Sự khác biệt của chuỗi cửa hàng bán lẻ và chợ truyền thống khiến mô hình này lao dốc

một ngày trướcBài gốc

Căn cứ theo từ số liệu của Nielsen cung cấp, tại Việt Nam có có khoảng 1,4 triệu cửa hàng tạp hóa và 9.000 chợ truyền thống vào năm 2020, chiếm đến thị phần 75%, doanh thu trên dưới 10 tỉ USD mỗi năm. Song, những năm vừa qua, tình hình kinh doanh chợ truyền thống tại Việt Nam lại rất đáng báo động.

Đơn cử như việc khung cảnh đông đúc và tấp nập của chợ Bến Thành – ngôi chợ biểu tượng của Tp.HCM đã không còn mà thay vào đó là sự đìu hiu của những quầy hàng đóng cửa, các bảng giảm giá sập sàn nhưng vẫn vắng khách. Không chỉ Bến Thành, tình trạng này cũng xảy ra tại chợ Bình Tây, từng là một trong những khu chợ sầm uất nhất thành phố. Bà Thu, một tiểu thương kinh doanh vải vóc hơn 20 năm tại đây, chia sẻ đầy lo lắng: “Buôn bán mấy năm nay khó khăn lắm, khách lẻ thì hầu như không còn, khách sỉ cũng giảm đáng kể. Có ngày cả ngày trời không bán nổi một món hàng."

Tình trạng lao dốc của chợ truyền thống không chỉ xảy ra ở Tp.HCM, nhiều tiểu thương cũng ngán ngẩm trước sự ế ẩm của các quầy hàng tại Bình Dương. Cụ thể, các ki-ốt trong những khu chợ tọa lại tại những vị trí đắc địa của tỉnh này như chợ Thủ Dầu Một, chợ Tp. Thuận An, Dĩ An và Tân Uyên đều rơi vào cảnh, thiếu người qua lại. Các tiểu thương đã quen với việc người dân tới hỏi giá rồi bỏ đi và chỉ biết lướt điện thoại cho qua ngày.

Sự khác biệt của chuỗi cửa hàng bán lẻ và chợ truyền thống khiến mô hình này lao dốc.

Có nhiều lí do dẫn đến tình trạng “thiếu sức sống” của chợ truyền thống tại Việt Nam như yêu cầu quy hoạch đô thị, cần dẹp bỏ những khu chợ tự phát, lấn chiếm vỉa hè và lòng lề đường. Bên cạnh đó, nguồn cung và chất lượng mặt hàng ở các chợ truyền thống không được đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Trong trường hợp người mua hàng có vấn đề sức khỏe khi tiêu thụ lượng thực phẩm trên cũng không thể được chịu trách nhiệm rõ ràng. Hơn nữa, chợ truyền thống luôn hoạt động trong tình trạng có sự khác biệt lớn về giá. Ở quầy hàng này thịt heo có thể 120.000 đồng/ kg nhưng ở quầy hàng khác chỉ 105-110.000 đồng/kg. Sự chênh lệch giá khiến người tiêu dùng dễ bị mất tiền oan cho những tiểu thương mặc cả, thậm chí nhận về sản phẩm không đáng với số tiền mình bỏ ra. Hơn hết, giờ giấc hoạt động của chợ truyền thống khá hẹp buộc người dân phải đi chợ sớm mới chọn được thực phẩm tươi ngon. Với những đối tượng người đi làm tan ca lúc 17h chiều thì việc mua hàng tại chợ truyền thống là điều không thể. Mặt khác, việc giá thuê mặt bằng, ki - ốt tại các khu chợ cũng tăng cao khiến cho các tiểu thương ngán ngẩm, chọn từ bỏ công việc mưu sinh này.

Khác hẳn với tình hình báo động của chợ truyền thống, các chuỗi cửa hàng bán lẻ tại nước ta lại phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết, tạo ra một cuộc đua trong ngành bán lẻ. Một số cái tên phải kể đến trong cuộc đua này chính là 7- Eleven, GS25, Uniqlo, Saigon Co.op, Bách Hóa Xanh,... Hiện tại, ở Việt Nam có sự góp mặt của khoảng 50 cửa hàng 7 – Eleven, hơn 100 cửa hàng GS25 tại Tp.HCM, hơn 800 điểm bán của Saigon Co.op,... Đặc biệt, phải nhắc đến sự mở rộng của Bách Hóa Xanh từ 72 cửa hàng trong năm 2024 đến dự kiến mở rộng 200 đến 4000 cửa hàng trong năm 2025.

Không mang đến những khó khăn cho người tiêu dùng như chợ truyền thống, mô hình cửa hàng bán lẻ tại Việt Nam được xây dựng với tiêu chuẩn vệ sinh cao, không gian thoáng mát, có điều hòa và ánh sáng tốt. Khách hàng được trải nghiệm mua sắm không bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Sản phẩm tại đây cũng có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm tra chất lượng, hạn sử dụng. Đặc biệt, đối với mặt hàng thực phẩm tươi sống và đồ chế biến sẵn thường được bảo quản trong điều kiện an toàn. Bên cạnh đó, hàng hóa tại 7- Eleven, Co.op mart hay GS25 đều được sắp xếp khoa học, dễ tìm kiếm. Không những vậy, đối với mô hình cửa hàng tiện lợi, khách hàng còn có thể tự phục vụ hoặc được nhân viên hỗ trợ nhanh chóng, dễ dàng tiếp cận khi chúng hoạt động 24/7. Mô hình cửa hàng bán lẻ cũng chấp nhận nhiều hình thức thanh toán: tiền mặt, thẻ tín dụng, thẻ ATM, ví điện tử và mang đến nhiều chương trình giảm giá, tích điểm, tặng quà, giúp khách hàng tiết kiệm chi phí.

Cuộc đua của ngành bán lẻ đã và đang diễn ra rất mạnh mẽ trong những năm gần đây. Sự canh trạnh giữa các doanh nghiệp nội địa và nước ngoài ở Việt Nam vẫn rất được quan tâm. Dù là doanh nghiệp nội địa khá lớn nhưng Bách Hóa Xanh đã phải chịu lỗ 7 năm liên tiếp từ 2015 đến 2022 để giữ vững vị trí trong thị trường bán lẻ như hôm nay.

Theo khảo sát của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, tỷ trọng chi tiêu của người tiêu dùng cho kênh phân phối chợ truyền thống, tạp hóa chỉ 45% ngân sách cho thực phẩm tại kênh truyền thống so với 42% các mô hình siêu thị, chuỗi bán lẻ mini, cửa hàng tiện lợi. Từ số liệu trên, ông Nguyễn Phạm Hà Minh, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp chia sẻ: “Kênh truyền thống có vẻ vẫn chiếm ưu thế nhưng nó chỉ còn dưới 50%, trong khi trước đây chiếm 70-75%. Do đó, chúng ta thấy chợ ế là hợp lý. Trong khi, kênh hiện đại vẫn tiếp đà phát triển 15 năm nay, đặc biệt cửa hàng tiện lợi”.

Sự phát triển mạnh mẽ của các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki, hay Sendo cũng đã tạo ra một thách thức lớn đối với cả chuỗi cửa hàng bán lẻ hiện đại và chợ truyền thống. Với ưu điểm vượt trội như mua sắm tiện lợi mọi lúc mọi nơi, đa dạng sản phẩm, giá cả cạnh tranh và thường xuyên có chương trình khuyến mãi, các sàn thương mại điện tử đang ngày càng chiếm được lòng tin của người tiêu dùng. Đặc biệt, trong bối cảnh hậu đại dịch COVID-19, thói quen mua sắm trực tuyến càng trở nên phổ biến, khiến lượng khách đến chợ truyền thống và các cửa hàng bán lẻ suy giảm đáng kể. Tuy nhiên, điểm yếu của thương mại điện tử là không thể đáp ứng ngay lập tức nhu cầu thực phẩm tươi sống hoặc trải nghiệm mua sắm thực tế, tạo ra không gian cạnh tranh để các mô hình truyền thống và hiện đại tận dụng cải tiến.

Sự khác biệt giữa các chuỗi cửa hàng bán lẻ hiện đại và chợ truyền thống không chỉ nằm ở trải nghiệm mua sắm mà còn ở mô hình vận hành.

Trước sự chuyển dịch mạnh mẽ trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng, mô hình chợ truyền thống đang đứng trước thách thức lớn để duy trì sức sống. Tuy nhiên, thay vì để mô hình này chìm vào quên lãng, đây cũng là cơ hội để các chợ truyền thống cải tổ, thay đổi cách thức vận hành, tập trung vào thế mạnh đặc trưng như sản phẩm tươi sống, giá cả cạnh tranh và trải nghiệm gần gũi.

Trong bối cảnh các chuỗi cửa hàng bán lẻ ngày càng khẳng định vị thế, việc tạo ra sự hài hòa giữa hai mô hình – hiện đại và truyền thống – không chỉ giúp người tiêu dùng có nhiều lựa chọn hơn mà còn góp phần bảo tồn giá trị văn hóa và kinh tế địa phương. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và tiểu thương để cùng nhau đưa chợ truyền thống vào một kỷ nguyên phát triển bền vững hơn, đồng thời giữ được bản sắc độc đáo của loại hình kinh doanh này.

Thanh Ngân

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/su-khac-biet-cua-chuoi-cua-hang-ban-le-va-cho-truyen-thong-khien-mo-hinh-nay-lao-doc-d57025.html