Có điều gì đó vừa hấp dẫn, vừa đáng sợ trong hình ảnh một con rắn sừng cổ xưa lang thang khắp nơi. Nhờ vào hóa thạch và những truyền thuyết xưa, ý tưởng về sinh vật này không còn là khái niệm mới lạ. Tuy nhiên, phát hiện gần đây về những bức tranh trên đá có niên đại 200 năm tuổi ở Nam Phi đang khiến các nhà khoa học đưa ra giả thuyết rằng, sinh vật cổ xưa này có thể không chỉ là một truyền thuyết.
Những miêu tả khoa học đầu tiên của loài rắn sừng này, có vẻ thuộc nhóm dicynodont, xuất hiện vào năm 1845. Dựa trên số lượng lớn hóa thạch dicynodont tìm thấy ở Karoo Basin ở Nam Phi, một vài người đã tự hỏi, liệu loài sinh vật thần bí này có bắt nguồn từ thực tế.
Phát hiện những bức trên đá có niên đại từ năm 1821 đến 1835 càng củng cố thêm cho truyền thuyết, vì bức tranh này còn cổ hơn cả tài liệu tham khảo chính thức đầu tiên về dicynodont. Nếu may mắn, nó có thể cung cấp thêm manh mối về việc loài rắn sừng này gắn bó sâu sắc như thế nào với văn hóa San bản địa ở Nam Phi.
Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS ONE, Julien Benoit (Đại học Witwatersrand) xác nhận rằng, nghệ thuật trên đá từ đầu thế kỷ 19 mô tả một loài động vật có ngà, và nó nằm ngay gần các hóa thạch tứ chi: “Tất cả những điều này gợi ý về một trường hợp của cổ sinh vật học bản địa". Tuy vậy, sẽ cần nhiều hơn một bức tranh 200 năm tuổi để có thể liên hệ một số hóa thạch với một loài sinh vật đã tuyệt chủng từ lâu, khác hẳn bất kỳ loài nào hiện diện ở khu vực này ngày nay.
‘Các bằng chứng dân tộc học, khảo cổ học và cổ sinh vật học đều phù hợp với giả thuyết rằng, bức tranh Rắn sừng có thể mô tả một loài dicynodont,’ Benoit viết trong nghiên cứu. Ông bổ sung rằng, hướng mọc xuống của những chiếc ngà, không giống bất kỳ loài động vật châu Phi nào (nhưng lại giống với dicynodont), cùng với sự phong phú của hóa thạch trong khu vực và niềm tin của người San về sự tồn tại của loài động vật lớn đã tuyệt chủng này, càng củng cố thêm cho giả thuyết.
‘Tất nhiên, ở thời điểm hiện tại, điều này vẫn còn mang tính suy đoán,’ Benoit cho biết trong bài phỏng vấn với IFL Science, ‘nhưng loài động vật có ngà trên bức tranh Rắn sừng nhiều khả năng đã được vẽ như một linh vật cầu mưa, nghĩa là nó có thể đã gắn liền với các nghi lễ tạo mưa.’
Người San được biết đến với việc sở hữu một hệ thống phong phú các loài động vật thuộc về ‘thế giới tâm linh’ của họ, nhưng Benoit cho rằng, những loài vật này thường được lấy cảm hứng từ thực tế, ngay cả khi đó là những loài đã tuyệt chủng. Kết hợp với sự quan tâm của người San đối với hóa thạch, Benoit tin rằng, một phát hiện hóa thạch có thể đã khiến họ tái tạo lại hình ảnh con rắn sừng, dựa trên một truyền thuyết lâu đời trong đó, tổ tiên của họ từng mô tả sinh vật này là ‘những con quái vật khổng lồ, to lớn hơn cả voi hay hà mã.’
Từ truyền thuyết đến cơ sở khoa học vẫn còn là một khoảng cách rất xa mà loài rắn sừng huyền thoại khó có thể vượt qua. Tuy nhiên, sau những nghiên cứu sâu hơn, những bức tranh đá 200 năm tuổi này có thể sẽ kể một câu chuyện khác.