Trung Quốc đã xây dựng 7 trung tâm hóa dầu khổng lồ trong thập kỷ qua, vượt qua Mỹ để trở thành nhà sản xuất ethylene và polyethylene lớn nhất. Mục tiêu của Trung Quốc là tăng cường khả năng tự cung tự cấp, nhưng sự gia tăng công suất đang tạo ra tình trạng dư cung và có thể còn trầm trọng hơn nữa nếu nhiều nhà máy được lên kế hoạch đi vào hoạt động.
Theo công ty tư vấn JLC của Trung Quốc, sản lượng polyethylene của nước này sẽ tăng 18% trong năm nay. Con số này sẽ vượt xa mức tăng 10% của nhu cầu nội địa và dẫn đến mức giảm 13% lượng nhập khẩu.
Theo BloombergNEF, Trung Quốc hiện là quốc gia tiêu thụ nhựa lớn nhất thế giới, và đã nhập khẩu gần 15 triệu tấn polyethylene vào năm ngoái, nhiều hơn toàn bộ nhu cầu của châu Âu. Khi sản lượng nội địa tăng lên làm giảm nhu cầu nhập khẩu, phần còn lại của thế giới sẽ cần phải tìm kiếm thị trường mới hoặc đóng cửa các nhà máy lọc dầu định hướng xuất khẩu.
Liu Bowen, nhà phân tích tại JLC cho biết, các nhà máy mới của Trung Quốc đang dẫn đến sự mất cân bằng về cơ cấu trên thị trường hóa dầu. Công suất sản xuất polyethylene của Trung Quốc dự kiến sẽ tăng thêm 16% vào năm tới, mặc dù tình trạng dư cung và biên lợi nhuận thấp hơn có thể sẽ làm giảm một phần khoản đầu tư này.
Nhà máy của Exxon Mobil Corp tại tỉnh Quảng Đông và nhà máy của Tập đoàn Năng lượng Ninh Hạ Bảo Phong tại Nội Mông là những dự án mới được bổ sung đáng kể trong năm nay. Theo JLC, một khu phức hợp của BASF SE dự kiến sẽ khởi công tại tỉnh Quảng Đông trong năm nay, nhưng có thể bị trì hoãn.
Việc mở rộng công suất đã gây áp lực giảm giá. Hợp đồng tương lai polyethylene hoạt động sôi động nhất trên Sàn giao dịch Hàng hóa Đại Liên của Trung Quốc đã giảm 13% trong năm nay. Là nhà sản xuất ethylene từ dầu lớn nhất, Tập đoàn dầu khí quốc doanh Sinopec đang chịu áp lực do biên lợi nhuận hóa chất suy yếu, dù vẫn là tập đoàn khổng lồ trong lĩnh vực lọc dầu và nhiên liệu.
Tình trạng dư thừa công suất là một vấn đề phổ biến trong nền kinh tế Trung Quốc - bao gồm các ngành công nghiệp như thép và năng lượng mặt trời - và đã dẫn đến sự gia tăng xuất khẩu, gây căng thẳng với các đối tác thương mại lớn. Tuy nhiên, các nhà chức trách nước này đã cam kết sẽ tiến hành cải tổ ngành hóa dầu và lọc dầu để loại bỏ dần các cơ sở nhỏ hơn và lạc hậu.
Theo JLC, lượng polyethylene xuất khẩu sang Việt Nam, thị trường nước ngoài hàng đầu của Trung Quốc về hóa chất này, đã tăng 88% trong năm tính đến tháng 10. Bên cạnh đó, xuất khẩu sang Philippines, Bangladesh, Ả Rập Xê Út và châu Phi cũng tăng.
Sự gia tăng công suất của Trung Quốc sẽ gây thêm áp lực lên các nhà sản xuất hóa dầu ở châu Âu, nơi chi phí năng lượng tăng cao kể từ khi xung đột Nga-Ukraine diễn ra đã buộc phải đóng cửa hàng triệu tấn công suất.
Nhà phân tích Philip Geurts của BloombergNEF cho biết: "Sản lượng nội địa ngày càng tăng của Trung Quốc có thể là đòn giáng cuối cùng vào nhiều nhà sản xuất châu Âu có chi phí cao vốn đã gặp khó khăn trong một thị trường dư cung nghiêm trọng".
Hóa dầu đã trở thành động lực lớn nhất cho tăng trưởng nhu cầu dầu thô. Trong 5 năm tính đến năm 2024, tăng trưởng nhu cầu hóa dầu chiếm 95% tổng tăng trưởng nhu cầu dầu. Tại Trung Quốc, mức tăng trưởng nhu cầu này đặc biệt rõ rệt và cuối cùng đã đẩy thị trường vào tình trạng dư cung. Xu hướng này tương tự như những gì đã xảy ra trong lĩnh vực năng lượng mặt trời và xe điện ở Trung Quốc, với sự khuyến khích mạnh mẽ của chính phủ dẫn đến tình trạng dư cung và dư thừa công suất, buộc chính quyền phải can thiệp để tránh sự sụp đổ hàng loạt trong các ngành công nghiệp tương ứng.
Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài