Trong bản đồ sông ngòi chằng chịt của Việt Nam, nếu sông Hồng được ví như cái nôi văn hóa miền Bắc thì sông Đồng Nai lại mang trong mình trọng trách thầm lặng nhưng vĩ đại ở phương Nam. Với chiều dài 586 km, sông Đồng Nai chính là dòng sông dài nhất chảy hoàn toàn trong lãnh thổ Việt Nam, tạo nên một huyết mạch kinh tế, văn hóa và sinh thái không thể thay thế.
Hành trình từ cao nguyên đến biển cả
Sông Đồng Nai bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên, tỉnh Lâm Đồng, ở độ cao gần 1.500 mét so với mực nước biển. Từ những dòng suối nhỏ, con sông dần lớn mạnh, cuộn mình chảy qua các tỉnh Đắk Nông, Bình Phước, Lâm Đồng, Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, trước khi hòa vào sông Sài Gòn rồi đổ ra biển Đông. Trên hành trình ấy, Đồng Nai đã chứng kiến bao đổi thay của đất đai, con người, mang phù sa màu mỡ về nuôi dưỡng những cánh đồng, những vườn cây trĩu quả, và cả những thành phố sầm uất bậc nhất Việt Nam.
Ảnh minh họa.
Dòng sông của sự sống và phát triển
Không chỉ là nguồn nước sinh hoạt cho hàng triệu cư dân, sông Đồng Nai còn đóng vai trò trọng yếu trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và giao thông thủy. Các hồ thủy điện lớn như Trị An, Đồng Nai 3, Đồng Nai 4 được xây dựng trên dòng sông này, cung cấp lượng điện khổng lồ cho khu vực phía Nam. Đôi bờ sông là nơi hội tụ những vựa trái cây trù phú, từ sầu riêng, chôm chôm đến bưởi da xanh nức tiếng khắp nơi.
Về mặt văn hóa, dòng sông cũng gắn liền với nhiều giá trị tinh thần. Dọc theo Đồng Nai là sự hình thành của những cộng đồng người Việt, Chăm, Hoa, Khmer... từ hàng trăm năm trước, tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu.
Những thách thức đang bủa vây
Tuy nhiên, dòng chảy hiền hòa ấy đang đối mặt với nhiều nguy cơ. Sự phát triển kinh tế ồ ạt, tình trạng khai thác cát trái phép, ô nhiễm nước thải từ các khu công nghiệp, cùng với tác động của biến đổi khí hậu khiến hệ sinh thái sông Đồng Nai ngày càng suy yếu. Các nhà khoa học đã nhiều lần cảnh báo: nếu không hành động kịp thời, những tổn thương này sẽ trở nên không thể cứu vãn, đe dọa nghiêm trọng tới nguồn nước sạch và an ninh môi trường của cả miền Đông Nam Bộ.
Giữ mãi một dòng sông xanh
Những nỗ lực bảo vệ sông Đồng Nai đang dần được thúc đẩy, từ việc xây dựng các hành lang bảo vệ nguồn nước, kiểm soát chặt chẽ nguồn xả thải, đến những chiến dịch cộng đồng nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường sông ngòi. Bởi hơn ai hết, người dân miền Nam hiểu rằng: giữ gìn sự trong lành cho Đồng Nai hôm nay chính là bảo vệ cuộc sống cho mai sau.
Dòng Đồng Nai vẫn miệt mài chảy qua bao mùa nắng mưa, âm thầm bồi đắp, nuôi dưỡng những vùng đất trù phú. Giữa nhịp sống hiện đại hối hả, hình ảnh một dòng sông xanh mát lững lờ trôi vẫn là một phần không thể thiếu trong tâm hồn của bao thế hệ người Việt.
Thanh Lam (t/h)