Sự giàu có và những vấn đề của Na Uy

5 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters.

Sở hữu quỹ đầu tư quốc gia lớn nhất thế giới, trị giá hơn 2.000 tỷ USD, Na Uy đã chuyển đổi doanh thu từ dầu mỏ thành tài sản tài chính, giúp đất nước này tránh được “căn bệnh Hà Lan” - hiện tượng mà các nền kinh tế chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi sự phát triển của ngành công nghiệp tài nguyên.

Tuy nhiên, sự giàu có của Na Uy cũng gây ra những vấn đề riêng của nước này, khiến nhiều người đặt câu hỏi về cách thức quản lý và sử dụng tài sản quốc gia.

Một trong những vấn đề nổi bật của Na Uy là sự lãng phí trong chi tiêu công. Gần đây, một số dự án hạ tầng của Na Uy đã gây ra sự chỉ trích mạnh mẽ từ công chúng.

Chẳng hạn, dự án xây dựng một đường hầm dài 1.700 mét dành cho tàu bè đi qua có thể tiêu tốn tới 700 triệu USD, trong khi việc nâng cấp một phần tòa nhà Quốc hội ở Oslo đã vượt dự toán ngân sách tới 6 lần. Một nền tảng công nghệ thông tin cho dịch vụ y tế khu vực đã tiêu tốn hơn 400 triệu USD nhưng lại không đạt yêu cầu. Những ví dụ này cho thấy rằng mặc dù Na Uy có nguồn tài chính dồi dào, nhưng việc quản lý và sử dụng nguồn lực vẫn còn nhiều vấn đề.

Trước khi diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội Na Uy vào ngày 8/9, một cuốn sách có tựa đề tạm dịch “Có phải Na Uy đã trở nên quá giàu?” đã bán rất chạy ở nước này.

Trong chiến dịch tranh cử, bà Sylvi Listhaug, lãnh đạo đảng Tiến bộ, đã chỉ trích cách thức chi tiêu của Chính phủ, cho rằng Na Uy đang "ném tiền vào các vấn đề" mà không giải quyết triệt để những vấn đề đó. Bà nhấn mạnh rằng mặc dù Na Uy có mức thuế cao nhất trong Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), nhưng người dân không nhận được dịch vụ tốt hơn so với các nước Bắc Âu khác như Đan Mạch, Thụy Điển hay Phần Lan. Điều này đồng nghĩa rằng sự giàu có không đồng nghĩa với việc cung cấp dịch vụ công tốt hơn.

Công Đảng cầm quyền của Na Uy đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử này, có thêm một nhiệm kỳ lãnh đạo đất nước nữa. Tuy nhiên, Đảng Tiến bộ - với cam kết giảm thuế mạnh tay - giành được 48 ghế trong Quốc hội 169 ghế của Na Uy, tăng gấp đôi so với cách đây 4 năm và là kết quả tốt nhất từ trước đến nay của đảng này.

Các vấn đề trong hệ thống giáo dục và y tế cũng trở thành mối quan tâm lớn của cử tri Na Uy trong lần bầu cử này. Mặc dù hệ thống y tế của Na Uy không rơi vào khủng hoảng, nhưng vẫn tồn tại nhiều vấn đề cần giải quyết. Tỷ lệ bỏ học trung học ở Na Uy cao hơn mức trung bình của châu Âu, và chất lượng giáo dục đang bị chỉ trích vì không đạt yêu cầu so với các quốc gia kém phát triển hơn như Estonia. Điều này cho thấy rằng sự giàu có của quốc gia không đảm bảo cho sự phát triển bền vững trong các lĩnh vực quan trọng như giáo dục và y tế.

Ông Jens Stoltenberg, nguyên Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và đã đảm nhiệm cương vị và Bộ trưởng Bộ Tài chính Na Uy từ tháng 2/2025 đến nay, đã chỉ ra rằng trong quá khứ, Na Uy đã có thể duy trì tỷ lệ dân số tham gia lực lượng lao động cao. Tuy nhiên, hiện nay, các quốc gia như Thụy Điển và Hà Lan đã vượt qua Na Uy về mặt này, trong khi năng suất lao động của Na Uy tăng chậm lại, tạo ra những thách thức lớn cho chính sách kinh tế. Cùng với đó, chi tiêu cho người bệnh và người khuyết tật của Na Uy là cao nhất trong nhóm các nước OECD, gấp 4 lần mức trung bình trong khối.

Ông Stoltenberg cảnh báo: “Luôn có một mối nguy cơ lớn về sự tự mãn khi nhiều người Na Uy tin rằng quỹ hưu trí sẽ cứu vớt họ khỏi những khó khăn kinh tế. Sẽ không có chuyện đó đâu”.

Bà Erna Solberg, lãnh đạo Đảng Bảo thủ, cũng đã nhấn mạnh rằng mặc dù Na Uy có lợi thế hơn so với các quốc gia châu Âu khác nhờ vào quỹ tài sản quốc gia, nhưng vẫn phải đối mặt với những thách thức về tính cạnh tranh. “Cảm giác cấp bách ở Na Uy là thấp hơn vì chúng ta có thể sử dụng thu nhập từ quỹ đầu tư quốc gia để bù vào”, bà nói.

Một vấn đề khác đang gây tranh cãi ở Na Uy là thuế tài sản, sau khi có khoảng 500 triệu phú đã rời khỏi Na Uy để chuyển đến Thụy Sĩ trong những năm gần đây. Các đảng đối lập đã chỉ trích Đảng Lao động cầm quyền về chính sách thuế tài sản, cho rằng cần phải cắt giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn loại thuế này.

Quỹ tài sản quốc gia của Na Uy, mặc dù là một thành công lớn trong chính sách công, cũng đang đối mặt với những thách thức về cách thức đầu tư và quản lý. Các nhà phân tích cho rằng việc rút tiền ngày càng tăng từ quỹ - với số tiền rút là 54 tỷ USD trong năm nay - đã đóng góp khoảng 1/4 ngân sách chính phủ. Việc rút tiền từ quỹ đầu tư quốc gia đã giúp Na Uy tăng cường hỗ trợ cho Ukraine mà không cần cắt giảm chi tiêu ở các hạng mục khác hoặc tăng thuế, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về tính bền vững của mô hình này trong tương lai.

An Huy

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/su-giau-co-va-nhung-van-de-cua-na-uy.htm