Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature và Archaeology International đã đưa ra một ý tưởng đột phá: Stonehenge không chỉ là một công trình tôn giáo hoặc thiên văn, mà còn có thể là biểu tượng chính trị, được xây dựng nhằm thống nhất những người sống rải rác khắp các vùng khác nhau của Anh thời tiền sử.
Theo Newsweek, tâm điểm của nghiên cứu mới là Altar Stone - một khối đá nặng 6 tấn nằm ở trung tâm Stonehenge. Phân tích địa chất chỉ ra rằng viên đá này có nguồn gốc từ đông bắc Scotland, cách hơn 400 dặm so với vị trí hiện tại của Stonehenge trên đồng bằng Salisbury ở Wiltshire, phía tây nam nước Anh. Đây là phát hiện quan trọng, bởi nó cho thấy các khối đá lớn tạo nên Stonehenge đều được vận chuyển từ những vùng đất xa xôi.
Stonehenge, được ví như "thánh địa trên những trụ đá," với lịch sử hơn 4.000 năm, là một trong những di tích tiền sử nổi tiếng nhất thế giới - Ảnh: Getty
Bên cạnh Altar Stone, Stonehenge còn được xây dựng từ hai loại đá chính: đá sarsen và đá xanh. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng đá sarsen có nguồn gốc từ khu vực West Woods, cách tượng đài khoảng 15 dặm, trong khi đá xanh được vận chuyển từ Preseli Hills ở xứ Wales, cách đó khoảng 140 dặm.
Nhà khảo cổ học Mike Parker Pearson, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết sự hội tụ của các khối đá từ những nơi xa xôi là minh chứng cho nỗ lực tạo ra một tượng đài mang ý nghĩa chính trị và văn hóa sâu sắc.
“Stonehenge là vòng tròn đá duy nhất ở Anh mà các thành phần của nó đến từ các vùng đất xa xôi. Điều này gợi ý rằng nó có thể là biểu tượng cho sự thống nhất của người dân Anh thời tiền sử, tôn vinh mối liên kết vĩnh cửu giữa họ với tổ tiên và vũ trụ”, ông Pearson nhận định.
Các nhà nghiên cứu cho rằng việc xây dựng Stonehenge, bắt đầu từ khoảng 5.000 năm trước và kéo dài suốt hai thiên niên kỷ, có thể đã mang mục đích tập hợp cộng đồng. Altar Stone, với nguồn gốc từ đông bắc Scotland, có thể đã được mang đến như một "món quà" đánh dấu liên minh hoặc hợp tác giữa các cộng đồng khác nhau.
Một đặc điểm đáng chú ý là Altar Stone có kích thước và vị trí tương tự với những viên đá nằm ngang đặc trưng trong các vòng tròn đá ở đông bắc Scotland - kiểu kiến trúc không xuất hiện ở các vùng khác của Anh. Điều này chỉ ra mối quan hệ văn hóa và kiến trúc chặt chẽ giữa cư dân khu vực Stonehenge và đông bắc Scotland.
Những phát hiện này cũng đặt ra câu hỏi về cách thức vận chuyển các khối đá khổng lồ vào thời điểm mà địa hình Anh chủ yếu là rừng rậm, gây khó khăn cho việc di chuyển trên đất liền. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng một phần đáng kể các khối đá có thể đã được vận chuyển qua đường biển, cho thấy mức độ tổ chức xã hội và kỹ thuật cao hơn nhiều so với nhận thức trước đây.
Các cuộc khai quật gần Durrington Walls, một địa điểm cách Stonehenge không xa, đã tiết lộ bằng chứng về những bữa tiệc lớn diễn ra trong quá trình xây dựng tượng đài. Những bữa tiệc này, trùng với ngày đông chí, có thể đã đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút người dân từ các vùng khác nhau đến tham gia. Theo ông Pearson, hơn một nửa số người được chôn cất tại Stonehenge từng sống bên ngoài đồng bằng Salisbury, điều này càng củng cố ý tưởng rằng đây là một trung tâm văn hóa và chính trị liên vùng.
Trong khi Stonehenge từ lâu đã được cho là có ý nghĩa tôn giáo và thiên văn, nghiên cứu mới bổ sung thêm một chiều hướng chính trị quan trọng. Thời kỳ xây dựng tượng đài trùng khớp với giai đoạn thay đổi xã hội lớn, khi các cộng đồng bản địa Anh dần bị thay thế bởi những người di cư từ lục địa châu Âu. Các nhà nghiên cứu cho rằng việc đưa Altar Stone vào Stonehenge có thể là một phản ứng trước cuộc khủng hoảng xã hội và chính trị do làn sóng di cư gây ra. Tượng đài này có thể đã được dựng lên như một biểu tượng thống nhất để củng cố quyền lực và sự đoàn kết của các cộng đồng địa phương.
Tuy nhiên, nỗ lực này dường như không thành công. Đến khoảng năm 1600 trước Công nguyên, các nhóm dân cư mới với tổ tiên từ lục địa châu Âu đã thay thế phần lớn cư dân thời kỳ đồ đá mới tại Anh.
Mặc dù nghiên cứu mới đã làm sáng tỏ nhiều khía cạnh độc đáo của Stonehenge, mục đích chính xác của tượng đài vẫn còn là một bí ẩn. Có thể nó vừa là trung tâm tôn giáo, vừa là địa điểm giao thương, vừa là biểu tượng chính trị. Những phát hiện khảo cổ học tiếp tục khẳng định rằng ý nghĩa của Stonehenge là đa dạng và thay đổi qua nhiều thế kỷ.
Stonehenge, với các khối đá khổng lồ được vận chuyển từ hàng trăm km, không chỉ là một kỳ quan kỹ thuật của thời tiền sử mà còn là biểu tượng của sự hợp tác, đoàn kết và tham vọng chính trị. Những bí mật mà nó cất giấu trong hàng thiên niên kỷ không chỉ khiến các nhà nghiên cứu kinh ngạc mà còn cho chúng ta cái nhìn sâu sắc hơn về xã hội Anh thời đồ đá mới. Mỗi khám phá mới, như nguồn gốc của Altar Stone, lại càng làm tăng thêm sự hấp dẫn của tượng đài này trong hành trình giải mã những bí ẩn của quá khứ.
Hoàng Vũ