Một ca ghép thận tại Bệnh viện Thống Nhất. Ảnh: BVCC.
Thông tin được PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến, Chủ tịch Hội Vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người Việt Nam, cho biết tại Hội nghị Lão khoa do Bệnh viện Thống Nhất tổ chức ngày 2/11 tại TP.HCM.
Việt Nam làm chủ được kỹ thuật ghép tạng
PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến cho hay Việt Nam đã làm chủ được kỹ thuật ghép tạng. Dù số lượng vẫn thấp hơn nhiều so với ở Mỹ (42.000 ca), năm 2023, Việt Nam đã ghép được hơn 1.000 ca. Nguồn hiến tạng ở nước ta còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hiến tạng từ người chết não rất thấp, chưa tới 10%. Như vậy, hơn 90% nguồn hiến tạng đến từ người còn sống.
"Việc hiến tạng của người còn sống có rất nhiều rủi ro, chúng ta biến một người bệnh nặng thành 2 người bệnh", PGS Kim Tiến nói.
Ở các nước khác, nguồn hiến tạng từ người chết não chiếm 94%, cao nhất là Tây Ban Nha với 50 người/1 triệu dân, cứu sống hàng nghìn người mỗi năm. Trong khi đó, Việt Nam đang ở cuối bảng, với lượng người chết hiến tạng trên 1 triệu dân rất thấp.
Ngành y tế Việt Nam đang nỗ lực tăng số lượng hiến tạng từ người chết não, bằng nhiều cách khác nhau. Trong đó, thành lập các chi hội vận động hiến mô, bộ phận cơ thể người ở các bệnh viện là yếu tố quan trọng.
PGS Tiến đánh giá cao việc thực hiện được kỹ thuật ghép thận và thành lập chi hội vận động hiến tạng của Bệnh viện Thống Nhất. Bà hy vọng trong thời gian tới, Bệnh viện Thống Nhất sẽ làm chủ được kỹ thuật ghép gan và nhiều tạng khác, để giúp hồi sinh bệnh nhân bị bệnh nặng.
Tỷ lệ hiến tạng còn thấp
Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người, hiện Việt Nam có 29 bệnh viện ghép tạng, đứng đầu khu vực Đông Nam Á. 10% số tạng hiến đến từ người chết não, tỷ lệ này trước đây là dưới 5%.
Trong khi đó, tỷ lệ hiến tạng từ người chết não ở các nước trong khu vực châu Á rất cao, như tại Hàn Quốc là 50-60%, các nước trong khu vực ASEAN là trên 60%. Riêng Trung Quốc, tỷ lệ hiến tạng từ người chết não lên đến 80%.
"Chúng ta quan tâm rất nhiều đến ghép tạng, nhưng ít khi quan tâm đến hiến tạng. Không có tạng hiến sẽ không có ghép tạng và không có chuyên ngành hiến tạng", PGS Hệ nói.
Mặc dù những năm nay, tỷ lệ hiến tạng từ người chết não ở Việt Nam đã tăng, số lượng vẫn còn rất thấp. Một trong những lý do chủ yếu là ngành y đang rất ít quan tâm đến việc hiến mô tạng từ người chết. Theo một nghiên cứu, tỷ lệ bác sĩ, điều dưỡng hiểu đúng về hiến mô tạng từ người chết não chỉ khoảng 10%. Tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức (Hà Nội) là hơn 80%.
Các bác sĩ Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức đang thực hiện một ca ghép phổi cho bệnh nhân. Ảnh: BVCC.
PGS Hệ cho hay Việt Nam không có nhiều nguồn hiến mô tạng, chính vẫn là ở các bệnh viện. Do đó, để tăng tỷ lệ hiến mô tạng từ người chết, điều dễ làm, khả thi và hiệu quả nhất là nâng cao hiểu biết về hiến mô tạng từ người chết não ở nhân viên y tế, tại các bệnh viện.
Ghép tạng từ người chết cần sự phối hợp từ nhiều bệnh viện, cơ sở y tế mới có thể làm được, vì vậy, PGS Hệ cho rằng cần phải có mạng lưới và hệ thống, nhiều bệnh viện cùng chung tay.
Bên cạnh đó, nhiều người thắc mắc người cao tuổi có hiến được tạng không, ghép tạng được không. PGS Hệ khẳng định người cao tuổi vẫn có thể hiến và ghép tạng. Điển hình như người cao tuổi nhất trên thế giới hiến tạng là 92 tuổi, người cao tuổi nhất hiến giác mạc là 107 tuổi. Trong năm 2023, 40% người hiến tạng tại Mỹ là trên 50 tuổi, riêng tại Tây Ban Nha có 50% người hiến tạng là trên 65 tuổi.
Về ghép tạng, hơn 64% người được ghép tạng là trên 50 tuổi. Cứ 4 người ghép tạng, có 1 người trên 65 tuổi. Như vậy, tuổi cao không phải là vấn đề của hiến và ghép tạng.
Thế giới hiện có 7,6 tỷ người, một năm có khoảng 59 triệu người chết, có 39.357 người hiến tạng, 164.840 ca ghép tạng được thực hiện.
Nguyễn Thuận