứng dụng Play Store đã khiến sản phẩm Huawei trở nên kém hấp dẫn đối với khách hàng ngoài Trung Quốc.
Hệ quả là vị thế "nhà sản xuất smartphone số một hành tinh" của Huawei đã bị lung lay dữ dội. Theo báo cáo từ Canalys, một năm sau lệnh trừng phạt, tại thị trường châu Âu, doanh số của hãng đã bốc hơi 16% trong quý II/2020.
Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh đã tận dụng rất tốt khoảng trống này: Samsung tăng trưởng 20% và Xiaomi ghi nhận mức nhảy vọt lên tới 48% so với cùng kỳ năm trước đó.
Thiên Trường