Thay đổi căn bản, triệt để tư duy tổ chức bộ máy
Chiều 29/10, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026...
Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà.
Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà trân trọng cảm ơn các ý kiến phát biểu tại hội trường. Các ý kiến đã phát biểu rất sâu sắc và toàn diện, trong đó đã đề cập những vấn đề rất lớn, liên quan đến vận hành của chính quyền địa phương hai cấp.
Giải trình thêm một số nội dung, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà đã trao đổi về những khó khăn, vướng mắc và giải pháp để tập trung cho việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp, đáp ứng được yêu cầu về hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả.
Bà Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, nền hành chính Việt Nam đã có 80 năm thực hành của chính quyền bốn cấp: Trung ương và ba cấp ở địa phương. Khi thực hiện cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, chúng ta thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.
Đây là một cuộc cách mạng đã thay đổi căn bản, triệt để, toàn diện về triết lý tổ chức quyền lực tại địa phương, thể chế, quản trị địa phương, tư duy tổ chức bộ máy và nhân sự công vụ, phương thức điều hành, cũng như vai trò, vị trí và mối quan hệ giữa các cấp chính quyền và mục tiêu phát triển.
Chúng ta đã thấy rất rõ sự cần thiết, cấp bách cho việc thực hiện chính quyền địa phương hai cấp trong xu thế chung của thế giới, cũng như yêu cầu đặt ra cho mục tiêu phát triển của đất nước trong giai đoạn phát triển mới.
Rõ ràng, chúng ta đã thay đổi rất căn bản từ phương thức quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo và phục vụ nhân dân; từ trạng thái còn thụ động hành chính sang chủ động quản trị địa phương. Đây là nền móng, gốc rễ vô cùng quan trọng cho việc thực hiện quản trị quốc gia hiện đại, cũng như vì một mục tiêu phát triển và hạnh phúc của nhân dân.
Theo Phó Thủ tướng, sự thay đổi này rất lớn đối với cả hệ thống chính trị, nền hành chính nhà nước, của tất cả đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, hay còn gọi là nền công vụ nhà nước.
Do đó, trước hết chúng ta phải tự làm cuộc cách mạng cho chính bản thân mình về tư tưởng, tâm lý, tư duy, nhận thức, lề lối, phương pháp làm việc, tinh thần công vụ và văn hóa công vụ.
Tuy nhiên, thực tế mới có 4 tháng vận hành chính quyền địa phương hai cấp, so với chiều dài lịch sử 80 năm, thì những khó khăn, vướng mắc, bất cập ban đầu là điều có thể chia sẻ.
Chúng ta không thể nóng vội, không cầu toàn, nhưng cũng không thể đi chậm và bắt buộc chúng ta phải đáp ứng được mục tiêu yêu cầu.
Nhiều địa phương có cách làm sáng tạo, linh hoạt
Cũng theo Phó Thủ tướng, sau 4 tháng vận hành của chính quyền địa phương hai cấp đã đạt được những kết quả rất lớn.
Thứ nhất, chúng ta đã thành công cuộc cách mạng để sắp xếp lại giang sơn và tổ chức lại mô hình tổ chức của nền hành chính nhà nước.
Thứ hai, căn bản đã thực hiện đồng bộ, toàn diện cả về hệ thống thể chế và chính sách. Những vấn đề còn chưa rõ thì có hướng dẫn hành chính để các cấp địa phương triển khai.
Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà ghi nhận và đánh giá rất cao sự nỗ lực của hệ thống chính trị địa phương trong thời gian 4 tháng qua.
Trong điều kiện chúng ta làm việc hết sức thần tốc, khẩn trương, vừa chạy vừa xếp hàng, nhưng từ Trung ương cho đến địa phương đã đồng hành, đồng bộ và quyết liệt để hoàn thiện những khối lượng công việc rất lớn. Đến nay, vận hành cơ bản ổn định, thông suốt, liên tục, đồng bộ và được nhân dân ghi nhận.
Đồng thời, có rất nhiều địa phương có những cách làm rất sáng tạo, linh hoạt, đã kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh, cho nên hiệu quả vận hành rất rõ nét.
Tuy nhiên, đây là một vấn đề mới, chưa có tiền lệ, mà thay đổi hoàn toàn về tư duy, phương thức quản trị, thì khó khăn, vướng mắc là tất yếu. Nhất là về nhận thức, việc chúng ta thay đổi trạng thái, phương thức làm việc cũng cần phải có thời gian hơn.
Một số giải pháp trọng tâm trong thời gian tới là: tập trung cao cho việc hoàn thiện hệ thống thể chế chính sách. Kỳ họp trước, Quốc hội đã ban hành 34 luật và kỳ họp này sẽ tiếp tục ban hành 49 luật, đều có liên quan đến cả hệ thống chính trị, trong đó có vận hành của nền hành chính nhà nước. Đồng thời, sẽ tiếp tục hoàn thiện những vấn đề rất căn cốt về tổ chức bộ máy, biên chế, những vấn đề cơ bản cho việc phân loại đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đơn vị hành chính và các nội dung liên quan.
Về vấn đề làm sao để xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng được yêu cầu của chính quyền địa phương hai cấp, đặc biệt cấp xã, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ, cán bộ công chức cấp xã ở nhiều nơi còn vừa thừa vừa thiếu, và có mặt không phù hợp với chuyên môn. Nhưng trên cơ sở tổng hợp từ 34 tỉnh, thành, Phó Thủ tướng thông tin, số lượng cán bộ công chức cấp xã chúng ta không phải là thiếu. Tính bình quân, có 41,3% cán bộ công chức cấp xã và theo đó, chỉ có 5,38% là chưa phù hợp với chuyên môn.
Song trên thực tiễn, đây là vấn đề mới, cho nên cũng chưa thể nhuần nhuyễn ngay được. Do đó, Phó Thủ tướng cho rằng, cần phải tập trung vào các công việc:
Thứ nhất, hiện nay chúng tôi vẫn đang tập trung chỉ đạo Bộ Nội vụ hoàn thiện khung vị trí việc làm để xác định rõ vị trí việc làm, nhất là đối với cấp xã.
Thứ hai, phải khẩn trương tập huấn, bồi dưỡng. Về phía Chính phủ, sẽ giao cho Bộ Nội vụ xây dựng một đề án để đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã cho đến năm 2030.
Thứ ba, rà soát, bổ sung quy hoạch, kế hoạch phát triển của từng địa phương và tăng cường nguồn lực, thiết kế cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Thứ tư, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng AI vào công vụ và xây dựng chính quyền điện tử và chính quyền số.
Thứ năm, địa phương tập trung xử lý những vấn đề khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thẩm quyền.
Thứ sáu, đổi mới phương thức quản trị và hướng mạnh vào kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân.
Cải cách tiền lương trên cơ sở lộ trình phù hợp
Liên quan đến cải cách chính sách tiền lương, Phó Thủ tướng chia sẻ, quán triệt Kết luận 83, 187 và 192 của Bộ Chính trị, hiện nay Chính phủ đang xây dựng một đề án tổng thể. Ban Chính sách và Chiến lược của Trung ương sẽ chủ trì để đánh giá lại Nghị quyết 27, sau đó sẽ báo cáo Trung ương trong quý I/2026.
Từ đó, chúng ta sẽ xây dựng một kế hoạch cụ thể để thực hiện cải cách chính sách tiền lương trên cơ sở có lộ trình, bước đi phù hợp và nằm trong tổng thể của cải cách nền hành chính nhà nước, tăng trưởng kinh tế và quy mô nền kinh tế, cũng như khả năng để có thể chi trả về chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức và viên chức.
"Phải rất kỹ lưỡng, thận trọng từng bước để chúng ta chuẩn bị việc này căn cơ, phù hợp để thực hiện theo lộ trình hợp lý và phù hợp với khả năng chi trả của ngân sách nhà nước" - Phó Thủ tướng nêu rõ.
Tại phiên họp, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà ghi nhận và đánh giá rất cao sự nỗ lực của hệ thống chính trị địa phương trong thời gian 4 tháng qua.Trong điều kiện làm việc hết sức thần tốc, khẩn trương, vừa chạy vừa xếp hàng, nhưng từ Trung ương cho đến địa phương đã đồng hành, đồng bộ và quyết liệt để hoàn thiện những khối lượng công việc rất lớn. Đến nay, vận hành cơ bản ổn định, thông suốt, liên tục, đồng bộ và được nhân dân ghi nhận.
Quỳnh Nga