Sợi thời gian

7 giờ trướcBài gốc

An trở về quê vào một buổi chiều, mang theo tâm trạng nặng trĩu của một nhà thiết kế thời trang vừa thất bại trong dự án lớn nhất sự nghiệp. Khác với những lần về thăm trước, lần này không phải vì mong nhớ mà vì tìm kiếm một nơi trốn tránh, một khoảng lặng giữa bộn bề công việc và những lời chỉ trích. An luôn nghĩ mình là người của tương lai, của những xu hướng thời thượng và sự đổi mới không ngừng. Việc quay về căn nhà cũ kỹ của bà Lụa - một không gian dường như ngưng đọng trong thời gian - đối với An lúc này không khác gì một sự thừa nhận thất bại, một bước lùi đáng hổ thẹn. Mùi hương của gỗ mục, của chỉ tơ và của những cánh hoa nhài trước hiên phả vào lòng An một cảm giác vừa xa lạ vừa ngột ngạt, như một lời nhắc nhở về những điều cô đã cố gắng thoát ly.

Minh họa: HN.

Bà Lụa, mái tóc bạc như cước búi gọn sau gáy, đôi mắt đã mờ nhưng vẫn ánh lên sự tinh anh của một nghệ nhân. Bà ngồi đó, bên khung thêu lớn đặt giữa nhà, tỉ mẩn đưa từng mũi kim. Bức tranh đang dang dở hiện lên một đàn hạc trắng vút bay trên nền trời xanh biếc. An đứng nhìn, lòng cô trỗi dậy một cảm giác bực bội khó tả. Cô tự hỏi, trong cái thời đại của những công nghệ dệt may tiên tiến, của những thiết kế phá cách, liệu cái nghề thêu thủ công này còn ý nghĩa gì ngoài việc tự an ủi mình bằng những giá trị hoài cổ? Với An, đó là một thứ nghệ thuật cũ kỹ, chậm chạp, hoàn toàn đối lập với nhịp sống và những tham vọng của cô. Cô chỉ muốn nhanh chóng thoát khỏi nơi này để trở về với thế giới của riêng mình - nơi có những vải vóc cao cấp, đường cắt táo bạo và show diễn lộng lẫy.

Những ngày sau đó, An lẩn quẩn trong nhà, cố gắng quên đi thất bại ở thành phố. Tuy nhiên, sự tĩnh lặng của ngôi nhà cổ cùng với tiếng kim thêu lách tách đều đặn của bà Lụa, lại càng khiến sự bất an trong lòng An gia tăng. Cô cảm thấy lạc lõng, thậm chí có phần khinh thường những công việc tỉ mẩn, chậm rãi đó. An từng có lần buột miệng: "Bà ơi, sao bà không thử những mẫu thêu hiện đại hơn? Những họa tiết này... có lẽ đã hơi lỗi thời rồi ạ". Lời nói của An mang theo một sự kiêu ngạo vô thức, một cách khẳng định giá trị của bản thân trong thế giới mà cô thuộc về. Bà Lụa chỉ khẽ mỉm cười, ánh mắt bà nhìn vào bức tranh, xa xăm như thể đang trò chuyện với chính những sợi chỉ. "Đường chỉ có hồn thì không bao giờ lỗi thời đâu con". Câu nói đó khiến An thoáng giật mình, nhưng cô nhanh chóng gạt bỏ, cho rằng đó chỉ là lời lẽ của người già bám víu vào quá khứ.

***

An vẫn thường thấy bà Lụa ngồi đăm chiêu nhìn vào một mảnh lụa cũ kỹ, đã bạc màu, được cất trong chiếc tráp gỗ nhỏ. Một mảnh lụa vuông vắn, trên đó chỉ có vài đường thêu đơn giản – một cành mai và một con chim sẻ. An thấy lạ, những tác phẩm của bà nội cô xưa nay đều tinh xảo, rực rỡ, sao lại trân trọng một mảnh thêu sơ sài đến vậy? Trong đầu An, đó chỉ là một mảnh vải cũ, không có giá trị gì đáng kể. Cô tự hỏi, liệu bà có đang sống trong ảo ảnh của những kỷ niệm xưa cũ, không dám đối diện với hiện thực rằng thế giới đã thay đổi quá nhiều?

Một buổi chiều mưa phùn, khi An đang ngồi đọc sách ở góc nhà, bà Lụa đột nhiên đưa mảnh lụa đó cho An. "Con xem này, đây là mũi kim đầu tiên của bà, do tay mẹ bà dạy. Nó vụng về lắm, nhưng lại là khởi nguồn cho tất cả". An đón lấy mảnh lụa, cảm nhận sự mềm mại của tơ lụa, sự thô ráp của đường chỉ thêu đầu đời. Cô thoáng bối rối, không hiểu ý nghĩa sâu xa đằng sau hành động này. "Mỗi sợi chỉ đều mang theo một câu chuyện, con ạ. Dù chỉ là một mũi may vụng về, nó cũng là một phần của dòng chảy thời gian, của những truyền thống được nối tiếp". Giọng bà Lụa trầm ấm, khác hẳn với vẻ kiệm lời thường ngày, như kể một câu chuyện cổ tích. An bắt đầu cảm thấy một sự tò mò mơ hồ, một khe hở nhỏ trong bức tường định kiến mà cô đã dựng lên.

Bà bắt đầu kể cho An nghe về thuở hàn vi của gia đình, về cách mà nghề thêu đã nuôi sống bao thế hệ, không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào. Bà kể về những đêm trăng khuya, mẹ bà cặm cụi bên ngọn đèn dầu, đôi mắt mờ đi vì thêu từng họa tiết, và cả những giọt nước mắt hạnh phúc khi thấy con mình có miếng ăn. Bà kể về những ước mơ nhỏ bé của người thợ thêu, mong muốn mang vẻ đẹp của lụa và chỉ tơ Việt ra thế giới, không phải để chạy theo xu hướng, mà để giữ gìn bản sắc. An lắng nghe, lòng cô chợt mềm lại. Những câu chuyện đó, giản dị mà đầy sức nặng, bắt đầu len lỏi vào tâm trí cô, làm lung lay những quan điểm cứng nhắc của An về sự "lỗi thời". Cô bắt đầu nhìn những cuộn chỉ, những khung thêu bằng một ánh mắt khác – không còn là sự cũ kỹ, mà là cả một dòng chảy lịch sử, một sự kiên cường thầm lặng được dệt nên từ tình yêu và sự hy sinh.

Một ngày nọ, An thấy bà Lụa ho nhiều hơn, đôi tay bà run rẩy không còn vững vàng như trước. Bức tranh đàn hạc vẫn dang dở, chỉ còn vài đường nét cuối cùng. An chợt nhận ra, thời gian không chờ đợi ai, và những giá trị mà bà đang nắm giữ có thể biến mất mãi mãi. Một nỗi sợ hãi mơ hồ chợt dâng lên trong lòng An: Nỗi sợ mất đi không chỉ bà Lụa, mà còn là cả một phần ký ức, một phần bản sắc mà cô đã từng thờ ơ. An nhìn bà, rồi lại nhìn bức tranh. Tự bao giờ, cô đã nhìn thấy được cái hồn trong từng mũi kim, sự tinh tế trong cách phối màu, và cả nỗi lòng của người nghệ nhân gửi gắm vào đó. Đó không chỉ là kỹ thuật, mà là sự sống, là hơi thở.

An khẽ đặt tay lên vai bà, giọng cô chứa đựng sự chân thành và một nỗi khát khao muốn bù đắp những gì mình đã bỏ lỡ.

- "Bà ơi, để con giúp bà được không ạ?".

Bà Lụa ngẩng đầu lên, đôi mắt mờ đục nhìn An, rồi chợt sáng lên một tia hy vọng. Một nụ cười hiếm hoi nở trên môi bà. "Con... con biết thêu ư?"

"Con sẽ học, bà ạ". An nói, giọng cô tràn đầy sự kiên quyết, không còn chút tự phụ hay hoài nghi nào. "Con muốn học cách bà đã giữ gìn những giá trị này. Con muốn hiểu được những câu chuyện mà mỗi sợi chỉ đang kể, không chỉ cho con, mà cho cả những người khác nữa". Giây phút đó, An cảm thấy một sự thanh thản kỳ lạ, như thể cô đã tìm thấy một phần của bản thân mà bấy lâu nay cô vẫn đi tìm.

Những ngày sau đó, An dành toàn bộ thời gian bên bà Lụa. Bà kiên nhẫn chỉ dạy cho An từng kỹ thuật nhỏ, từ cách cầm kim, chọn chỉ, đến cách điều khiển sợi tơ sao cho mũi thêu mềm mại, có hồn. An, từ một người chỉ quen với tốc độ và sự tiện lợi, giờ đây học cách sống chậm lại, học cách cảm nhận từng sợi chỉ, từng đường kim. Mỗi khi An thêu một đường chỉ, bà Lụa lại kể một câu chuyện, về truyền thống, về gia đình, về những ước mơ thầm lặng. An nhận ra, lụa và chỉ tơ không chỉ là vật liệu, mà là sợi dây kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa bà và cháu, giữa những giá trị văn hóa cần được trân trọng. Nó không hề lỗi thời, nó trường tồn theo cách riêng của nó.

Rồi một ngày, bức tranh đàn hạc đã được hoàn thành. Đàn hạc trắng muốt, bay lượn giữa nền trời xanh biếc, mang theo vẻ đẹp thanh thoát và tự do. An nhìn tác phẩm, thấy trong đó có cả sự kiên cường của bà Lụa, có cả sự tĩnh lặng của quê nhà, và có cả niềm hy vọng mới của chính cô. "Bà ơi, bức tranh này đẹp quá!"

Bà Lụa mỉm cười hiền hậu, vuốt ve mái tóc An. "Không chỉ là bức tranh, con ạ. Đó là sợi thời gian, là những giá trị mà chúng ta đã cùng nhau dệt nên và con sẽ là người tiếp nối".

An quyết định ở lại quê. Cô không chỉ học thêu mà còn bắt đầu áp dụng kiến thức thời trang của mình vào việc phát triển những sản phẩm mới từ lụa thêu. Không phải những bộ sưu tập rực rỡ trên sàn diễn quốc tế, mà là những vật dụng nhỏ xinh, tinh tế, mang đậm dấu ấn truyền thống nhưng vẫn phù hợp với cuộc sống hiện đại: Những chiếc khăn lụa thêu tay, những chiếc túi xách nhỏ với họa tiết sen, những bộ trang phục ứng dụng cao cấp. An kết nối với những thợ thêu trẻ trong vùng, cùng họ tạo nên một thương hiệu mới, mang tên "Lụa Lụa"-vừa là tên bà, vừa là chất liệu tinh túy. Cô đã tìm thấy một con đường mới, nơi cô có thể dung hòa giữa sự sáng tạo hiện đại và giá trị truyền thống, nơi những kinh nghiệm và thất bại trước đây trở thành bài học quý giá, giúp cô định hình lại mục đích sống và nghề nghiệp.

"Sợi thời gian" không còn là một dự án thất bại, mà là một khởi đầu mới, một hành trình An tìm thấy bản thân trong sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Cô đã học được rằng, giá trị đích thực không nằm ở sự hào nhoáng bên ngoài, mà nằm ở cái hồn, ở câu chuyện được dệt nên từ những sợi chỉ và tấm lụa, từ tình yêu thương và sự kiên cường vượt thời gian. Và mỗi khi An đưa kim thêu, cô đều nghe thấy tiếng lòng bà Lụa - tiếng vọng của những thế hệ đi trước, thì thầm rằng: "Hãy trân trọng từng sợi chỉ, vì mỗi sợi chỉ đều là một phần của sợi thời gian, là bản sắc của chúng ta".

Truyện ngắn của Mai Thị Trúc

Nguồn Bắc Ninh : https://baobacninhtv.vn/soi-thoi-gian-postid433072.bbg