STEM - chìa khóa vàng trong kỷ nguyên số

4 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang định hình lại mọi lĩnh vực của đời sống, thì giáo dục về khoa học - công nghệ - kỹ thuật - toán học (STEM) đã trở thành trọng tâm chiến lược của nhiều quốc gia trên thế giới, và Việt Nam không nằm ngoài xu thế này.

Với khát vọng vươn mình trở thành một quốc gia công nghiệp phát triển, việc đẩy mạnh giáo dục STEM trong thời đại số là nền tảng cốt lõi để kiến tạo một thế hệ công dân có năng lực cạnh tranh toàn cầu, sẵn sàng thích ứng và dẫn dắt sự đổi mới.

Thách thức và cơ hội trong việc phát triển STEM

Thời đại số yêu cầu lực lượng lao động không chỉ có kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn phải sở hữu tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, kỹ năng cộng tác và sáng tạo.

Giáo dục STEM chính là phương pháp tiếp cận tích hợp, phá vỡ các rào cản giữa các môn học truyền thống, khuyến khích học sinh, sinh viên khám phá, thực hành và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

Nó không chỉ cung cấp nền tảng vững chắc về KH-CN mà còn nuôi dưỡng niềm đam mê tìm tòi, đổi mới, vốn là những phẩm chất không thể thiếu trong kỷ nguyên mà trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), internet vạn vật (IoT) đang trở thành động lực chính của sự phát triển.

Đẩy mạnh giáo dục STEM trong thời đại số là điều vô cùng cần thiết - Ảnh: Internet

Tại Việt Nam, nhận thức về vai trò của STEM ngày càng được nâng cao, nhiều trường học đã và đang triển khai các chương trình, câu lạc bộ STEM, tạo sân chơi cho học sinh, sinh viên thể hiện tài năng và phát triển kỹ năng. Các cuộc thi khoa học kỹ thuật, robot, lập trình được tổ chức thường xuyên, thu hút đông đảo thí sinh tham gia.

Minh chứng cho điều này, vào năm 2024, tại vòng chung kết thế giới World Robot Olympiad (WRO) diễn ra tại Thổ Nhĩ Kỳ (từ ngày 28 - 30.11.2024), đoàn Việt Nam đã giành được nhiều giải thưởng lớn.

Tuy nhiên, việc phát triển STEM tại Việt Nam trong thời đại số vẫn đối mặt với không ít thách thức. Một trong những rào cản lớn nhất là sự thiếu hụt về cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại tại nhiều cơ sở giáo dục, đặc biệt ở các vùng sâu vùng xa.

Ngoài ra, việc xây dựng một chương trình giảng dạy STEM chuẩn hóa, phù hợp với từng cấp học và điều kiện địa phương, tích hợp sâu rộng các yếu tố số hóa, là một nhiệm vụ phức tạp đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ nhiều đơn vị.

Bên cạnh thách thức, thời đại số cũng mở ra những cơ hội vàng cho giáo dục STEM. Sự phát triển của các nền tảng học tập trực tuyến (e-learning), tài nguyên giáo dục mở... đã và đang giúp xóa bỏ khoảng cách địa lý, mang kiến thức STEM chất lượng cao đến với mọi đối tượng học sinh, sinh viên.

Đến năm 2030, tăng nhanh quy mô đào tạo trình độ cao khối ngành STEM

Tháng 5.2025, Phó thủ tướng Lê Thành Long ký Quyết định số 1002/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025-2035 và định hướng tới năm 2045".

Quyết định nêu rõ, mục tiêu cụ thể đến năm 2030 là tăng nhanh quy mô đào tạo trình độ cao khối ngành STEM, nhất là các ngành khoa học cơ bản và các ngành liên quan tới công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học.

Tỷ lệ người theo học các ngành STEM đạt 35% ở mỗi trình độ đào tạo.

Đoàn Việt Nam đạt được nhiều giải thưởng lớn tại vòng chung kết thế giới World Robot Olympiad (WRO) 2024 - Ảnh: BTC

Ngoài ra, phải tạo đột phá trong đào tạo, bồi dưỡng nhân tài gắn với phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh trong các ngành khoa học cơ bản, các ngành kỹ thuật và công nghệ then chốt phục vụ phát triển công nghệ chiến lược, công nghệ cao được ưu tiên, các dự án trọng điểm quốc gia.

Định hướng tới năm 2045, nguồn nhân lực STEM trình độ cao, chất lượng cao trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi của Việt Nam trong thu hút đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao, nhất là các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Hệ thống giáo dục đại học Việt Nam được xếp vào nhóm hàng đầu khu vực châu Á trong đào tạo và nghiên cứu các ngành STEM, nhất là các ngành về công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học.

Thúc đẩy giáo dục STEM

Để phát triển STEM bền vững tại Việt Nam, cần có sự đầu tư chiến lược và đồng bộ từ chính phủ, các doanh nghiệp và toàn xã hội. Trong đó, Việt Nam cần xây dựng các phòng thí nghiệm, trung tâm thực hành STEM hiện đại, trang bị đầy đủ công nghệ số.

Cần nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, phát triển chương trình giảng dạy STEM linh hoạt và cập nhật, tích hợp các công nghệ mới như AI, IoT, Robotics vào nội dung giảng dạy; khuyến khích các dự án thực tế và liên ngành.

Xây dựng cộng đồng STEM lớn mạnh bằng việc tổ chức nhiều hơn các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, cuộc thi STEM để khơi gợi niềm đam mê và tạo môi trường giao lưu học hỏi...

Mới đây, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng ký Quyết định số 1169/QĐ-TTg ngày 16.6.2025 phê duyệt chương trình “Đẩy mạnh truyền thông thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22.12.2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đến năm 2030”.

Theo đó, quyết định nêu rõ Bộ Giáo dục - Đào tạo cần chủ động đưa các nội dung về KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào các chương trình, giáo trình, tài liệu giảng dạy, bồi dưỡng của đơn vị; ứng dụng rộng rãi các công cụ và nền tảng số trong quá trình tổ chức đào tạo, bồi dưỡng.

Khuyến khích và hỗ trợ thành lập các câu lạc bộ, đội nhóm học thuật, sáng tạo KH-CN, chuyển đổi số cho học sinh, sinh viên, học viên và giảng viên; tạo môi trường để tổ chức các diễn đàn, hội thi, hội nghị chia sẻ các ý tưởng sáng tạo, sáng kiến ứng dụng khoa học, công nghệ trong thực tiễn học tập và công tác.

Truyền thông nâng cao nhận thức của nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, học sinh về vai trò, vị trí quan trọng của các môn học toán, khoa học tự nhiên, công nghệ, tin học (STEM) trong chương trình giáo dục phổ thông.

Thúc đẩy giáo dục STEM và hướng nghiệp để nâng cao tỷ lệ học sinh lựa chọn học và thi các môn học STEM ở cấp trung học phổ thông...

Có thể thấy phát triển STEM trong thời đại số không chỉ là một mục tiêu giáo dục mà còn là một chiến lược quốc gia, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền kinh tế tri thức và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Bằng sự chung tay của cả hệ thống chính trị và xã hội, Việt Nam hoàn toàn có thể kiến tạo một thế hệ công dân tài năng, sẵn sàng nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức trong kỷ nguyên số, đóng góp vào sự phát triển phồn vinh của đất nước.

Nhật Anh

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/stem-chia-khoa-vang-trong-ky-nguyen-so-234042.html