Startup Ukraine dùng AI đối phó drone Nga chuyên phục kích xe tải tiếp tế

5 giờ trướcBài gốc

Các binh sĩ phòng thủ Ukraine phải thay phiên nhau trực chiến nhiều tuần liền tại “tuyến số 0” – khu vực đầy vết tích bom đạn, chiến hào và hầm trú ẩn, nơi họ thường xuyên đối mặt với drone (máy bay không người lái) và lực lượng tấn công của Nga, đồng thời trông cậy hoàn toàn vào nguồn tiếp tế được vận chuyển bằng xe tải. Những xe tải này phải vượt qua bãi mìn và hỏa lực pháo binh của Nga.

Tình hình đó đã trở thành bình thường suốt nhiều năm qua. Song kể từ mùa xuân năm nay, Nga ngày càng triển khai một chiến thuật mới: Điều khiển các quadcopter (drone bốn cánh quạt) mang thuốc nổ vượt qua “tuyến số 0”, nằm chờ sẵn để phục kích các xe hậu cần.

Khi đoàn xe tải đến gần, những chiếc drone phục kích này có thể tấn công bất ngờ ở khoảng cách chỉ 10m. Một số drone được trang bị pin năng lượng Mặt trời, có thể nằm im trong thời gian dài hoặc là loại không thể bị gây nhiễu nhờ điều khiển qua cáp quang. Điều đó đã biến khu vực tiền tuyến thành một “bãi mìn thông minh”.

“Bãi mìn thông minh” là cách nói ẩn dụ chỉ khu vực chiến đấu có bố trí hoặc hoạt động giống một bãi mìn, nhưng được điều khiển hoặc hỗ trợ bởi công nghệ hiện đại, đặc biệt là drone. Khác với bãi mìn truyền thống, nơi mìn được chôn cố định dưới đất và chỉ phát nổ khi có người hoặc xe chạm phải, “bãi mìn thông minh” gồm những thiết bị nổ có khả năng di chuyển, ẩn nấp, nhận diện mục tiêu, thậm chí chủ động phục kích, cụ thể là drone.

V’yacheslav Shvaydak, nhà sáng lập người Ukraine của công ty khởi nghiệp Dropla (có trụ sở tại Đan Mạch), cho rằng giải pháp rà phá và mở đường bằng công nghệ của mình có thể là chìa khóa giúp quân đội Ukraine ứng phó với thử thách đó.

V’yacheslav Shvaydak đang huấn luyện thuật toán AI của Dropla để phát hiện các drone phục kích đang ẩn nấp phía sau “tuyến số 0”.

Phần mềm của Dropla mang tên Blue Eyes, được thiết kế để xử lý luồng video từ các drone bốn cánh quạt giá rẻ khi chúng bay dọc theo các tuyến đường tiếp tế theo thời gian thực.

Ban đầu V’yacheslav Shvaydak hình dung các drone này sẽ bay trinh sát phía trước đoàn xe tiếp tế, còn Blue Eyes phân tích dữ liệu ảnh nhiệt và quang học để nhanh chóng phát hiện mìn chống tăng và mìn chống bộ binh mà Nga bắn qua tiền tuyến.

Ảnh minh họa cách một drone bay trên không có thể phát hiện các mối đe dọa ẩn nấp như mìn và drone phục kích trên tuyến tiếp tế - Ảnh: Dropla

Ảnh so sánh song song cho thấy cách phần mềm Blue Eyes làm nổi bật các mối đe dọa để người dùng dễ nhận biết

“Tốc độ là yếu tố then chốt”, V’yacheslav Shvaydak nói với trang Insider tại một hội nghị nhỏ về robot ở thành phố Svendborg, miền nam Đan Mạch. Drone phải bay cùng lúc với xe tải tiếp tế trên đường vì tình hình có thể thay đổi chỉ trong vài phút.

Ông nói: “Nếu để drone bay đi trinh sát rồi quay lại mới xử lý dữ liệu thì sẽ mất khoảng 30 phút, như vậy là quá trễ. Khi đoàn xe tải đã bắt đầu di chuyển, dữ liệu thu được trước đó không còn chính xác để sử dụng nữa”.

V’yacheslav Shvaydak tạo dáng cạnh một phương tiện mặt đất không người lái và cũng là sản phẩm do startup của Dropla chế tạo - Ảnh: Dropla

Thử nghiệm AI trong chiến trường Ukraine

Theo V’yacheslav Shvaydak, đội ngũ của ông gồm hơn 24 kỹ sư tại Ukraine đã huấn luyện mô hình AI trong nhiều tháng để phát hiện hơn 170 loại mối đe dọa nổ khác nhau, gồm cả mìn, trên địa hình chiến trường thực tế.

Sau khi nghe tin Nga gia tăng các drone phục kích vào mùa hè, Dropla đã tiếp tục huấn luyện Blue Eyes để nhận diện cả các drone đang nằm im, chờ tấn công.

Khi phát hiện được mìn hoặc drone của đối phương, Blue Eyes sẽ gửi tọa độ về hệ thống quản lý tác chiến của Ukraine, nơi các chỉ huy sẽ quyết định hành động. V’yacheslav Shvaydak cho biết các chỉ huy có thể chọn đường vòng tránh mìn, nhưng với drone phục kích thì bắt buộc phải tiêu diệt trước.

“Nếu chúng tôi phát hiện được 20 drone, điều đó đồng nghĩa có thể cứu được 20 mạng người hoặc 20 thiết bị không người lái”, ông nói.

Dropla cung cấp phần cứng mà công ty cho biết có thể tích hợp với các hệ thống chỉ huy và điều khiển của Ukraine - Ảnh: Dropla

Federico Borsari, nhà nghiên cứu về chiến tranh bằng drone tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA), cho biết Ukraine cần nhanh chóng tìm ra cách đối phó vì Nga ngày càng dựa vào chiến thuật này tại các khu vực giao tranh dữ dội như thành phố Pokrovsk, Kupyansk và Kursk.

Ông nói với Insider rằng kết hợp với việc rải mìn từ xa, các drone phục kích có thể phá vỡ hoàn toàn chuỗi hậu cần ở khu vực tiền tuyến.

“Các đoàn xe tiếp tế giờ phải duy trì nhận thức tình huống liên tục ngay cả khi di chuyển trong vùng kiểm soát của mình, ở phạm vi tới 50km tính từ tiền tuyến, vì mối đe dọa từ drone phục kích”, Federico Borsari bình luận.

Theo V’yacheslav Shvaydak, bình thường cần một mạng lưới cảm biến quang học và vô tuyến lớn mới có thể phát hiện drone nằm im trong lãnh thổ của mình. Song vì Nga sử dụng mìn và drone phục kích với chi phí thấp, Ukraine cũng cần có giải pháp hiệu quả về chi phí để đối phó.

Thử nghiệm chiến đấu thực tế

Phiên bản Blue Eyes cơ bản nhất gồm một hộp kim loại nặng 2,1 kg chứa phần mềm, được kết nối với các trạm chỉ huy – điều khiển của Ukraine. Phần mềm này hoạt động được với bất kỳ drone nào tích hợp camera, nhưng cũng có thể được bán kèm drone và phần cứng điều khiển.

Theo V’yacheslav Shvaydak, drone sẽ ghi lại hình ảnh đoạn đường, trong khi Blue Eyes tiếp nhận và phân tích video với tốc độ lên đến 130 khung hình mỗi giây.

“Chúng tôi hy vọng có thể tăng số khung hình mỗi giây, nhờ đó drone có thể bay nhanh hơn”, ông nói. Hiện tại, các drone gửi dữ liệu cho Blue Eyes phải bay chậm hơn một nửa tốc độ của xe tải thông thường.

V’yacheslav Shvaydak từ chối tiết lộ chi phí, giới hạn hoạt động và hiệu quả của Blue Eyes, nhưng cho biết nhiều đơn vị tiền tuyến đã thử nghiệm thực chiến hệ thống này từ đầu mùa hè. Vài tháng tới, Dropla hy vọng sẽ tăng quy mô triển khai gần tuyến số 0 lên gấp 5 lần.

V’yacheslav Shvaydak nói rằng các đơn vị Ukraine đang sử dụng Blue Eyes liên tục nhận được bản cập nhật từ dữ liệu huấn luyện AI của Dropla.

“Chúng tôi cập nhật mô hình hàng tuần”, ông cho biết.

Nhiều nhà thầu quốc phòng, gồm cả Anduril Industries và Saab AB, cũng đang phát triển các sản phẩm tương tự, thu thập và phân tích dữ liệu cảm biến từ drone, tập trung vào việc cập nhật phần mềm thường xuyên cho hệ thống không người lái.

Anduril Industries là hãng công nghệ quốc phòng của Mỹ, do Palmer Luckey (người sáng lập Oculus VR) thành lập năm 2017. Anduril nổi tiếng với các sản phẩm như hệ thống giám sát tự động Lattice, drone tự hành Ghost và robot cảm tử ALTIUS, được quân đội Mỹ và nhiều quốc gia NATO sử dụng. Triết lý của Anduril Industries là “dùng phần mềm và AI để thay đổi cách vận hành chiến tranh hiện đại”, giúp ra quyết định nhanh và giảm rủi ro cho con người.

Saab AB là tập đoàn quốc phòng và hàng không vũ trụ của Thụy Điển, thành lập từ năm 1937. Saab AB sản xuất nhiều loại thiết bị quân sự như máy bay chiến đấu Gripen, tàu ngầm, radar, hệ thống phòng không và thiết bị tác chiến điện tử. Những năm gần đây, Saab AB cũng đẩy mạnh phát triển công nghệ AI và cảm biến cho drone, cùng các hệ thống giám sát và chỉ huy tác chiến tự động.

Ukraine đang dần tích hợp AI vào các hoạt động tác chiến, như hệ thống quản lý chiến trường DELTA, cho phép tổng hợp dữ liệu từ tình báo nguồn mở, ảnh vệ tinh, video drone và báo cáo của binh sĩ.

Một phần trong nỗ lực phát triển AI của Ukraine tập trung vào khả năng phát hiện mối đe dọa với drone. Hồi tháng 9, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảnh báo rằng thế giới đang bước vào “cuộc chạy đua vũ trang AI”, trong đó Ukraine đang ở tuyến đầu.

“Chỉ còn là vấn đề thời gian, không lâu nữa, drone sẽ tự động chiến đấu với drone, tấn công hạ tầng trọng yếu và tự động nhắm vào con người, mà hoàn toàn không cần con người can thiệp, ngoại trừ vài người kiểm soát hệ thống AI”, ông Volodymyr Zelensky nói.

Hoạt động dọn dẹp đường là một phần quen thuộc của chiến tranh, đặc biệt trong các cuộc xung đột như ở Iraq và Afghanistan, nơi các tuyến tiếp tế là mục tiêu chính. Các drone nhỏ giúp mở rộng phạm vi trinh sát tuyến đường, đồng thời giảm rủi ro cho con người.

Ví dụ về drone phục kích của Nga cho thấy các lực lượng quân sự ngày nay buộc phải đổi mới liên tục nếu muốn có cơ hội chiến thắng, Federico Borsari nhận định.

“Đây cũng là bài học rõ ràng cho các nước phương Tây. Nếu không thích nghi và không liên tục cải tiến công nghệ, bạn sẽ sớm đối mặt với những mối đe dọa vượt xa khả năng phản ứng nhanh của mình”, ông cho hay.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/startup-ukraine-dung-ai-doi-pho-drone-nga-chuyen-phuc-kich-xe-tai-tiep-te-238893.html